Profesyonel Yatırımcıların Gizli Silahı: Riskten Korunma (Hedging) Teknikleri
Yatırım yaparken her şey güllük gülistanlık olsun isteriz lakin piyasa dediğin yer, sürprizlerle dolu bir lunapark üzere: Bir bakmışsın doruktasın, bir bakmışsın aşağı gerçek çığlık çığlığa… 🙃 İşte tam da bu yüzden profesyonel yatırımcıların cebinde bir “B Planı” vardır: Hedging, yani riski minimize etme sanatı!
Hazırsan gel, bu kapalı silaha birlikte bakalım.👇
Hedging ne demek?
Hedging kulağa karışık bir finans terimi üzere geliyor olabilir ancak aslında çok da karmaşık değil. Günlük hayatta bile misal şeyler yapıyoruz. Mesela dışarı çıkarken “ya yağmur yağarsa” diye şemsiye alman da bir çeşit hedging. Yağmasa da sorun değil, fakat yağarsa hazır oluyorsun. İşte yatırımda da bu türlü. “Ya dolar düşerse?”, “ya pay senedi çakılırsa?” üzere sorulara karşı tedbir alıyorsun.
Profesyonel yatırımcı, riskten kaçmaz; onunla baş etmeyi öğrenir.
Profesyonel bir yatırımcı milyar dolarlık fon yönetirken, olağan ki tek bir karta oynamaz. Başında her vakit bir ‘B planı’ bulunur. Yani bir yatırım yaparken, birebir anda o yatırımı dengeleyecek öbür atılımlar de yapar. Dolar aldıysa, tahminen borsada dolara aksi hareket eden payları alır. Altın aldıysa, bir yandan da faizi kollar. Hülasa, ‘her şey karşıt giderse ne yaparım?’ sorusunu daima sorar.
Küçük yatırımcıyım ben, bana gerek yok demeyin.
Bu iş yalnızca Wall Street’te grup elbiseyle oturan tiplerin işi değil. Sen de kendi çapında riskten korunabilirsin. Mesela döviz borcun varsa, biraz dolar biriktirmen bile seni muhtemel kur artışlarına karşı korur. Ya da portföyünde yalnızca pay değil, biraz da altın ya da mevduat bulundurman, seni ani düşüşlerden kurtarabilir.
Bu işin daha profesyonel bir hali vadeli süreçler oluyor.
Diyorsun ki “3 ay sonra dolar lazım bana, şimdiden şu fiyattan anlaşayım.” Sonra dolar fırlasa da umursamıyorsun, zira sen zati fiyatı sabitlemişsin. Tıpkı halde altın, petrol, buğday bile bu türlü alınabiliyor. Bilhassa şirketler bu sistemi çok kullanıyor fakat ferdi yatırımcı da borsa üzerinden yapabiliyor.
Risk almak istemeyenler, opsiyon kontratlarıyla kazanabilir.
Opsiyon dediğimiz şey, yatırımcının eline bir ‘hak’ veriyor. Diyelim ki ‘şu hisseyi 2 ay sonra 100 liradan alma hakkım olsun’ diyorsun. Lakin, mecburî değilsin. Pay 150 olursa alırsın, 80’e düşerse ‘boş ver’ dersin. Böylelikle risk almadan fırsat kovalamış oluyorsun. Hoş bir sistem, lakin biraz daha ayrıntılı bilgi gerektiriyor; baştan dalmak yeterli olmayabilir.
Bazı yatırım araçları var ki; piyasa düştükçe sen kazanıyorsun.
Mesela, borsa endeksi düşerse kıymet kazanan ETF’ler (buna ‘inverse ETF’ deniyor) ya da açığa satış üzere süreçler var. Bunlar biraz teknik bahisler fakat yeniden de bilmekte yarar var. Zira ‘Herkes kaybederken ben nasıl ayakta kalırım?’ sorusunun karşılığı burada.
Portföy çeşitlendirme, en sade fakat tesirli muhafaza yolu olur.
Her yatırımcı duymuştur: “Tüm yumurtaları birebir sepete koyma.” Bu laf boşuna değil. Paranı yalnızca bir yere bağlarsan, o düşerse eksiksiz çökersin. Ancak dağıtırsan – biraz döviz, biraz pay, biraz altın, tahminen biraz da kripto – biri düşerken başkası yükselir, ortalama ziyanını azaltırsın. Bu da bir hedging tekniği. En kolay ve en yaygın olanı.
Şimdi diyeceksin ki “iyi de bu süreçlerin hepsi maliyetli”.
Doğru, kimilerinin komitesi var, birtakımı için teminat göstermen gerekiyor. Ancak bu bir sigorta üzere düşün, arabana kasko yaptırmak üzere. Kaza yapmazsan boşa masraf lakin yaparsan hayatını kurtarır. Yani uzun vadede o küçük maliyetler seni büyük ziyanlardan koruyabilir.
Hiçbir sistem yüzde yüz garanti değil alışılmış.
Bazen müdafaa gayeli yaptığın yatırım da düşer, öbürleri de toparlamaz. Lakin en azından sen piyasadaki belirsizlikleri tek başına karşılamıyorsun. Bir nevi can yeleği üzere düşün. Tahminen yüzmeyi uygun biliyorsun lakin fırtına çıkarsa o yelek seni hayatta fiyat.
Açık konuşmak gerekirse..
Eğer risk idaresini bilmiyorsan, ne kadar kâr ettiğin değerli değil. Zira bir makus senaryo, tüm kazandığını silip süpürebilir. Lakin hedging tekniklerini bilirsen, olaylara daha geniş açıdan bakarsın. Kazanırken bile temkinli davranırsın. İşte o vakit yatırımcı değil, “profesyonel yatırımcı” olursun.
