Yatırımda Sürü Psikolojisi Nasıl Olur? Sürü Psikolojisinden Kaçınmanın Yolları
Yatırım dünyasına adım attığın anda, çevrenden gelen sesler çoğalır: “Abi şu pay patlayacakmış!”, “Bitcoin tekrar roketliyormuş!”, “Elinde altın varsa artık satmaaa!”… Kulağa tanıdık geliyor değil mi?
İşte bu seslerin ortasında kendi yolunu kaybediyorsan, büyük ihtimalle sürü psikolojisine kapılmış olabilirsin. Lakin keder etme! Yalnız değilsin. Hatta tam bilakis, çoğunluk aslında bu tuzağa düşüyor.
Gel birlikte, bu işin ne olduğunu ayrıntılıca konuşalım ve bu tuzaktan nasıl kaçabileceğimizi öğrenelim. 👇
En temelden başlayalım!
Sürü psikolojisi dediğimiz şey, bir mevzuda etrafındaki kalabalık nasıl davranıyorsa senin de birebir formda davranman. Yani mantığını, araştırmanı, stratejini bir kenara bırakıp “Madem herkes yapıyor, vardır bir bildikleri” diye harekete geçmen. Bu davranış, aslında insanın tabiatında var. Zira toplumsal canlılarız, kalabalıkla hareket edince inançta hissediyoruz. Ama bu iş yatırım olunca işler o denli yürümüyor.
“Bak, mesela gel biraz geçmişe gidelim.”
2021’in birinci ayları… Elon Musk bir tweet attı: ‘Dogecoin is the people’s crypto.’ Yalnızca bu. Sonra ne oldu? DOGE fiyatı roket üzere fırladı. Herkes aldı. Sen, ben, komşunun oğlu, dayının kayınbiraderi… Herkes yatırımcı kesildi. Neden? Zira herkes alıyordu. Zira sabah ‘Alanlar varlıklı olmuş,’ dediler. Lakin kimse sormadı: Bu coin ne işe yarıyor?
Sonra ne oldu?
Balon patladı. Bir gün evvel ‘Benim torunlarım da güçlü olacak.’ diyen beşerler, sonraki gün ‘Keşke almasaydım.’ demeye başladı. Zira işin aslı şu: Sürü psikolojisi seni heyecanlandırır lakin birden fazla vakit da yanıltır. Kalabalığı takip etmek, bazen hakikaten de uçuruma gitmek demektir.
Peki neden bu psikolojiye bu kadar kolay kapılıyoruz?
Aslında yanıt çok kolay. İnsan olarak kaybetmeyi sevmiyoruz. Hele ki bir diğeri kazanırken bizim kenarda durmamız, içten içe bizi yiyor. Toplumsal medyada herkes ‘aldım, varlıklı oldum’ diye paylaşıyor ya, işte o anlarda sabretmek, itidalli kalmak çok güç oluyor. Lakin unutma, kimse “zarar ettim” diye kıssa atmaz. Herkesin kazandığını sanıyorsun lakin aslında birden fazla kişi senin üzere sessizce ziyanda oturuyor.
Bu noktada devreye şu sorular giriyor: Sürü psikolojisine düşmeden yatırım yapmak mümkün mü? Kendini bu ruhsal tuzaktan nasıl kurtarabilirsin? Artık gel, bunu biraz konuşalım.
Önce kendini teşhis. Hakikaten ne yapmak istiyorsun?
Yatırım deyince herkesin aklına kısa yoldan güçlü olma hayali geliyor. Ancak bu iş o denli değil. Biraz sıkıcı, biraz sabır işi. Şayet neyi neden yaptığını bilmiyorsan, rüzgar nereden yapıtsa sen de o tarafa savrulursun. O yüzden evvel şunu düşün: Senin maksadın ne? Kısa vadeli çıkar mı, uzun vadeli birikim mi? Risk alabilir misin? Yoksa uykuların mı kaçar?
Bu soruların karşılığını vermeden yapılan her yatırım, oburlarının kararlarıyla taraf bulur.
O yüzden evvel kendini teşhis. Kendi risk profilini belirle. Herkesin aldığını almak zorunda değilsin. Tahminen senin için en gerçek yatırım, kimsenin konuşmadığı, az riskli lakin stabil bir fon olabilir. Neden olmasın?
Araştırmadan asla!
Yatırım yapmadan evvel en az 1-2 saatini o varlığı araştırmaya ayırmalısın. Hangi kesimde? Ne iş yapıyor? Ardında kimler var? Piyasadaki yeri ne? Geçmiş performansı nasıl? Şayet bu soruların yanıtını bilmiyorsan, aslında neye yatırım yaptığını da bilmiyorsun. Ve bu çok tehlikeli.
Yalnız kalmak gözünü korkutmasın.
Herkesin birebir tarafa baktığı anlarda, senin farklı düşünmen gerekiyorsa, düşün. Gerekirse yalnız kal. Sürü psikolojisinden çıkmanın en güçlü yolu bu. Warren Buffett’ın yıllardır söylediği üzere: “Herkes açgözlüyken korkak ol, herkes korkarken açgözlü ol.”
Etrafındaki gürültüyü azalt.
Telegram kümeleri, YouTube’daki “coin uzmanları”… Bir noktadan sonra baş karışıyor. Daima biri bir şey öneriyor, biri “battık”, biri “roket geliyor” diyor. Bu türlü bir ortamda yanlışsız karar vermek sahiden güç.
O yüzden, dijital diyet yap. Kaynaklarını filtrele. 1-2 muteber kaynak belirle ve yalnızca onlara bak. Geri kalanını sustur. Zira ne kadar az ses duyarsan, kendi sesini o kadar net duyarsın. Ve yatırımda en kıymetli şeylerden biri: Kendi sesine güvenmek.
Özetle, yatırım bir maratondur.
Hızlı koşan değil, hakikat tempoda koşan kazanır. Sürüyle birlikte hareket etmek birinci başta kolay gelebilir lakin uzun vadede seni kendi gayesinden uzaklaştırır. Kendi stratejini kur, öğren, sorgula ve gerekirse tek başına yürü. Zira sürüden ayrılanı bazen kurtlar değil, fırsatlar kapar.
