Yerelden Evrensele, Ayvalık Belediye Tiyatrosu’nun Sanat Yolculuğu
Ayvalık Belediye Tiyatrosu, sanatın toplum üzerindeki dönüştürücü gücünü gözler önüne seren özgün bir kıssaya sahip. 2010 yılında tiyatro hayallerini Ayvalık’ın kültürel dokusuna işlemekle başlayan bu serüven, 2022 yılında kurulan Belediye Tiyatrosu ile yeni bir ivme kazandı. Ayvalık Belediye Tiyatrosu’nun Genel Sanat Yönetmeni Erkan Cılak ile gerçekleştirdiğimiz bu keyifli sohbetimizde, tiyatronun kuruluş öyküsünden lokal topluma olan tesirlerine, özgün eser yaratımından toplumsal sorumluluk projelerine kadar pek çok hususa değindik. Cılak’ın sanata ve topluma olan bağlılığını derinlemesine hissettiğimiz bu söyleşi, Ayvalık Belediye Tiyatrosu’nun sadece bir sanat kurumu değil, birebir vakitte toplumsal bir güç olduğunu da ortaya koyuyor.
-Ayvalık Belediye Tiyatrosu’nun kuruluş öyküsünü bizimle paylaşabilir misiniz?
Ayvalıkta büyüdüm, okullardaki tiyatro çalışmalarında bulunurdum, Orta 2’deyken şu an oynadığımız salon sinemaydı ve Kocaeli Kent Tiyatrosu’nun bir oyununu izlemiştim. Oyun sonunda Ayvalık üzere bir yerde salon olmamasını eleştirmişti oyuncular. O yıllarda ise Ayvalık’ta amfi tiyatro yapılmaya başlamıştı, çabucak bizim okulun yanında, öğle ortaları taş dizerlerken onları izliyordum. Şimdiki amfi tiyatronun yarısı kadardı, “Böyle bir yerde oyun oynamak nasıl olur?” diyordum. Sonra üniversite derken 2009 yılında amfide Sadri Alışık Tiyatrosu ile geldiğim yaz turnesinde iki katına çıkmış Amfi Tiyatroda oynadım fakat kulisleri ve yeri çok berbattı. 2010 yılında Ayvalık’a döndüm. Evvel Ayvalık Sanat Derneği ve birkaç kişi ile Ayvalık Sanat Fabrikası’nı kurduk, artık bir tiyatro salonu vardı. 2019’da Ayvalık Belediyesi’nde Kültür Müdürü olarak çalışmaya başladım, evvel amfitiyatro uygunlaştırıldı, sonra da Vural Sineması artık kapanmış ve bir ticarethaneye verilecekken ortaya girildi, Belediyemiz orayı 200 kişilik bir tiyatro salonu haline çevirdi.
Küçüklüğümden başıma takılan meseleler bitmişti. Artık Belediye Tiyatrosunu kurmalıydık. Evvel yönetmeliğini oluşturduk ortaya pandemi girdi ve pandemiden sonra 2022 mayıs ayında birinci oyunumuz Neyzen Ya Yaşıyorsa oyunu ile başladık. Artık bundan sonrası benim öyküm değildir, 2,5 yılda 42 farklı arkadaşımızla çalıştık hepsinin bu oluşumda değerli yeri var. Elbette bu fikre inanıp kabul eden Belediye Liderimiz Mesut Ergin ve Lider Yardımcılarımıza da teşekkür borçluyuz.
-Ayvalık Belediye Tiyatrosu’nun öbür belediye tiyatrolarından farkı nedir?
Kazanılanın vergisi düşülüp direktörün belirlediği yüzdelik dilimlerle vazife alanlara dağıtılıyor. Ayrıyeten eğitimlerimizi verip sonra sahneye çıkarıyoruz gelen kişi eğitimli olsa bile hepimizin birebir düsturda bir eğitimden çıkması gerekli. Ayrıyeten 8 yetişkin 2 çocuk oyunu çıkardık. Bir çocuk oyunu ile bir de geçen yılki oyunumuzun müellifleri ortamızdan değildi genelde kendimiz yazıyoruz. Senaryo yazma atölyesine hiç orta vermiyoruz, bu ülkede tiyatronun da sinemanın da düşmanı yeni yazınsal eserler yaratmamak diye düşünüyoruz.
-Tiyatronuz lokal halktan nasıl bir geri dönüş alıyor? Seyirci profiliniz nasıldır?
Benim kestirim ettiğimden daha yeterli. Mayıs 2022 ocak 2025 ortasında 3 defa yaz geçirdik, bu 9 10 ay eder. Bir zelzele yaşadık, bu da 3 4 ay etkiledi. Ancak biz kalan 18 ayda 153 sefer sahne aldık. Bu bizim için güzel sayı.
Seyirci profilimiz kentin sosyolojik yapısı gereği, genelde emeklilerin yerleştiği bir kent olması ve biraz da yazlık ve değerli bir yer olması nedeniyle, şuurlu, entelektüel denebilecek, orta yaş üzeri hatta orta yaşın biraz daha üzeri : ))
-Oyun seçiminde neye öncelik veriyorsunuz? Kendi özgün oyunlarınızı mı yazıyorsunuz, yoksa klasik ve çağdaş eserler mi sahneye koyuyorsunuz?
