Uçakların bazen geri geri hareket ettiğini gördüğümüzde ister istemez şaşırıyoruz. Zira başımızda çabucak ‘Nasıl yani, uçaklarda geri vites yok ki?’ diye bir soru beliriyor. Aslında düşündüğünüz üzere, uçakların ne geri vitesi var ne de kendi tekerleklerini hareket ettirecek bir motor sistemi. Bu yüzden yerde geri gitmeleri gerektiğinde işin içine öbür tahliller giriyor. O tahliller neymiş bir arada bakalım!
Kaynak 1, Kaynak 2
Öncelikle şunu net bir halde söyleyelim: Uçakların havadayken geri gitmeye gereksinimleri yok.
Gökyüzü sonsuz bir alan olduğu için istedikleri istikamete gerçek rahatça dönebilirler. Fakat yerdeyken, bilhassa dar alanlarda kapıdan ayrılırken geri hareket etmeleri gerekiyor. İşte bu yüzden havalimanlarında ‘pushback traktörleri’ yahut ‘tug’ ismi verilen özel araçlar kullanılıyor. Bu araçlar, uçakla bir çeki demiri aracılığıyla irtibat kuruyor ve uçağı dikkatlice geri gerçek itiyor.
Uçakların pilotları ise bu esnada hiçbir formda geri hareket yapmıyor, yönlendirme büsbütün pushback traktörünü kullanan operatör tarafından sağlanıyor. Yani uçaklar, aslında kendileri geri gitmiyor, bir nevi çekilerek geriye yanlışsız hareket ettiriliyorlar!
Uçakların bir öteki geri gitme metodu daha var: “Thrust reverser” yani karşıt itme kullanımı.
Bu sistem, motorlardan çıkan hava akımını olağanın tam bilakis yönlendirerek uçağın kendi gücüyle geri hareket etmesini sağlayabiliyor. Bu sürece de ‘powerback’ deniyor. Lakin usul, zannedildiği kadar inançlı değil. Thrust reverser kullanıldığında ortaya çıkan güçlü hava akımı, etraftaki küçük cisimleri savurabilir ve hem uçağa hem de etraftaki işçiye önemli ziyanlar verebilir.
Üstelik uçaklarda yan aynalar ya da geri görüş kameraları bulunmadığı için, pilotların nereye gittiklerini görebilmeleri mümkün değil. Tüm bu sebepler yüzünden birçok havalimanı, kapı etrafında thrust reverser kullanılmasını kesin olarak yasaklamış.
Arabaların tersine, uçakların hem yapısı hem de güvenlik münasebetleri hasebiyle kendi başlarına geri gitmeleri neredeyse imkansız.
Bu yüzden pushback traktörleri üzere araçlarla dayanak alarak hareket ediyorlar. Powerback üzere teknikler ise yalnızca muhakkak şartlarda ve çok hudutlu yerlerde tercih edilebiliyor.
