Eğer siz de gökyüzünü izlemeyi sevenlerdenseniz bilhassa akşam ve gece saatlerinde uçakların o yanıp sönen ışıklarını kesinlikle fark etmişsinizdir. Kimi sabit yanar, kimi muhakkak aralıklarla söner ve tekrar yanar. Birinci bakışta hepsi tıpkı üzere görünse de aslında her biri farklı bir mana taşıyor. Uçağın nerede olduğunu, ne yaptığını ve hatta motorlarının çalışıp çalışmadığını bile bu ışıklardan anlayabiliriz! Güzel de nasıl? Bir arada bakalım…
Kaynak
Hepsi birebir işi yapmıyor: Kimileri istikamet gösteriyor, kimileri uyarıyor.
Uçaklardaki ışıkların hepsi birebir hedef için yanmıyor. Kimileri daima açık kalırken, kimileri ise yalnızca aşikâr durumlarda yanıp sönüyor. Örneğin, navigasyon ışıkları uçağın sağ ve sol kanatlarında yer alıyor; sağda yeşil, solda kırmızı. Işıklar, gece gündüz fark etmeksizin her vakit yanıyor ve uçağın hangi tarafa hakikat gittiğini göstermek için kullanılıyor. Bu sayede hem kule vazifelileri hem de öbür uçaklar, uçağın kendilerine yaklaşıp yaklaşmadığını anlayabiliyor.
Ancak işin içine yanıp sönen ışıklar girdiğinde devreye öbür sistemler giriyor. Strobe ismi verilen beyaz ışıklar, çarpışmaları önlemeye yönelik tasarlanmış. Sağ ve sol kanat uçlarında ve uçağın kuyruğunda yer alıyorlar. Pist başında devreye girip uçuş tamamlandıktan sonra kapanıyorlar. Bu ışıkların sistemli aralıklarla yanıp sönmesinin emeli, uçağın görünürlüğünü artırmak. Bilhassa başka uçaklar ve yerdeki gruplar için ‘buradayım’ demenin en tesirli yollarından biri bu.
Uçağın motorları çalıştı mı? Bunu bile ışıklardan anlayabiliyoruz.
Bir de kırmızı ışıklarla yanıp sönen beacon lambaları var. Bunlar, uçağın gövdesinin üstünde ve altında yer alıyor ve yalnızca motorlar çalıştırıldığında etkin hale geliyor. Yani bir uçağın motoru çalışıyorsa, beacon ışıkları da yanıyor demektir. Bu sistem, hem yerdeki işçisi uyarmak hem de etraftaki hareketliliği belirli etmek için kullanılıyor. Bilhassa bakım takımlarının ya da yükleme yapan işçinin güvenliği için hayli değerli bir ikaz vazifesi görüyor.
Bu ışıklar da başkaları üzere yanıp söner formda tasarlanmış. Zira yapılan araştırmalar, insan beyninin sabit ışıklardan çok yanıp sönen ışıklara reaksiyon verdiğini gösteriyor. Bilhassa saniyede 4 ila 8 kez yanıp sönen ışıklar, algı açısından en dikkat cazibeli olanlar. Uçak dizayncıları da bu bilgiden yola çıkarak, bilhassa güvenlik açısından kritik ışıkları bu biçimde düzenlemiş.
Uçakların üzerinde yanan ya da parlayan her ışığın bir manası var.
Bazıları istikamet bildiriyor, kimileri motorun çalıştığını haber veriyor, kimileriyse ‘yaklaşma’ diyor. Strobe ve beacon ışıkları üzere yanıp sönen ışıklar, gökyüzünde sessiz ancak tesirli bir irtibat lisanı kuruyor. Bilhassa ağır hava trafiğinde her saniyenin ve her hareketin ehemmiyeti varken, bu ışıkların vazifeleri daha da hayati hale geliyor.
Her uçak modelinde ışıkların yanma tertibi değişebiliyor lakin temel amaç daima tıpkı. Yani uçağı görünür kılmak, ne yaptığını göstermek ve çarpışmaları engellemek.