Genelde üstte da bahsettiğim yeni yaratım peşindeyiz, beyaz kağıttan başlamalı yaratım ki bize has olsun. Uzun vadeli tiyatrolara bakarsanız yapıtlarını daima kendileri yazmışlardır. Yeni bir fikir sunabilmek değerli. Beşere değen her mevzu için sıfırdan bir şey yapmaya niyetliyiz. 10 oyunda 8 kendi yapıtımızın olması bunlardan 3-4’ünün metne sebepli mükafatlar alması da onur verici.
-Genç yetenekleri desteklemek için özel projeleriniz ya da programlarınız var mı?
Bizim eğitimlerimiz aralıksız devam ediyor, hem genç ve çocuklar için devam ediyor hem yetişkinler için. En güzel adaptasyon yetişkinin en gencinde oluyor aslında. 18-22 ortası başlayanlar bu işi meslek edinebilir seviyede evrilebiliyor ki genelde konservatuarlar için de mesleksel eğitim yaş uygunluğu bu aralıkta. Ancak Ayvalık’ta o yaş genç pek yok. Üniversite 2 yıllık yüksekokul yalnızca, üniversiteyi kazanıp gidiyorlar, kalanlarda hayata atılıyor haliyle, bu manada verimli değil potansiyelimiz ancak biz elimizden geldiğince çekmeye çalışıyoruz.
-Tiyatronuzun Ayvalık’taki toplumsal ve kültürel hayata katkısı nedir?
Öncelikle 2 senede 100’ün üzerinde eğitim alıp bizlerle 30’u oynamıştır. Bunun dışında yaz ve zelzelenin olmadığı 18 ayda 150 oyun oynamışız. Bu, ayda 9 oyun oynamak üzere, yani ayda çabucak hemen 400-500 kişi tiyatroya geliyor. Bunun dışında Ayvalık’ta başlayan ve şu an ülkeye sarılan bir Kadın Oyunları Festivali var, AST ile yapıyoruz. Tekrar Deniz Düzeyinde Tiyatro Şenliği gibi iştirakçisi en yüksek şenliklerden biri artık Ayvalık’ta. Bunun dışında senede ortalama 40 oyun dışardan getiriyoruz. Yani biz alıştık herkes alıştı…Bizde sebep yok, okulların orta tatilinde bile, Orta Tatilde Tiyatro Buluşmaları dedik, 9 grup 11 oyun oynadık 5 günde, çabucak telefonla uzak yakın demeden bir gecede toparlandık…İyi işe, güzel oyuna seyirci daima var fakat artık izleye izleye dişli bir seyircimiz oldu. Oyun güzelse artan bir seyirci var ancak oyun seyirciye yanıt vermiyorsa 3-5 oyunda seyirci sayısı kendini aşikâr ediyor.
-Yerel halkla nasıl bir etkileşim içindesiniz? Eğitim atölyeleri, seminerler ya da toplumsal sorumluluk projeleriniz var mı?
Eğitimlerimiz daima var, demiştim ancak bizim için çocuklar kısmı da değerli, yaratıcı drama eğitimleri önemli… Müelliflik, yetişkinlerde müelliflik çok çok değerli. Yaratıcılığın bel kemiği. Toplumsal sorumluluk projelerinde ise durum şöyle: Kente ve sosyolojik yapımıza, tarihimize dem vuracak işleri önemsiyoruz. Seni Alırsa Fırtına bir mübadele işiydi, çok beğenildi, zira bu kentin her yanı mübadil. Bu sene Hatırla Ey Peri konusu Alzeihmer hastalığı ile ilgili. Nüfusumuz orta yaş üstü, tekrar insanları ilgilendiriyor. Bunun yanında bayan konusunu ele alan Gece Boyunca oyunumuz da var. Doğal bunlar, zira bu hayattan bu sokaklardan besleniyoruz. Bunun yanında maalesef o Hatay sarsıntısından çabucak sonra bu bölgeye gelmiş çocuklar için, süratlice çok çalışarak bir çocuk oyunu çıkardık, hisleri anlatan… Bizce gerekliydi, o travmadan sonra tüm hisleri karışmış çocuklardı onlar.
-Ayvalık dışında sahne alıyor musunuz? Bölgesel ya da ulusal çapta turneler düzenliyor musunuz?
Sıkça… Şu ana kadar 20 civarında turnemiz olmuştur. İstanbul, İzmir, Balıkesir ilçeleri, Mersin çeşitli yerlere gittik, gitmeye devam ediyoruz.
-Yerel ya da memleketler arası tiyatro şenliklerine iştirak planlarınız var mı?
