Monopoly İkinci Dünya Savaşı’nda Bir Oyundan Fazlasıydı: İngiliz Esirler Monopoly Sayesinde Nasıl Kaçtı?
Monopoly, birinci olarak 1903 yılında Lizzie Maggie tarafından tasarlandı. Oyunun maksadı iktisadın monopollerin tüm zenginliği elinde tuttuğu iktisattan düzgün olduğunu göstermekti. Günümüzde de en sevilen ve en çok oynanan oyunlardan biri olan Monopoly, İkinci Dünya Savaşı’nda Alman esir kamplarında tutulan İngiliz askerler için bir oyundan çok daha fazlasıydı.
Herkesin cümbüş maksatlı oynadığı Monopoly, askerleri kurtarma aracına dönüştü. Pekala ancak nasıl?
Dünyada en çok satılan ve oynanan oyunlardan biri de Monopoly’dir. 1903 yılında üretilen Monopoly, aslında iktisat temalı bir oyundur.
Oyuncular, zar atarak konsol üzerinde hareket eder, mülk satın alır ve takas eder. Satın alınan bu mülklere geldiklerinde kira ödemek zorunda kalırlar. Hatta, oyuncular kodese bile girebilirler. Kodesten çıkmak için ya baht kartının gelmesi gerekiyor ya da rüşvet verilebiliyor. Oyunda ekonominizi yeterli yönetemezseniz, iflas edip oyundan çıkma olasılığınız yüksek olur.
İngiltere’de Monopoly dağıtım haklarına sahip olan İngiliz şirketi Waddington, İngiliz istihbaratıyla birlikte Monopoly setlerini kullanarak savaş esirlerine kaçış yardım materyalleri sokmaya çalıştı.
Peki arkadaş kümeleri için eğlenceli bir alternatif olan bu oyunun İkinci Dünya Savaşı’ndaki rolünü biliyor muydunuz? Şayet daha evvel duymadıysanız, sizi tarihte seyahate çıkaralım…
İkinci Dünya Savaşı’nda Monopoly, İngilizler için bir oyundan çok daha fazlası oldu. İngiliz zımnî servisi MI9, esirleri kurtarmak için Monopoly’den daha uygun bir yol olmayacağına karar verdi.
Gizli servis, Nazi işgali altındaki Avrupa’da esir kamplarında bulunan savaş esirleri için bir plan hazırladı. Başrolde Monopoly kutuları vardı.
Tarih 1941’i gösterdiğinde İngiliz Saklı Servisi, Monopoly’nin üreticisi Waddington’a yaklaşı ve özel sürüm Monopoly seti hazırlamasını istedi. Fabrikanın bir kısmı bunun için ayrılmıştı. Yetenekli zanatkaarlar oyunların karton kutularını kapalı haritaları işliyordu. Bu kapalı haritalarda esirlerin nasıl kaçacağına dair yol haritası vardı.
Monopoly paralarının ise bir kısmı gerçekti. Kaçacak savaş esirlerinin bu parayı rüşvet olarak kullanması düşünülmüştü.
Gizli servis, bu kutuları nasıl esirlere ulaştıracağını düşünüyordu. Savaş esirlerinin ailelerinden, Kızılhaç üzere kuruluşlarından yardım paketleri olarak göndermeyi düşündüler. Lakin bu yollar tehlikeliydi, öteki bir şey düşünmek zorundaydılar.
Bu nedenle geçersiz adreslerle bir dizi hayır kurumu kurdular. Bu uydurma kurumlarla esirlere sıcak giysiler ve gereksinimlerini gönderdiler.
Esirler sorun çıkarmasın diye birtakım oyun ve cümbüşlere kamplarda müsaade veriliyordu. Kaçış haritalarının saklandığı Monopoly kutuları büyük itinayla hazırlanmıştı.
Oxford’daki Bodleian Library’de bulunan Debbie Hall, oyundaki kapalı manaları şöyle açıklıyordu:
“Örneğin, Marylebone İstasyonu’ndan sonraki bir nokta İtalya manasına geliyordu; Mayfair’den sonraki bir nokta Norveç, İsveç ve Almanya manasına geliyordu ve Free Parking’den sonraki bir nokta ise Kuzey Fransa, Almanya ve hudutları manasına geliyordu. ‘Düz’ tabelalar nokta ile ‘Patent başvurusu yapıldı’ olarak işaretlenmişti.”
35 binden fazla esir, kamplardan kaçtı.
Savaşın sonuna kadar esir kamplarından kaçanların sayısının 35 binden fazla olduğu düşünülüyor. Bu kaçışların birçoklarının masa oyununa borçlu olduğu varsayım ediliyor.
