Trump ile Dünya Nasıl Değişecek? Türkiye Ne Yapmalı?

Ekonomik Milliyetçilik ve Vergi Politikaları

Trump, daha evvel olduğu üzere, büyük şirketleri ABD’ye yatırım yapmaya teşvik eden yahut zorlayan vergi siyasetlerini hayata geçirecek. Bilhassa Çin’de üretim yapan Amerikan şirketleri üzerindeki baskıyı artırarak üretimi ABD’ye kaydırmaya çalışacaktır. Bu, global tedarik zincirlerinde büyük sarsıntılara neden olabilir.

Etkileri:

  •        ABD’de enflasyonun artması (çünkü yurtiçinde üretim daha pahalı)

  •        Global tedarik zincirlerinde yeni krizler

  •        ABD’ye yatırım yapmak isteyen milletlerarası şirketlere özel teşvikler

Göç Siyasetleri ve İş Gücü Krizi

Trump’ın göç aykırısı siyasetleri, bilhassa Latin Amerika’dan gelen iş gücü üzerinde sert tesirler yaratacaktır. ABD’de birçok bölüm (tarım, inşaat, hizmet) göçmen iş gücüne bağımlı. Göçmen sayısının azalması, bu kesimlerde maliyetleri üst çekecektir. Göçmenler bir de Amerikalıların yapmadıkları işleri yapıyor, Amerikalı personel bulmak daha da zorlaşacak.

Etkileri:

  •        ABD’de iş gücü krizi

  •        Global yetenek göçünde Avrupa ve bilhassa  Kanada’nın daha cazip hale gelmesi

  •        ABD’de düşük gelirli işlerde maaşların artması lakin enflasyonun yükselmesi

İç Güvenlik ve Toplumsal Hareketler

Trump’ın yine seçilmesi, ABD içinde Demokrat ve Cumhuriyetçi seçmenler ortasındaki kutuplaşmayı derinleştirecek diye korkuyorum. Daha evvel “Black Lives Matter” ve “Capitol Hill” olaylarında görüldüğü üzere, toplumsal hareketlerin ve protestoların artması olasıdır. İç huzursuzluk daha da büyüyecek.

Etkileri:

  •        ABD’de sivil huzursuzluk riskinin yükselmesi, ortam buna çok müsait.

  •        Silah lobisinin güçlenmesi ve ferdî silahlanmada artış.Amerika’da en kıymetli meselelerden birisi bu.

  •        ABD’nin global güvenilirliğinin zedelenmesi

ABD-Çin Ticaret Savaşı Derinleşecek

Trump’ın ikinci devrinde Çin ile olan ekonomik tansiyonların yine tırmanması kaçınılmaz görünüyor. 2018-2019’da uyguladığı yüksek tarifeler ve Huawei üzere Çinli teknoloji devlerine uyguladığı yaptırımlar gibisi siyasetler geri dönebilir.

Etkileri:

  •        ABD-Çin ortasındaki ekonomik bağların zayıflaması

  •        Alternatif tedarik zincirlerinin büyümesi (Vietnam, Hindistan üzere ülkeler çıkarlı çıkabilir)

  •        Global teknoloji savaşlarının sertleşmesi

Avrupa-ABD İlişkilerinde Gerilim

Trump’ın Avrupa Birliği (AB) ile bilhassa ticaret konusunda gerginlikleri artırması mümkün. AB’ye yönelik ithalat vergileri ve ABD’nin NATO yükümlülüklerini sorgulaması, Avrupa ile ilgileri zorlayabilir.

Etkileri:

  •        AB’nin daha bağımsız bir ekonomik ve savunma siyaseti geliştirmesi

  •        Almanya ve Fransa’nın liderliğinde Avrupa’nın ABD’ye karşı ekonomik bir blok oluşturması

  •        Amerikan şirketlerinin Avrupa pazarında zorluklarla karşılaşması

Doların Durumu

Trump’ın agresif mali siyasetleri, ABD Merkez Bankası (FED) ile de tansiyon yaratabilir. Şayet Trump ekonomik büyümeyi sağlamak için faizleri düşürme baskısı yaparsa, doların bedeli milletlerarası piyasalarda dalgalanabilir.