Öncelikle bu şenlikleri yapan bir takımız lakin katılıyoruz da. Artık çeşitli mecmualar, o mecmuaların heyet üyeleri, Ayvalık’a gelip oyunlarımızı izliyor. Şöyle söylemeliyim: 2,5 senede 15 başka ödül aldık. Bunların 11’i ulusal, 4’ü memleketler arası. En uygun muharrir, en düzgün direktör, en yeterli takım, en düzgün bayan oyuncu üzere itibarlı mükafatların de gelmesi güzelimize gidiyor haliyle.
-Tiyatronuzu daha da geliştirmek için dayanak beklediğiniz alanlar nelerdir?
Özerklik, turne arabası sorunu yaşamamak; topladığımız bilet paralarının belediyede sisteme girip işlenmesi, vergisinin kesilmesi, bize dönmesi ve dağıtılması çok vakit alıyor. Ayrıyeten turneler de bazen para kazandırıyor lakin o ödemelerin bize gelmesi bürokrasi yüzünden güç oluyor. Sahne eksiklerimiz vardı lakin yeni sahnemiz yapılıyor. O kısımda eksiğimiz kalmadı denebilir ancak belediyelerin ebetteki dayanak olması gerekir. Belediyemizin bize takviye olduğu tek husus salon kirası vermememiz. Maddi dayanak alamıyoruz, basın ünitesi aracılığı ile istediğimiz kadar tanıtım oyun reklamları çıkamıyoruz. Bunlar bizi zorluyor. Ama aşılacağına inanıyorum. Birtakım problemlerimiz var lakin berbata gitmiyoruz, tersine düzgüne gidiyoruz. Bence çok daha süratli güzele gidebiliriz.
İlk 2,5 yıl için 150 oyun ,14520 seyirci
*2022 Yeni Tiyatro Dergisi Memleketler arası Muvaffakiyet ve Emek Mükafatları en güzel bayan oyuncu Heyet Özel Mükafatı Alev Abacı Neyzen Ya Yaşıyorsa?
*2022 Yeni Tiyatro Dergisi Milletlerarası Muvaffakiyet ve Emek Mükafatları en güzel erkek oyuncu Heyet Özel Mükafatı Erkan Cılak Neyzen Ya Yaşıyorsa?
*2022 Yeni Tiyatro Dergisi Sanata Katkı Mükafatı (Ayvalık Belediye Tiyatrosunun Kuruluşu vesilesiyle) (Ayvalık Belediye Lideri Mesut Ergin)
*2023 Yeni Tiyatro Dergisi Milletlerarası Emek ve Muvaffakiyet Mükafatları En Düzgün Muharrir Erkan Cılak -Seni Alırsa Fırtına
*2023 Yeni Tiyatro Dergisi Memleketler arası Emek ve Muvaffakiyet Ödülleri En Âlâ Bayan Oyuncu -Serap Ceylan
*2023 Yeni Tiyatro Dergisi emek ve Muvaffakiyet Mükafatları En güzel Takım – Sabah Olmadan Oyunu
*2023 Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Muvaffakiyet Mükafatları Tiyatro üzerine Araştırma Ödülü- Hayrettin Filiz (Sabah Olmadan Yazarı)
*2023 Yılı Direklerarası Seyirci Mükafatları En âlâ Direktör Erkan Cılak Seni Alırsa Fırtına
*2023 Yılı Direklerarası Seyirci Mükafatları En Uygun Senaryo Hayrettin Filiz- Sabah Olmadan
*2024 Yılı Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Muvaffakiyet Mükafatları Erkan Cılak-,Hoş Geldin Amerika
**2024 Yılı Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Muvaffakiyet Mükafatları Erkan Cılak-,Hoş Geldin Amerika Ortak Direktör Fatih Elgay
*2024 Yılı Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Muvaffakiyet Mükafatları Can Ceylan – Gelecek Vaad Eden Direktör -Konusuz Mutsuzluk
*2024 Yılı Yeni Tiyatro Dergisi Emek ve Muvaffakiyet Mükafatları Can Ceylan – Gelecek Vaad Eden Takım -Konusuz Mutsuzluk
*2024 Yılı Yeni Tiyatro Dergisi – Türkçe Kullanımı Özel Mükafatı -Hoş Geldin Amerika (Yazar Haluk Işık adıyla)
*2024 Yılı Tiyatro Gazetesi , Özel Emek Mükafatı Erkan Cılak
Ayvalık Belediye Tiyatrosu, yerelden kök salıp evrensele ulaşma maksadıyla tiyatronun dönüştürücü gücünü topluma yansıtan bir muvaffakiyet öyküsü olarak dikkat çekiyor.
Kendi yapıtlarını üretme, genç yetenekleri destekleme ve mahallî kültüre derin bir bağlılık gösterme misyonuyla sırf Ayvalık’ın değil, Türkiye tiyatrosunun da değerli bir pahası haline gelmiş durumda. Genel Sanat Yönetmeni Erkan Cılak’ın liderliğinde ortaya konan bu özverili çalışmalar hem izleyicilere hem de sanat topluluğuna ilham vermeye devam ediyor. Ayvalık Belediye Tiyatrosu’nun, yeni sahneler, mükafatlar ve projelerle sanatın üniversal gücünü daha geniş kitlelere ulaştıracağına olan inancımız tam.
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
