Senaryo Yazımında Yapılan En Büyük 10 Hata ve Bu Hataların Yapıldığı Unutulmaz Diziler!

Bir dizinin ya da sinemanın senaryosu yazılırken her şeyin muhakkak bir mantık çerçevesine oturtulması gerekir. Aksi takdirde ortaya rahatsız edici ayrıntılar çıkabilir. Senaryo yazımında sıkça yapılan kimi yanılgılar, dizileri adeta izlenemez hale bile getirebiliyor. Kimi kusurlar da seyircinin fark etmeden kabul ettiği eksiklikler olarak kalabiliyor. Bizler de sizler için, senaryo yazımında yapılan en yaygın 10 yanılgıyı anlatacağız ve bunların görüldüğü unutulmaz dizilerden ilgili örnekler vereceğiz.
Hazırsanız başlıyoruz!
1. Deus Ex Machina – Beklenmedik ve Mantıksız Çözümler
Bir karakterin ya da olayın büsbütün rastlantısal bir formda ortaya çıkıp öyküdeki büyük bir sorunu çözmesi manasına gelir. Bu yanılgı, izleyiciyi çoklukla hayal kırıklığına uğratır zira tahlil birden fazla bireye saçma gelir.
Örnek-1: Kurtlar Vadisi

Dizinin baş karakteri Polat Alemdar, ne kadar tehlikeli bir duruma düşerse düşsün, daima son anda birinin yardımıyla işten kurtuluyor. Bazen bir dostu, bazen beklenmedik bir patlama ya da bâtın bir plan devreye girerek olayları çözüyor. Bu durum, tehlikenin gerçekliğini önemli oranda azaltıyor.
Örnek-2: Aşk-ı Memnu

Dizinin finalinde Bihter’in intihar etmesi, olayları nitekim çok dramatik bir noktaya taşıyor lakin öykünün öbür karakterleri açısından işler inanılmaz süratli bir halde tahlile kavuşuyor. Firdevs Hanım üzere dizinin güçlü karakterin bir anda büsbütün çökmesi, fazla ani bir dönüş oluyor.
2. Karakterlerin Mantıksız Davranışları
Bir karakterin, yalnızca kıssayı ilerletmek için kendi kişiliğine yahut geçmişte sergilediği davranışlara büsbütün aksi düşen kararlar alması. Bu durumla karakterin kendi çizgisinden büsbütün şaşması manasına gelir.
Örnek-1: Sen Çal Kapımı

Dizinin baş kahramanları olan Eda (Hande Erçel) ve Serkan’ın (Kerem Bürsin) daima olarak birbirlerine karşı itimatlarını kaybedip durmaları, birden fazla vakit mantıklı nedenlere dayanmıyor. Karakterlerin bir kısımda birbirine aşık olup, bir sonraki kısımda sudan sebeplerle ayrılması da elbet ki izleyiciyi yoruyor.
Örnek-2: Çukur

Koçovalılar daima mevt kalım savaşlarının içinde olmalarına karşın kimi sahnelerde büsbütün rahat davranabiliyorlar. Bilhassa Yamaç’ın tekraren ihanete uğrayıp, tekrar tıpkı yanılgıları yapması karakter mantığını zedeliyor.
3. Fazla Açıklama (Exposition Dump)
Diyaloglarda karakterlerin daima olarak öyküyü yeni baştan anlatması ve doğal diyalog akışını bozması manasına gelir. İzleyiciye her şeyi adım adım açıklamak yerine olayların gösterilmesi ve gizem katılması her vakit daha etkileyicidir.
Örnek-1: Diriliş Ertuğrul

Dizide kimi karakterler, daima olarak kıssayı adım adım açıklayan uzun monologlar (sahnede tek kaldığı anlarda sesli düşünme anları da denebilir) yapıyor. Örneğin, Ertuğrul’un ya da Saadettin Köpek’in her planı açık açık anlatması, sürpriz ögelerini azaltıyor ve izleyiciye ‘Hikâyeyi esasen bize söylüyorlar, keşfetmiyoruz’ tadında bir hissi veriyor.
4. Temassız ve Gereksiz Alt Hikayeler
Ana öyküye hiçbir katkısı olmayan, yalnızca sineması vakit olarak uzatmak için eklenen yan öyküler izleyiciyi iddia edilemeyecek kadar bıktırabilir.
Örnek-1: Fatmagül’ün Kabahati Ne?

Dizi çok güçlü bir ana öyküye sahip olmasına karşın, kimi yan karakterlerin gereksiz uzun öyküleri gereğinden fazla işleniyor. Bu durum da ana karakterleri vakit zaman geri plana atabiliyor. ‘Fatmagül’ün Hatası Ne?’ dizisinde bilhassa Münir ve Reşat Yaşaran’ın sahneleri kimi kısımlarda ana kıssadan çok daha fazla vakit alıyor.
Örnek-2: Sadakatsiz

Dizide başlangıçta çok güçlü bir ihanet ve intikam kıssası varken, sonradan pek çok gereksiz yan karakterin kıssaya eklenmesiyle dizi konusundan sapmaya başladı. Bilhassa Derin’in ailesine fazla odaklanılması, ana karakterlerin gelişimini hayli yavaşlattı.
5. Zayıf Berbat Karakterler (Büyük Tehdit Lakin Korkutucu Değil)
Etkileyici bir makus karakter, öyküye elbet ki derinlik katar. Fakat birtakım dizilerde yer alan berbat karakterler o kadar yüzeysel kalıyor ki rastgele bir tehdit ögesi dahi taşımıyor.
Örnek-1: Medcezir