Etkileri:

  •        Global yatırımcıların dolardan kaçışı

  •        Altın ve Bitcoin üzere alternatif yatırım araçlarına yöneliş

  •        Gelişmekte olan ülkelerin (Türkiye dahil) dolar bazlı borçlarının daha kıymetli hale gelmesi. Bu bizim için makus bir senaryo maalesef.

NATO’nun Geleceği

Trump’ın NATO’ya olan tenkitleri tekrar gündeme gelmeye başladı. Avrupa’nın savunma harcamalarını artırması gerektiğini söylemesi ve NATO’dan çekilme tehdidinde bulunması, bilhassa Ukrayna savaşı üzere bahislerde meçhullüğü artırıyor.

Etkileri:

  •        Avrupa’nın savunma endüstrisine daha fazla yatırım yapması

  •        Türkiye’nin NATO içindeki pozisyonunun daha kritik hale gelmesi

  •        Rusya’nın Avrupa üzerindeki baskısını artırması

Rusya ve Ukrayna Politikası

Trump, Ukrayna’ya verilen yardımları azaltmak istiyor  ve Rusya ile ilgileri düzeltmeye çalışıyor.. Bu, Ukrayna savaşının seyrini değiştirebilir ve Avrupa’daki güvenlik dertlerini daha da artırabilir.

Etkileri:

  •        Ukrayna’nın daha fazla Avrupa’ya bağımlı hale gelmesi

  •        Rusya’nın daha cesaretli ataklar yapması

  •        Avrupa’nın güç bağımsızlığına daha fazla yatırım yapması

Fosil Yakıtlara Geri Dönüş

Trump, yeşil güç yatırımlarını azaltarak fosil yakıt bölümünü canlandırmak isteyecek. Petrol ve doğalgaz üretiminin artırılması, global güç fiyatlarını etkileyebilir.

Etkileri:

  •        Kısa vadede petrol ve doğalgaz fiyatlarının düşmesi

  •        Uzun vadede yeşil güç dönüşümünün yavaşlaması

  •        Avrupa ve Çin’in yeşil güç liderliğinde öne çıkması

Paris İklim Mutabakatı ve Global Isınma

Trump, ABD’nin Paris İklim Anlaşması’ndan tekrar çekilmesini hayata geçirdi ve etraf düzenlemelerini gevşetecek. Bu, global iklim uğraşında ABD’nin liderlikten büsbütün çekilmesine neden olacak. İklim gayreti sekteye uğrayacak.

Etkileri:

  •        Avrupa’nın etraf siyasetlerinde daha dominant hale gelmesi

  •        ABD’de çevreci yatırımcıların Kanada ve Avrupa’ya yönelmesi

  •        Fosil yakıt şirketlerinin paylarında artış yaşanması

Trump’ın Türkiye’ye bakışı, Biden idaresine nazaran daha pragmatik olabilir. Erdoğan ile Trump ortasındaki evvelki şahsî münasebetler dikkate alındığında, Türkiye-ABD bağlantılarında ticaret ve savunma alanında gelişmeler yaşanabilir.

Turizm ve Global Hareketlilik

  •        ABD’li turistlerin Avrupa ve Türkiye’ye ilgisinde artış olabilir (özellikle ekonomik belirsizlik ABD’de tatil talebini değiştirebilir).

  •        Global ekonomik dalgalanmalar, lüks turizm ve sıhhat turizmi bölümlerinde fırsatlar yaratabilir.

