‘Kuş beyinli’ demeden evvel bir daha düşünün. Muhabbet kuşlarının nasıl bu kadar net bir biçimde insan seslerini taklit edebildiği yıllardır bilinmeyen bir soruydu. Fakat Nature mecmuasında yayımlanan yepisyeni bir araştırma, bu sırrı gün yüzüne çıkardı. Kuşların beyni; bilhassa de muhabbet kuşlarının, konuşma sırasında insan beynine misal halde çalışıyor. Bu yalnızca kuşları değil, bizi de yakından ilgilendiriyor. Yeterli de nasıl? Gelin bakalım…
Muhabbet kuşları; küçük, yeşil-sarı tüyleriyle tanınan şirin bir papağan tipi.
Doğal hayat alanları Avustralya olsa da dünyanın dört bir yanında evcil olarak besleniyorlar. Taklit yetenekleriyle tanınan bu kuşlar ortasında, Guinness Dünya Rekoru’nu 1728 sözlük kelime dağarcığıyla kıran ‘Puck’ üzere efsaneler bile var.
Bilim insanları bu eşsiz yeteneğin kaynağını bulmak için dört muhabbet kuşunun beynine minik elektrotlar yerleştirdi. Hedef, konuşma sırasında beynin hangi bölgelerinin faal olduğunu anlamaktı. Araştırma sonucunda, kuş beynindeki anterior arcopallium (AAC) isimli bölgenin, insan beynindeki konuşma motor bölgesiyle neredeyse birebir formda çalıştığı ortaya çıktı.
Bilim insanları tıpkı çalışmayı, sıklıkla deneylerde kullanılan zebra ispinozlarında da yaptı.
Fakat bu kuşların beyinlerinde ses üretimi sırasında karmaşık ve çözümlenmesi sıkıntı bir sinirsel aktivite gözlemlendi. Yani bu kuşlar öğrenilmiş müzikleri tekrar edebiliyor lakin doğaçlama ya da yeni ses üretme konusunda sınırlılar.
Muhabbet kuşlarında ise durum apayrı. Beyinlerindeki her bir nöron, belirli bir sesle ya da tonla birebir örtüşüyor.Her hücre bir sesin ya da harfin karşılığı ve bu da onları beşerlerle birebir konuşma kodlama sistemine sahip kılıyor.
Kuşlar da konuşurken beyinlerini tıpkı bizim üzere kullanıyorlar.
Nörobilimci Michael Long’a nazaran kuşlar, tıpkı beşerler üzere konuşma sırasında muhakkak kas hareketlerini denetim eden beyin sinyallerini kullanıyor. Üstelik bu sinyaller, seslerin tonuna ve tipine nazaran değişiyor.
Bu araştırma sadece kuşlarla ilgili değil. Bilim insanları artık bu beyin yapısını kullanarak, otizm, afazi, Parkinson üzere konuşma bozukluklarını daha âlâ anlamayı ve tedavi etmeyi amaçlıyor.
Ayrıca bu bulgular, konuşma yetisini kaybetmiş bireyler için beyin-bilgisayar arayüzleri geliştirilmesinin de önünü açabilir.
Yani bir gün, konuşamayan insanlar tıpkı bir muhabbet kuşunun çıkardığı seslerin ardındaki sinyaller gibi yalnızca düşünerek cümle kurabilecek.
Kuşlar ile beşerler ortasındaki bu nörolojik benzerlik hem hayvanlara olan bakış açımızı hem de tıbbın geleceğini şekillendirebilir.
