Bir oyunun başına oturup saatlerce savaş sahnelerinde düşmanlarla uğraş etmek, birden fazla insan için yalnızca bir cümbüş biçimi. Lakin vakit zaman bu oyunların ‘insanları şiddete yönlendirdiği’ savıyla tartışmalar gündeme geliyor. Bilhassa kimi toplu taarruzlar sonrası saldırganların şiddet içerikli oyunlarla ilgisi olması, bu argümanları daha da güçlendiriyor. Pekala, sahiden de görüntü oyunları oyuncuların saldırganlaşmasına yol açıyor mu? Yoksa elimizdeki bilgiler yanlış yorumlanıyor olabilir mi?
Şiddet içerikli oyunlarla ilgili yapılan araştırmalar, aslında bu bahiste net bir sonuca varabilmiş değil.
Bazı deneylerde, oyun oynadıktan sonra iştirakçilerin agresyon düzeylerinde artış görüldüğü bildirildi. Bilhassa laboratuvar ortamında yapılan birtakım çalışmalarda, şiddet içeren oyunlar oynayan bireylerin agresif davranışlar sergileyebileceği gözlemlendi.
Örneğin 98 farklı çalışmanın bilgilerini içeren bir meta-analiz, şiddet içerikli oyunlar oynayan bireylerin kısa vadede daha agresif yansılar verebileceğini gösterdi. Ayrıyeten bir İtalyan araştırması; Grand Theft Auto V oynayan iştirakçilerin, oynadıktan sonra hile yapma eğilimlerinin arttığını ve başka oyunculara karşı agresif yansılar verdiğini belirtti.
Ancak burada değerli bir nokta var: Deneylerde ölçülen “agresyon”, gerçek hayatta şiddet içeren aksiyonlara dönüşen bir öfke değil.
Çoğunlukla yüksek sesle bağırma, anlık sonlanma ya da oyun sırasında rakibe sert reaksiyon verme üzere durumlarla hudutlu. Birtakım araştırmalar ise mevzuyu farklı bir açıdan ele alıyor: Tahminen de şiddet eğilimi olan şahıslar aslında doğal olarak şiddet içerikli oyunları tercih ediyor olabilir mi?
Bir araştırmada, genç hatalılar rehabilitasyon merkezinde kalan bireylerin oyun alışkanlıkları incelendi.
Düzenli olarak şiddet içerikli oyunlar oynayan gençlerin saldırgan davranışlar sergileme ihtimalinin daha yüksek olduğu görüldü. Lakin araştırmacılar, bu durumun bir sebep-sonuç alakası olmadığını vurguladı. Yani bu bireylerin agresif olduğu için mi bu oyunları oynadığı, yoksa oyunların mı onları agresif yaptığı kesin olarak bilinmiyor.
Bir öbür araştırma ise Texas’ta 3 yıl süren bir çalışmada, şiddet içerikli oyun oynayan gençler ile şiddet aksiyonlarına karışanlar ortasında bir temas bulunamadığını ortaya koydu. Asıl belirleyici faktörlerin ailesel şiddete maruz kalma, ruhsal faktörler ve şahsî karakter özellikleri olduğu tespit edildi.
Son 40 yıl içinde görüntü oyunları hem içerik hem de popülerlik açısından büyük bir evrim geçirdi.
Eskiden yalnızca kolay oyunlar oynanırken, bugün milyonlarca insanın oynadığı yüksek bütçeli, aksiyon dolu oyunlar var. Buna karşın gençler ortasındaki hata oranlarında artış yerine önemli bir düşüş yaşandı.
Örneğin ABD’de görüntü oyunlarının popülerleşmeye başladığı devirden itibaren genç hata oranları %88 oranında azaldı. Şayet şiddet içerikli oyunlar sahiden insanları şiddete yönlendiriyor olsaydı, tam zıddı bir tablo görmemiz gerekirdi, değil mi?
Video oyunlarının şiddete direkt sebep olduğuna dair kesin bir delil yok.
Evet, birtakım araştırmalar kısa vadede agresyon düzeyini artırabileceğini söylüyor, fakat bu durum gerçek hayattaki şiddet aksiyonlarına dönüşmüyor. Üstelik, görüntü oyunlarının popülerleştiği yıllarda gençler ortasında şiddet oranları azalmış durumda. Bu da oyunların toplum üzerindeki tesirinin sanıldığı kadar büyük olmayabileceğini gösteriyor.
Peki, şiddet neden artıyor? Araştırmalar, şiddet eğiliminin en büyük sebeplerinin aile içi şiddet, travmatik tecrübeler ve şahsî ruhsal faktörler olduğunu ortaya koyuyor.
Yani hatalıyı görüntü oyunlarında aramak yerine, sahiden şiddeti körükleyen asıl faktörlere odaklanmak daha mantıklı bir seçenek üzere görünüyor…
