Uçakta gece seyahati yaparken camdan dışarı bakıp yıldızları görmeye çalıştınız mı? Büyük ihtimalle karanlık bir boşluktan diğer bir şey göremediniz. Halbuki 10 bin metreden bakıyorsunuz, yani kent ışıkları da bulutlar da aşağıda kaldı. Yıldızlar oradayken biz neden onları göremiyoruz? İşin içinde birkaç şaşırtan neden var ve asıl hatalı düşündüğünüzden çok daha yakında.
Yıldızlar bizden milyonlarca kilometre uzakta olduğu için aslında yerde ya da havada olmak onları görme ihtimalimizi çok fazla değiştirmiyor.
Yani mantıken, 35 bin fit yüksekteyken de en az yerde olduğumuz kadar yıldız görebilmemiz gerekir. Lakin gerçek hayatta bu pek de mümkün olmuyor. Zira yıldızları görmemizi engelleyen şey yükseklik değil, ışık kirliliği ve gözümüzün neyi algılayabildiğiyle ilgili.
Uçaklar çoklukla büyük kentlerden kalkıyor ve birinci etapta metropol alanların üstünden geçiyor. Bu da demek oluyor ki aşağıda binlerce sokak lambası, reklam panosu ve bina ışığı gökyüzüne yanlışsız parlıyor. İşte bu ışıklar, yıldızların zayıf ışığını bastırıyor ve onları görmemizi engelliyor. Kentten uzaklaştığınızda durum biraz düzeliyor lakin sorun büsbütün ortadan kalkmıyor.
Gökyüzünde yalnızca kent ışıkları değil, ayın kendisi bile yıldızları gölgeleyebiliyor.
Ay dolunaydaysa ve tam zirvede parlıyorsa, bu da yıldızların daha soluk görünmesine neden oluyor. Fakat diyelim ki kentten uzaklaştınız, ay da karanlıkta… Yeniden de yıldızları göremiyor musunuz? O vakit sıradaki suçluya geçelim.
Eğer uçakta gece seyahati yaptıysanız bilirsiniz, kabin çoklukla tam karanlık olmaz. Işıklar kısılır fakat büsbütün kapanmaz. Üstelik koltuk ekranları, acil çıkış tabelaları ve koridor lambaları daima yanar. İşte bu durum, camdan dışarı bakarken gözünüzün yansımayla dolu bir ayna üzere davranmasına yol açar.
Astrofizikçi Ethan Siegel bunu şöyle açıklıyor: Geceleri meskeninizde ışıklar açıkken pencereye bakarsanız dışarısı yerine kendi yansımanızı görürsünüz.
Ancak ışıkları kapatıp dışarıya bakarsanız, o vakit dışarısı görünür hale gelir. Tıpkı durum uçakta da geçerli: Camın buğulu üzere görünmesinin sebebi aslında sizin iç yere bakıyor olmanız.
Eğer uçak büsbütün karartılsaydı yani iç yer ışıkları sıfırlansaydı, dünya üzerindeki en uygun yıldız gözlemlerinden birini uçaktan yapabilirdiniz. Zira yüksekteyken hava daha ince, bulut yok ve kent ışıkları da aşağıda kalıyor. Ancak ne yazık ki uçakların güvenlik protokolleri ve kabin düzenlemeleri, bunu mümkün kılmıyor.
Yani uçağın camından dışarı baktığınızda yıldızları görememenizin sebebi ne bulutlar ne de yükseklik.
Asıl sorun, etrafınızın hala gereğince aydınlık olması. Gözlerimiz, dışarının karanlığını algılayabilmek için bulunduğumuz ortamın da karanlık olmasına muhtaçlık duyuyor.
Bir dahaki uçuşta yan koltuk lambasını kapatır, ekranı karartır ve biraz sabırlı olursanız, tahminen de bir iki yıldız göz kırpar size. Lakin o anı yakalayabilmek için hem kabin ışıklarının hem de ayın müsait olması gerekiyor.