Trump’ın tekrar lider olması, global çatışmalara direkt tesir edecek üzere görünüyor. Bilhassa Ukrayna-Rusya savaşı ve Gazze’deki Filistin-İsrail gerilimi, Trump’ın dış siyaset yaklaşımına nazaran yeni istikametlere evrilebilir. Trump’ın pragmatik ve “Önce Amerika” anlayışına dayalı siyasetleri, bu iki büyük krizde ABD’nin angajmanını azaltması, taraflar ortasında yeni istikrar oyunları kurulması ve savaşların seyri üzerinde radikal değişiklikler yaratması manasına gelebilir.

1. Ukrayna Savaşı: ABD’nin Desteği Azalır mı?

Trump’ın Evvelki Tutumu

  •        Trump, Ukrayna’ya ABD’nin fazla dayanak verdiğini savunmuş ve Avrupa’nın daha fazla sorumluluk alması gerektiğini söylemişti.

  •        Daha evvel NATO’yu eleştirerek, Avrupalı ülkelerin savunma harcamalarını artırmaları gerektiğini savunmuştu.

  •        2023’te Cumhuriyetçilerin bir kısmı, Ukrayna’ya yapılan yardımlara karşı çıkmıştı.

Trump Devrinde Mümkün Senaryolar

  1.       ABD’nin Ukrayna’ya Yardımlarını Azaltması

    •        Trump, Biden’ın bilakis Ukrayna’ya verilen askeri ve ekonomik takviyesi sonlandırabilir.

    •        Bunun yerine Avrupa’nın daha fazla yük almasını isteyebilir, bu da AB içinde bölünmelere yol açabilir.

    •        ABD, Ukrayna’ya yeni silah sevkiyatlarını durdurursa, Ukrayna’nın savaş alanında zorlanması mümkün olabilir.

  2.       Rusya ile Muahede İhtimali

    •        Trump, Putin ile bir muahede yaparak savaşı sona erdirme yoluna gidebilir.

    •        Rusya’ya yönelik yaptırımları gevşeterek güç piyasalarını rahatlatmak isteyebilir.

    •        Lakin bu durum, Avrupa ve NATO içinde önemli reaksiyon yaratabilir.

  3.       Ukrayna’nın Daha Yalnız Kalması

    •        Şayet ABD takviyesi kesilirse, Ukrayna Avrupa ülkelerine daha fazla bağımlı hale gelecektir.

    •        Almanya ve Fransa üzere ülkeler Ukrayna’ya takviye vermeye devam edebilir, lakin Biden devrindeki kadar güçlü bir Batı ittifakı zayıflayabilir.

    •        Ukrayna, savaşın uzaması durumunda toprak ödünleri vermek zorunda kalabilir.

Olası Sonuçlar:

  •        Ukrayna’nın savaşta zorlanması ve Rusya’nın avantaj kazanması.

  •        Avrupa’nın savunma yatırımlarını artırması, NATO içinde ABD’ye karşı bağımsızlık talebinin yükselmesi.

  •        Türkiye’nin hem NATO üyesi olarak hem de Karadeniz’deki istikrarlar açısından daha kritik bir rol üstlenmesi.

2. Gazze ve Orta Doğu Politikası

Trump’ın İsrail ile Yakın İlişkisi

Trump, birinci periyodunda İsrail’e açık takviye veren bir siyaset izlemişti.

  •        Kudüs’ü İsrail’in başşehri olarak tanımış ve büyükelçiliği Kudüs’e taşımıştı.

  •        İsrail’in Batı Şeria’daki genişleme siyasetlerini desteklemişti.

  •        İran’a yönelik sert yaptırımlar uygulamış ve 2020’de İsrail ile birtakım Arap ülkeleri ortasında Abraham Anlaşmalarını hayata geçirmişti.

Trump Devrinde Mümkün Senaryolar

  1.       İsrail’e Şartsız Dayanak Devam Edebilir

    •        Trump idaresi, Biden’dan farklı olarak İsrail’e askeri ve ekonomik dayanağı şartsız sürdürebilir.

    •        Gazze’deki akınları eleştiren Demokrat Parti’nin tersine, Cumhuriyetçilerin birden fazla İsrail’in güvenlik siyasetlerine tam dayanak verebilir.

