Sonuçlar Korkunç: NASA Araştırma İçin Fareleri Uzaya Gönderdi
Astronotlar uzayda uzun müddet kaldığında kemik yoğunluklarının önemli formda azaldığı esasen biliniyordu ancak bu olayın nedenini hala tam olarak bilmiyorduk. NASA’nın Milletlerarası Uzay İstasyonu’na gönderdiği fareler sayesinde artık bu gizem biraz daha netleşmiş olabilir.
Fareler, Dünya’ya döndüklerinde iskelet sistemlerinde hayli sıra dışı değişiklikler gösterdiler. İşin en tuhaf kısmı, bu kemik kaybı her yerde değil yalnızca birtakım bölgelerde görülüyordu. Yani uzay kemiklerimizi sistemli bir biçimde değil, epeyce seçici bir halde etkiliyor olabilir.
Farelerin kemikleri neden yalnızca kimi bölgelerde ziyan gördü?
Yapılan araştırmada, uzayda 37 gün geçiren farelerin bilhassa art bacaklarındaki uyluk kemiklerinin uç kısımlarında büyük boşluklar oluştuğu tespit edildi. Bu bölgeler, kalça ve diz eklemlerine yakın olan, fareler için en fazla tartı taşıyan alanlardı. Buna rağmen omurga kemikleri neredeyse hiç ziyan görmemişti.
Bilim beşerlerine nazaran bu durum, kemiklerin uzaydaki yer çekimsiz ortamda tartı taşımamaları nedeniyle boşa çıktıkları ve bu yüzden zayıflamaya başladıkları manasına geliyor. Tıpkı “kullan ya da kaybet” prensibinde olduğu üzere, şayet kemikler nizamlı baskı görmüyorsa vakitle kendilerini bırakmaya başlıyor olabilirler.
“Belki de sebep radyasyondur?” diye düşünüyorsanız, işler daha da ilginçleşiyor.
Araştırmacılar, bu kemik kaybının uzay radyasyonu, güneş ışığı eksikliği ya da öteki sistemsel etkenlerden kaynaklanmadığını düşünüyor. Şayet o denli olsaydı, iskeletin tamamında emsal kayıplar beklenirdi fakat o denli olmadı. Ayrıyeten kemiklerdeki kaybın dıştan içe değil, içten dışa hakikat olması da bu savları zayıflatıyor.
Özellikle femur boynu üzere kalın kemik yüzeyine sahip alanlarda bile içteki süngerimsi kemik dokusu önemli biçimde ziyan görmüş. Yani sorun kemiklerin dışarıdan korunamaması değil, içlerinin adeta erimesi üzere bir şey.
Peki araştırmanın beşerlerle olan alakası ne?
İnsan astronotlar, uzayda geçirdikleri her ayda ortalama %1’den fazla kemik yoğunluğu kaybediyorlar ki bu, Dünya’da osteoporozun 10 katı süratte yaşanması manasına geliyor. Üstelik bu kayıpların birden fazla kalıcı olabiliyor yani Dünya’ya döndükten sonra bile büsbütün toparlanamıyorlar.
Farelerde gözlemlenen erken kemikleşme üzere belirtiler, bilhassa büyüme çağında olan bireyler için gelişim bozukluklarına neden olabilir. Ne yazık ki bu kayıpların yalnızca diyetle düzelebileceğine dair bir delil da yok. Bu da bizi, yük simülasyonları yapan koşu bantları ve uzayda direnç sağlayan antrenman aygıtları üzere teknolojilere yöneltiyor.
Belki de gelecekte uzaya çıkan herkes, yanında yalnızca oksijen değil bir de uzay yükü taşıma simülatörü götürmek zorunda kalacak. Zira kemikler, boşta kaldığında sessizce lakin geri dönülmez bir formda yok olmaya başlıyor olabilir.
