Her yıl milyonlarca yolcu, havalimanında saatlerce sıra bekleyip güvenlikten geçtikten sonra bu sefer uçağa biniş kuyruğunda takılıp kalıyor. Halbuki bilimsel olarak, yolcuların çok daha süratli ve meselesiz formda yerlerine oturmasını sağlayacak formüller mevcut. Kimileri laboratuvar ortamında iki kat süratli sonuç veriyor. Pekala biniş mühletini kısaltacak bu sistemler neden hala standart hale gelmedi?
Kaynak 1, Kaynak 2
2005 yılında fizikçi Jason Steffen, uçağa biniş müddetini kısaltmak için bilgisayar simülasyonları kullandı.
İlk başta birçok kişinin düşündüğü üzere “arkadan öne” biniş sisteminin en mantıklı seçenek olduğunu sandı. Lakin simülasyonlar, bunun neredeyse en yavaş metot olduğunu ortaya koydu. Steffen’ın geliştirdiği modelde, yolcular koltuk sırasına nazaran değil, koltuk tipine ve sıra tertibine nazaran uçağa alınıyor.
Önce pencere kenarı koltuklar, her sırada bir atlama yapılarak dolduruluyor. Akabinde orta koltuklar ve en son koridor koltukları geliyor. Bu sistem, klasik prosedürden %30 daha süratli. Ama böylesine hassas bir sıranın gerçek yolcu davranışlarıyla uyuşması çok güç. Kümelerin birlikte oturmak istemesi ya da geç kalan yolcular sistemi bozabiliyor.
Lojistik uzmanı Hassan Zeineddine, “dinamik olarak optimize edilmiş biniş” ismini verdiği bir formül geliştirdi.
Sistemde, birlikte seyahat eden bireyler küçük kümeler halinde biniyor. Check-in sırasında algoritma tarafından otomatik olarak sıralanan bu kümeler, cep telefonlarına gelen bildirimlerle sırayla uçağa yönlendiriliyor.
Simülasyonlara nazaran bu metot, Steffen modelinden yaklaşık %5 daha yavaş olsa da insan faktörünü hesaba kattığı için çok daha uygulanabilir.
Bugün birçok hava yolu şirketi hala VIP yolcuları ve öncelikli koltuk sahiplerini evvel alıp, akabinde ana kabin yolcularını “arkadan öne” dolduruyor.
Teoride mantıklı görünse de pratikte koridor tıkanıklığına neden oluyor. Zira birebir sırada oturan yolcular bagaj yerleştirirken art geriye bekleyen öteki yolcuları engelliyor.
‘MythBusters’ programının yaptığı bir testte bu prosedürün ortalama 24 dakika sürdüğü görüldü. Buna karşılık “rastgele biniş” üzere daha kolay sistemler bile çok daha süratli sonuç veriyor.
Peki neden hala uygulanmıyor?
Daha süratli biniş sistemleri teoride harika görünse de uygulamaya geçmek için önemli bir operasyonel değişim gerekiyor. Her havalimanı, yer hizmetleri takımı ve yolcu alışkanlıkları bu sisteme ahenk sağlamalı. Ayrıyeten hava yolları, mevcut biniş nizamlarını değiştirdiğinde ek gelir getiren “öncelikli biniş” üzere hizmetleri kaybetme riskiyle karşı karşıya kalıyor.
Müşteri tecrübesi de değerli bir etken. Yolcuların, karmaşık görünen biniş sıralamasına sıcak bakmaması muhtemel. Bu yüzden pek çok hava yolu, %100 verimli olmasa da mevcut yollarını müdafaayı tercih ediyor. Yeniden de kimi firmalar, pencere-orta-koridor sıralaması (WILMA) üzere daha süratli sistemleri kısmen uygulamaya başladı.