    •        Bu, Gazze’deki Filistinliler için daha sıkıntı bir devir manasına gelebilir.

  2.       İran ile Gerginlik Artabilir

    •        Biden, İran ile diplomasi yoluyla nükleer muahedeyi canlandırmaya çalışırken, Trump İran’a daha agresif bir yaklaşım sergileyebilir.

    •        İran’ın Gazze’deki Hamas ve Lübnan’daki Hizbullah’a verdiği takviye nedeniyle İran’a yönelik askeri yahut ekonomik yaptırımlar artırılabilir.

    •        Orta Doğu’da yeni bir ABD-İran çatışması riski doğabilir.

  3.       Filistin Devleti Perspektifinin Zayıflaması

    •        Biden idaresi vakit zaman “iki devletli çözüm” fikrini gündeme getirirken, Trump idaresi bu mevzuyu büsbütün rafa kaldırabilir.

    •        İsrail’in Batı Şeria’daki genişlemesine yeşil ışık yakılabilir.

  4.       Bölgesel Mutabakatların Devamı

    •        Trump’ın Orta Doğu’daki stratejisi, İsrail ve Arap ülkeleri ortasındaki olağanlaşma süreçlerini hızlandırmak olabilir.

    •        Suudi Arabistan, BAE, Bahreyn üzere ülkelerle İsrail ortasında ekonomik ve güvenlik muahedeleri güçlenebilir.Bu bölgede Saudi Arabistan en değerli oyuncu olacak üzere.

    •        Lakin Gazze’de süren savaş, Arap ülkeleri ile İsrail ortasındaki olağanlaşmayı zorlaştırabilir.

Olası Sonuçlar:

  •        İsrail-Filistin çatışmasının daha uzun vadeli bir hale gelmesi.

  •        İran ile ABD/İsrail ortasında tansiyonun artması.

  •        Türkiye’nin, hem Filistin problemi hem de İsrail ile ekonomik bağları açısından istikrarlı bir siyaset izlemek zorunda kalması.

3. Türkiye’nin Bu Süreçteki Konumu

Trump devrinde Türkiye, hem Ukrayna hem de Gazze konusunda kritik bir arabulucu rolü oynayabilir.

  •        Ukrayna konusunda NATO üyesi olarak dengeleyici bir durum alabilir ve Rusya ile Batı ortasındaki diplomasiye aracılık edebilir.

  •        Gazze sıkıntısında Türkiye, Filistin’in haklarını savunan lakin İsrail ile ticari bağlarını de sürdüren bir istikrar siyaseti izleyebilir üzere duruyor.

  •        Şayet İran’a yaptırımlar sertleşirse, Türkiye’nin İran ile ekonomik bağları yine ABD’nin baskısına maruz kalabilir.

Türkiye için Muhtemel Senaryolar

  1.       ABD ile Daha Esnek Bir İlişki

    •        Trump periyodunda, Biden’a kıyasla daha pragmatik bir Türkiye siyaseti izlenebilir.

    •        Trump’ın şahsî ilgilere verdiği kıymet, Türkiye-ABD bağlantılarını daha az tansiyonlu hale getirebilir.

  2.       Savunma ve Askeri İş Birliği

    •        Türkiye’nin NATO’daki rolü, Ukrayna savaşı nedeniyle daha da ehemmiyet kazanabilir.

    •        F-16 satışı üzere bahislerde Trump idaresi daha esnek davranabilir.

  3.       Ekonomik ve Güç İş Birliği

    •        Türkiye, güç krizine bağlı olarak hem Rusya hem de Orta Doğu’daki güç pazarlarıyla yeni fırsatlar yakalayabilir.

    •        ABD’nin İran’a yönelik baskısı artarsa, Türkiye’nin İran ile ticari münasebetleri yeni bir imtihandan geçebilir.

