Son Günlerde Sık Sık Paylaşılan Tarık Akan ve Müjdat Gezenli Fotoğrafın Hikayesi
19 Mart’ta Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasını yankıları siyaset kadar sinema ve TV dünyasında da ses getirdi. Gözaltıları, protestoları ve mitingleriyle şimdiden Türkiye tarihine geçecek olan olaylar silsilesinde gözler sanat topluluğuna çevrildi. Kimi sanatkarlar ve ünlüler sürecin başından beri olaylara tepkiliyken bir kısım sanatçı ve ünlü Atatürk fotoğrafı paylaşarak yansısını verdi. Lakin kitleleri tarafından bu hareket geçiştirme yahut suya sabuna dokunmama biçiminde algılandı. Kimi sanatkarlar da sessizliğini korudu.
Sosyal medyada ise Tarık Akan, Semra Özdamar ve Müjdat Gezen’in yan yana yürüdüğü bir fotoğraf viral oldu. Siyasi gelişmelere atfen ‘gerçek sanatçılar’ başlığıyla yüz binlerce beğeni aldı. Pekala o fotoğrafın kıssası ne? Ünlü isimler 1 Mayıs Personel Bayramı için mi toplanmıştı yoksa fotoğrafın ardında değişik bir öykü mi vardı?
Yıl 1977. Türkiye sağ sol çatışmaları, iç hesaplaşmalar ve daima düşen hükümet haberleriyle çalkalanıyordu.
Kanlı 1 Mayıs olarak tarihe geçen 1 Mayıs şovlarının akabinde yalnızca birkaç ay geçmişti. 1977 seçimlerinde Bülent Ecevit’in liderliğinde giren CHP %41 oyla birinci parti seçilmiş, lakin mecliste çoğunluğu sağlayamamıştı. İkinci parti Adalet Partisi genel lideri Süleyman Demirel; Erbakan’ın Milli Selamet Partisi ve Türkeş’in Milliyetçi Hareket Partisi ile birlikle II. Milliyetçi Cephe Hükümeti’ni kurmuştu. Hükümetin birinci icraatlarından biri de sanatsal aktiviteleri düzenlemekti. Bunun için bir Sansür Yasası düzenlenmeye alınmıştı.
Ancak halihazırda kesimdeki sansür esasen sanayiyi bitirme noktasına getirmişti.
Hükümet cenahı bu sansür kanunuyla ulusal ve manevi pahaları müdafaa, müttefik ülkelerle bağlara gelecek ziyanların önlenmesi üzere münasebetler sunuyor, İtalya’dan gelip Yeşilçam’a alternatif olan erotik sinemalar salonları domine ediyordu.
Tabii bu uzun müddettir süregelen bir durum işin içinden çıkılamaz hale gelinmesine yol açtı.
Sansür o denli bir noktaya gelmişti ki Süleyman isimli karakterin arabasının sollanması, sağcı Süleyman Demirel’e gönderme olarak kabul edilip sinemanın yayına geçmemesine neden oluyor, usta senaristler otosansürün bile yarar etmediğini görünce seyirci için farklı, sansür heyeti için farklı senaryolar yazıp çektiriyor. O formda sansür atlatılıyordu.
Hatta çok daha evvelce Türk sinema tarihinin en başarılı sinemalarından biri olarak kabul edilen Metin Erksan’ın Susuz Yaz sineması sansüre takılmış, sinemanın bir kopyası bavullarla yurt dışına kaçırılmış ve Berlin’de Altın Ayı mükafatı kazanmasıyla devlet tarafından sahiplenilmişti.
Başta Türkan Şoray ve Cüneyt Arkın üzere yıldızlar sansüre reaksiyon gösterilmesi gerektiğini düşünüyordu.
Bunun üzerine 5 Kasım 1977’de başta sansür ve sinema işçilerinin haklarını lisana getirmek için bir yürüyüş kararı alındı.5 Kasım’da başlayacak yürüyüş 8 Kasım’da Ankara’da, TBMM’de sonlanacaktı.
Beşiktaş Barbaros Bulvarı’nda toplanan yıldızlar geçidinin önünde Fatma Girik yer alıyordu.
Sadece başrol oyuncuları değil, yardımcı oyuncular, teknisyenler, senaristler de farklı komiteler oluşturmuştu. Kortej Beşiktaş’tan Taksim Meydanı’na yürümüş birkaç ay evvel 1 Mayıs’ta hayatını kaybedenler anısına sinema negatiflerinden bir siyah çelenk bırakılmıştı. Akabinde otobüslerle Üsküdar’a geçildi.
Üsküdar’da kimi kümelerle birtakım sürtüşmeler yaşansa da etraftaki halk sanatkarları destekliyordu. Otobüslerle çıkılan yolda birinci durak İzmit oldu. İkinci durak ise Bolu’ydu. Bolu yolunda grev yapan emekçilere dayanak verildi. Ankara’dan evvel son durak ise Kızılcahamam’daki bir oteldi.
Kapadokya’da çekimleri süren Dila Hatun sinemasının iki yıldızı Kadir İnanır ve Türkan Şoray da kampa bekleniyordu.
Ekip büyük bir uğraşla işlerini yetiştirip Kızılcahamam’a vardı. Natürel bu kadar kalabalık bir kümenin Ankara’da yürüyecek olması hükümeti huzursuz etmişti. Aksiyon kümelerini temsilen belirli başlı isimlerin Ankara’ya girilmesine müsaade verildi. Öğrenciler Ankara’daki yıldızlar geçitini izlemek için okullarından kaçtı, hayat durdu.
Sinema İşçileri ismine Türkan Şoray ve beraberindeki sanatkarlar Anıtkabir ziyaretinde bulundu.
Ardından TBMM’ye geçildi. Lakin II. Milliyetçi Cephe’nin sansür konusunda geri atmaya niyeti yoktu
Yürüyüş sonrası Cüneyt Arkın, Hakan Balamir, Semra Özdamar, Fatma Girik ve Tarık Akan hakkında soruşturma açıldı.
Eylem büyük ses getirmiş olacak ki sansür kurulu yumuşamaya, bekletilen sinemalar piyasaya çıkmaya başlamıştı. Sinema işçilerinin toplumsal hakları ve iş hukuklarını muhafaza maksatlı Sine Sen isimli bir sendika da kuruldu.
Yürüyüşten birkaç hafta sonra II. Milliyetçi Cephe hükümeti yerine Ecevit hükümetinin gelmesi dal için umut olmuştu.
Üstelik dönemin kültür bakanı ise dönemin İzmir vekili Ahmet Taner Kışlalı oldu. 12 Eylül 1980 askeri darbesine kadar sıra mühlet de olsa sinemacılar nefes aldı.
Şahan Gökbakar’ın Cem Yılmaz’a karşılık olarak gönderdiği bu fotoğrafın öyküsü ise Barbaros Bulvarı’nda başlayan kortejdendi.
Ankara’ya yapılan yürüyüş sırasında pek çok fotoğraf çekildi.
👇
👇
Avrupa’da da yankı bulan bu olay 30 yıl sonra Yollara Düştük isimli belgesele ilham oldu.