Orijinal dizi The O.C.’de makûs karakterler daha derinlikli olmasına karşın, Türk versiyonunda ‘Orku’n karakteri çok klişe bir güçlü çocuk berbat adamı olarak kalıyor. Onun Mira ve Yaman üzere asıl karakterlere gerçek bir tehdit oluşturduğu hissedilmiyor.
Örnek-2: Kuruluş Osman

Dizide Osman’ın karşısına çıkan pek çok düşman karakter yüzeysel ve zayıf. Gerçek tarihte daha büyük tehdit oluşturan bu ürkütücü karakterler bile dizide fazla kolay gösteriliyor.
6. Ani ve Mantıksız Karakter Değişimleri
Dizideki karakterlerin hiçbir gelişim göstermeden, bir anda yeterli ya da makûs hale dönüşmesi. Bu durum elbet ki izleyiciyi öyküden koparır.
Örnek-1: Yasak Elma

Dizide neredeyse her karakter bir kısımda makus bir öteki kısımda ise düzgün hale bürünebiliyor. Bilhassa Seçkin ve Şahika’nın bir anda birbirine düşman olup, sonra tekrar bir ortaya gelip kanka olmaları da bu duruma en hoş örnek.
Örnek-2: Gülperi

Hasan karakteri, bir kısımda annesine düşman, başka kısımda ise onu savunan bir karaktere dönüşüyor. Öykü içinde bu değişim mantıklı bir halde işlenmediği için inandırıcılığı büsbütün ortadan kayboluyor.
7. Klişe ve Varsayım Edilebilir Senaryolar
Eğer izleyici olayları evvelden iddia edebiliyorsa, kıssa sürprizsiz ve sıkıcı hale gelebilir. Bu türlü bir durumun ortaya çıkması da seyircisine ‘İzlenmese daha iyi’ dedirtebilir.
Örnek-1: İsmini Feriha Koydum

Türk dizilerini vazgeçilmezi güçlü erkek – yoksul kız kıssası çok fazla işlendiği için, dizinin gidişatını herkes baştan kestirim edebildi. Ayrıyeten karakterlerin daima yanlış anlaşılmalarla ayrılıp barışması, diziyi bir noktada klişeye boğdu.
Örnek-2: Afili Aşk

Konusu itibariyle başlangıçta farklı üzere görünse de, ‘zoraki evlilik’ klişesi üzerinden ilerleyen dizi kıssası, iddia edilebilir olay örgüsüyle sıradanlaşıyor.
8. Zayıf Diyaloglar
Diyalogların doğallıktan uzak olması yahut karakterlerin çok teatral bir biçimde konuşması öyküyü büsbütün yapay bir hale dönüştürülebilir.
Örnek-1: Art Sokaklar

Dizide birtakım karakterler, doğal bir konuşma yerine güya seyirciye ders anlatıyormuş üzere uzun uzun cümleler kuruyor. Gerçek hayatta kimse bu biçimde konuşmadığı için diyaloglar olduğu üzere yapay hale geliyor.
Örnek-2: Sihirli Annem

Hafızalara kazınan fantastik dizide, bilhassa Betüş ve Perihan karakterlerinin sihir dünyasına dair yaptığı konuşmalar, fazla açıklayıcı ve doğallıktan uzak oluyor
9. Boşa Giden Potansiyel
İzleyenlerde büyük beklentiler yaratan fakat sonunu tatmin edici biçimde bağlamayan senaryolar, hayal kırıklığı demektir!
Örnek-1: İçerde

Dizi çok güçlü bir öyküyle başlayıp büyük bir kitleyi kendine hayran bıraktı. Tüm bunlara karşın, finale yaklaştıkça olaylar fazla süratli gelişti ve sonu hiç tatmin edici olmadı. Bilhassa büyük yüzleşmelerin çok kısa müddette geçiştirilmesi izleyiciyi hayal kırıklığına uğrattı.
Örnek-2: Kuzey Güney

İlk dönem çok güçlü bir karakterlerin kıssasıyla izleyicileri tesiri altına alan dizi, ikinci dönemde tatları kaçırdı. İkinci dönemde Kuzey’in aşk hayatına fazla odaklanılması, ana kıssanın gücünü azaltarak üzerindeki ilgiyi azalttı.
10. Mantık Yanılgıları (Plot Holes)
Dizilerin içindeki olayların kendi mantığına uymaması izleyiciyi esas kıssadan koparmaya kâfi de artar bile.
Örnek-1: Şahsiyet

Dizinin geneli çok âlâ yazılmış olsa da, Agâh’ın hastalığı sebebiyle hafızasının giderek berbatlaşması gerekirken birtakım sahnelerde her şeyi net bir biçimde hatırlaması, öykünün mantığında bir tutarsızlık oluşmasına sebebiyet verebiliyor. Fakat üretim epey başarılı olduğu için izleyici bunu fark etmeyebiliyor.
Örnek-2: Süper Yüzyıl

Kanuni Sultan Süleyman periyodunun anlatıldığı dizide kimi karakterler, tarihte ölmüş olmalarına karşın dizide yıllarca yaşamaya devam etti. Bilhassa Şehzade Mustafa’nın vefatından sonra Mahidevran Sultan’ın yaşadığı olaylar, tarih ile ziyadesiyle çelişti.