Trump’ın ikinci defa lider olması ve global tansiyonların artması, Türkiye için hem büyük riskler hem de değerli fırsatlar doğurabilir. Türkiye, doğru strateji ile global güç istikrarında kilit bir oyuncu olabilir ve krizleri fırsata çevirebilir.

Bu kapsamda, Türkiye’nin alması gereken durumu 5 ana başlık altında inceleyebiliriz:

  1.       ABD ve NATO ile İstikrarlı Bağlantılar Kurmak

  2.       Rusya ile Münasebetleri Yönetmek ve Karadeniz’de Güçlü Kalmak

  3.       Çin ve Asya ile Ekonomik İş Birliğini Geliştirmek

  4.       Orta Doğu’da Arabuluculuk ve Güç Gücü Olmak

  5.       Ekonomik ve Savunma Stratejilerini Güçlendirmek

Trump’ın kazanması, Türkiye-ABD ilgilerinde daha pragmatik ve şahsî bağlantılara dayalı bir dönem başlatabilir.

  •        Trump, Türkiye’yi NATO içinde tutmak isteyecektir.

  •        Ancak Trump’ın NATO’ya yönelik hali bilinmeyen olduğu için Türkiye kendi güvenlik kapasitesini güçlendirmeli.

Türkiye Ne Yapmalı?

-F-16 ve Savunma İş Birliği: Trump, Türkiye’ye F-16 satışına onay verebilir. Savunma iş birliklerini artırarak ABD ile alakaları onarmak kıymetli.

– Ekonomik Pazarlık Gücünü Kullanmak: Türkiye, ABD ile serbest ticaret mutabakatı yahut yatırım teşvikleri konusunda daha güçlü bir durum alabilir.

-NATO’dan Bağımsızlık İstikrar Siyaseti: NATO’nun zayıflaması durumunda Türkiye, kendi askeri kapasitesini artırmalı ve Avrupa ile iş birliğini geliştirmeli.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

– Trump idaresi, Çin ve İran’a yaptırımlar koyarsa, Türkiye’nin bu yaptırımlara uyup uymayacağı büyük bir imtihan olabilir.

– Kongre’deki Demokratlar ve Biden yanlıları, Türkiye’ye karşı tutum alabilir, bu nedenle münasebetler yalnızca Trump’a bağlı olmamalı.

2-Rusya ile İlişkileri Yönetmek ve Karadeniz’de Güçlü Kalmak

Ukrayna’daki savaş devam ederken Trump, Rusya ile uzlaşmaya çalışabilir. Bu, Türkiye’nin Karadeniz ve Ukrayna’da daha güçlü bir rol üstlenmesini gerektirebilir.

Türkiye Ne Yapmalı?

– Ukrayna’ya Dayanağı Sürdürmeli, Ancak Rusya’yı Karşısına Almamalı: Türkiye, Ukrayna’ya SİHA ve savunma dayanağı verirken, Rusya ile ekonomik bağları devam ettirmeli.

-Karadeniz’de Güçlü Bir Askeri Varlık Kurmalı: ABD dayanağı azalırsa, Türkiye, Montrö Muahedesi çerçevesinde Karadeniz’de güvenliği sağlamada başkan rol oynayabilir.

– Doğalgaz ve Turizm İstikrarı: Rusya ile güç ve turizm alakalarını sürdürmek, ekonomik istikrar açısından değerli.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

-Trump, NATO’yu zayıflatırsa ve Avrupa tek başına Rusya’ya karşı koyarsa, Türkiye kendini bir savaşın ortasında bulabilir.

-Türkiye’nin Ukrayna’ya verdiği takviye, Rusya’nın yansısını çekebilir.

3. Çin ve Asya ile Ekonomik İş Birliğini Geliştirmek

ABD-Çin ticaret savaşı, Türkiye için Asya ile ekonomik iş birliklerini artırma fırsatı doğurabilir.

Türkiye Ne Yapmalı?

– Çin’in Jenerasyon ve Yol Projesi ile Uyumlu Hareket Etmeli: Türkiye, Çin ile altyapı ve lojistik projelerinde daha fazla yer alabilir.

