Yeryüzünü Yerinden Oynatan Anlar: Dünya Tarihinin Kayıtlara Geçen En Büyük Depremleri
Yeryüzü vakit zaman şiddetli sarsıntılarla hatırlatıyor varlığını. 7.0 ve üzeri büyüklüğündeki sarsıntılar büyük kabul edilirken, 8.0 üzeri sarsıntılar yıkıcı tesirler bırakabiliyor. Son yüzyılda dünya genelinde farklı bölgelerde meydana gelen büyük sarsıntılar, milyonlarca insanın hayatını değiştirdi. Can kayıpları, tsunamiler ve büyük yıkımların yaşandığı bu olaylar, sismik tarihin en dikkat çeken anları ortasında yer alıyor. İşte 1900 yılından bu yana kaydedilen en büyük zelzeleler…
Kaynak 1, Kaynak 2
Valdivia Zelzelesi – Şili (9.5)
22 Mayıs 1960’da Şili’nin Valdivia ve Puerto Montt bölgeleri açıklarında meydana gelen 9.5 büyüklüğündeki sarsıntı, dünya tarihindeki en büyük sarsıntı olarak kayıtlara geçti.
En az 1.655 kişi hayatını kaybetti, 3.000’den fazla kişi yaralandı. Sarsıntı sonrasında yaklaşık 2 milyon kişi evsiz kaldı. Tsunami, Hawaii, Japonya ve ABD’nin batı kıyılarında da hasara yol açtı.
Alaska Zelzelesi – ABD (9.2)
28 Mart 1964’te, Alaska’nın güneyinde meydana gelen zelzele “Good Friday Earthquake” olarak anılıyor. 9.2 büyüklüğündeki sarsıntı ve akabinde gelen tsunami 131 kişinin vefatına neden oldu.
Anchorage başta olmak üzere birçok kentte binalar yıkıldı, okullar ziyan gördü ve maddi kayıplar 2 milyar doları aştı.
Sumatra–Andaman Zelzelesi – Endonezya (9.1)
26 Aralık 2004’te Endonezya’nın batı kıyılarında gerçekleşen zelzele ve akabinde gelen tsunami 283.000’den fazla kişinin hayatını kaybetmesine yol açtı. 10 ülkede milyonlarca insan etkilendi.
Tsunami, Hindistan, Sri Lanka, Tayland, Somali üzere birçok bölgede önemli hasara neden oldu ve tarihte en çok can kaybına yol açan tsunamilerden biri olarak kayda geçti.
Tohoku Sarsıntısı – Japonya (9.1)
11 Mart 2011’de Japonya’nın kuzeydoğusunda meydana gelen zelzele, kısa müddette tsunamiye neden oldu. 18.000’den fazla kişi hayatını kaybetti ya da kayboldu.
Fukuşima Nükleer Santrali’nde hasar oluştu ve nükleer sızıntı meydana geldi. Tsunami dalgaları Hawaii, Kaliforniya ve Güney Amerika kıyılarına kadar ulaştı.
Kamçatka Sarsıntısı – Rusya (9.0)
4 Kasım 1952’de Rusya’nın Kamçatka Yarımadası açıklarında meydana gelen 9.0 büyüklüğündeki sarsıntı, bölgede geniş çaplı yıkıma neden oldu. Zelzelenin akabinde oluşan tsunami dalgaları sırf Rusya kıyılarını değil, Pasifik Okyanusu boyunca yayılarak Hawaii kıyılarına da ulaştı.
Hawaii’de tekneler, iskeleler ve kimi kıyı yapıları ziyan gördü. Maddi ziyan yaklaşık 1 milyon dolar olarak kayıtlara geçti. En az 4.000 kişi hayatını yitirdi.
Kamçatka Zelzelesi – Rusya (8.8)
30 Temmuz 2025 tarihinde Kamçatka açıklarında meydana gelen 8.8 büyüklüğündeki sarsıntı, geniş çaplı tsunami ihtarlarına yol açtı. Birinci tsunami dalgaları Rusya’nın Severo-Kurilsk kentini vurdu ve kent sular altında kaldı. Birebir saatlerde Japonya’da Fukuşima Nükleer Santrali’nde vazife yapan işçiler tahliye edildi.
ABD Başkanı Donald Trump, Hawaii sakinleri için resmi ihtar yayınladı. Türkiye saatiyle 04.27’de yaşanan zelzelenin akabinde 6.9 ve 6.3 büyüklüğünde artçı sarsıntılar da kaydedildi. Sarsıntıda can kaybına dair resmi bir açıklama yapılmadı.
Şili Sarsıntısı – Quirihue (8.8)
27 Şubat 2010’da Şili’nin Quirihue kenti yakınlarında meydana gelen 8.8 büyüklüğündeki zelzele, hem kara hem de deniz üzerinden büyük yıkıma neden oldu. Tsunami dalgaları ülkenin birçok kıyı kentini vurdu.
500’den fazla kişi hayatını kaybetti, 800.000’den fazla kişi evsiz kaldı. 12.000 kişi yaralandı. Tsunami Pasifik boyunca yayıldı ve San Diego kıyılarında teknelere ziyan verdi. Ekonomik kayıp ise milyarlarca doları buldu.
Ekvador–Kolombiya Zelzelesi (8.8)
31 Ocak 1906’da Ekvador ve Kolombiya açıklarında meydana gelen bu 8.8 büyüklüğündeki zelzele, büyük bir tsunamiyi tetikledi. Kıyı yerleşimlerinin ziyan gördüğü olayda, 500 ile 1.500 ortasında insan hayatını kaybetti.
Tsunami, okyanus boyunca ilerleyerek Hawaii kıyılarına kadar ulaştı. Sarsıntının büyüklüğü daha evvel 8.2 olarak iddia edilse de, yapılan ölçümler sonrasında 8.8 olarak güncellendi.
Rat Adaları Sarsıntısı – Alaska (8.7)
4 Şubat 1965’te Alaska’nın Aleut Adaları’na bağlı Rat Adaları bölgesinde meydana gelen 8.7 büyüklüğündeki zelzele, tsunamiye neden oldu. Tsunami kimi bölgelerde kıyı yapılarına ziyan verdi. Sarsıntıda can kaybı yaşanmadı fakat yerleşim ünitelerinde maddi hasar oluştu.
Assam–Tibet Zelzelesi – Hindistan/Tibet (8.6)
15 Ağustos 1950’de Hindistan ve Tibet hududunda meydana gelen bu büyük zelzele, Himalaya bölgesinde önemli yıkıma yol açtı. Sarsıntı sonrası yaşanan heyelanlar birçok köyü yok etti.
Bir barajın çökmesiyle birlikte vefatlar günler sonra da devam etti. Toplamda 1.500’den fazla insan hayatını kaybetti. Sarsıntının büyüklüğü daha evvel 8.7 olarak hesaplanmış, daha sonra 8.6 olarak revize edilmiştir.
Sumatra Zelzelesi – Endonezya (8.6)
11 Nisan 2012’de Sumatra açıklarında meydana gelen 8.6 büyüklüğündeki zelzele, tıpkı gün iki saat sonra meydana gelen 8.2 büyüklüğündeki artçı sarsıntıyla dikkat çekti.
Deprem Sumatra ve Java adalarında şiddetli biçimde hissedildi. Endonezya’nın Aceh bölgesinde iki kişi hayatını kaybetti, sekiz kişi kalp krizi nedeniyle hayatını yitirdi, onlarca kişi yaralandı. Zelzeleler mahallî bir tsunamiye neden oldu ve bölge genelinde büyük telaşa yol açtı.