-Asya Pazarına Yönelmeli: Tayvan krizinde taraf olmadan, Çin ve Güneydoğu Asya ülkeleri ile ticareti artırmalı.

-Yüksek Teknoloji İş Birliklerini Artırmalı: Çin’den teknoloji yatırımları çekerek savunma, güç ve yapay zeka alanında gelişme sağlanabilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

– Trump, Çin’e karşı sert yaptırımlar uygularsa, Türkiye’nin Çin ile fazla yakınlaşması ABD ile alakaları bozabilir.

-Çin’in Uygur siyaseti ve başka insan hakları sorunları, Türkiye açısından diplomatik bir dert yaratabilir.

4. Orta Doğu’da Arabuluculuk ve Güç Gücü Olmak

Orta Doğu, Trump idaresinde daha fazla istikrarsızlık yaşayabilir. İran ve İsrail ortasındaki tansiyon artarsa, Türkiye bir istikrar ögesi olabilir.

Türkiye Ne Yapmalı?

-İsrail ve Filistin Ortasında Arabulucu Olmalı: Türkiye, Filistin’i desteklerken İsrail ile ekonomik ilgilerini koruyarak istikrarlı bir diplomasi izlemeli.

-İran ile İstikrar Politikası İzlemeli: ABD-İran tansiyonu artarsa, Türkiye hem İran’la ticareti sürdürebilir hem de Batı ile ilgilerini bozmayacak bir yol izlemeli.

-Doğalgaz ve Güç Merkezi Olmalı: Türkiye, Azerbaycan, İran ve Katar üzere ülkelerle güç iş birliklerini güçlendirerek Avrupa’ya güç sağlayan kritik bir aktör olabilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

-İran-İsrail savaşı çıkarsa, Türkiye baskı altında kalabilir ve taraf olmak zorunda kalabilir.

-Trump, Suudi Arabistan ve BAE ile daha fazla iş birliği yaparsa, Türkiye ile Körfez ülkeleri ortasında rekabet artabilir.

5. Ekonomik ve Savunma Stratejilerini Güçlendirmek

Dünya genelinde artan jeopolitik riskler nedeniyle Türkiye, savunma ve iktisat alanında güçlü adımlar atmalı.

Türkiye Ne Yapmalı?

-Savunma Endüstrisini Güçlendirmeli: Türkiye, SİHA ve savunma sistemlerini geliştirerek NATO ve bağımsız askeri kapasitesini artırmalı.

-ABD ve Avrupa’dan Yatırım Çekmeli: Türkiye, Batı’daki ekonomik sakinliği fırsata çevirerek yeni yatırımları çekmeli.

-Turizmi ve Sıhhat Turizmini Öne Çıkarmalı: Türkiye, global ekonomik kriz periyodunda sıhhat turizmi ve kültürel turizmi öne çıkararak döviz karını artırabilir.

Dikkat Edilmesi Gerekenler

– Küresel savaş ihtimali artarsa, Türkiye’nin ekonomik istikrarları zorlanabilir.

– ABD ve Çin ortasındaki rekabet, Türkiye’yi taraf seçmeye zorlayabilir.

Sonuç: Türkiye’nin Yeni Dünya Sisteminde Konumu

✔️ ABD ile pragmatik bağlantılar kurmalı, fakat NATO’dan bağımsız askeri gücünü artırmalı.

✔️ Rusya ile dikkatli bir istikrar siyaseti izleyerek Karadeniz’de güç kazanmalı.

✔️ Çin ve Asya ile ekonomik iş birliklerini artırmalı, lakin ABD ile çatışmaya girmemeli.

✔️ Orta Doğu’da arabulucu rolü üstlenerek güç merkezi olmalı.

✔️ Ekonomi ve savunmada bağımsızlığını artırarak global risklere karşı sağlam olmalı.

Twitter

Instagram

YouTube

Facebook

Linkedln

Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio