Kurtlar Nasıl Oldu da En Sadık Dostlarımız Olan Köpeklere Dönüştü?
Günümüzde köpekler, insanların en yakın dostlarından biri olarak kabul ediliyor. Lakin tarih boyunca bu sadık dostlarımızın ataları aslında yırtıcı kurtlardı. Binlerce yıl süren bir süreç sonunda, beşerlerle özel bir bağ kurarak evrimleştiler. Lakin bilim insanları hala köpeklerin nerede ve nasıl evcilleştirildiğine dair kesin bir karşılık bulmaya çalışıyor. Yeni fosil keşifleri ve DNA tahlilleri, bu gizemi çözmemize bir adım daha yaklaşmamızı sağlıyor.
Kaynak 1, Kaynak 2
Köpeklerin evrimi, uzun yıllar boyunca kurtlarla iç içe geçen bir süreç oldu.
Araştırmacılar; köpek fosillerini incelerken kafatası formu, diş yapısı ve çene uzunluğu üzere morfolojik özellikleri tahlil ediyor. Köpeklerin atalarını belirlemek için de çağdaş köpekler, kurtlar ve eski köpek fosilleri karşılaştırılıyor.
Bilim insanlarının incelediği en eski evcil köpek fosili, 14.000 yıl öncesine ilişkin Bonn-Oberkassel Köpeği olarak biliniyor. Fakat köpeklerin evrimi, bu tarihten çok daha eskilere dayanıyor olabilir.
Bilim insanları, birtakım fosillerin ne büsbütün kurt ne de büsbütün evcil köpek olduğunu keşfetti.
Fosiller, ‘ilk köpekler’ olarak isimlendirilen ve tam evcilleşme sürecine girmemiş olan kurt-köpek hibritleri olabilir.
Bu fosillerin en kıymetlileri şunlar:
-
Goyet Köpeği (Belçika, 1860’lar): Yaklaşık 36.000 yıl evvel yaşamış bir köpek gibisi fosil.
-
Altay Dağları Fosili (Sibirya, 1975): 33.000 yıl öncesine ilişkin bir fosil olup tam olarak kurt ya da köpek sınıflandırmasına uymuyor.
Peki o vakit birinci köpekler nereden geldi?
Bilim insanları, köpeklerin kökenine dair üç ana bölge üzerinde ağırlaşıyor: Asya, Orta Doğu ve Avrupa. Kimi araştırmalar, köpeklerin birden fazla farklı bölgede evcilleştirilmiş olabileceğini öne sürerken, öbür çalışmalar tek bir yerden yayıldığını savunuyor.
Örneğin, 2022 yılında yapılan büyük bir DNA tahlili, Doğu Asya ve Orta Doğu’da iki farklı evcilleştirme süreci yaşanmış olabileceğini gösterdi. Buna karşılık 2021 yılında yapılan öbür bir araştırma, köpeklerin cetlerinin 23.000 yıl evvel Sibirya’da yaşadığını ve buradan tüm dünyaya yayıldığını öne sürdü.
Evcil köpekler ve beşerler ortasındaki bağ, yalnızca avcılık ve güvenlik gayesiyle kullanılan hayvanlar ile hudutlu değildi.
Eski mezar alanlarında beşerlerle birlikte gömülmüş köpek fosilleri, bu bağlantının çok daha duygusal ve güçlü bir bağa dayandığını gösteriyor. 14.000 yıl evvel Almanya’da beşerlerle birlikte gömülmüş, üstelik bir hastalık geçirdiği için uzun müddet beşerler tarafından bakılmış Bonn-Oberkassel köpeği bulunmuştu.
Bilim insanları, fosillerin yanı sıra DNA tahlilleriyle de köpeklerin tarihini araştırıyor. Çağdaş köpekler ve kurtlar DNA’larının %99,9’unu paylaşıyor ancak evcilleşme sürecinde bu genlerde değişiklikler yaşandı. 2017 yılında yapılan bir çalışma, köpeklerin 37.000 ila 41.000 yıl evvel kurtlardan ayrıldığını gösterdi.
Aynı araştırma, köpeklerin 17.000 ila 24.000 yıl evvel doğu ve batı olarak iki kümeye ayrıldığını ortaya koydu.
Doğu kümesi: Asya köpeklerinin ataları
Batı kümesi: Avrupa ve Afrika köpeklerinin ataları
Bu da köpekler çok uzun süren bir evrimsel süreç sonunda, farklı bölgelerde gelişerek beşerlerle birlikte yaşamaya başladığını gösteriyor. Fosiller ve DNA tahlilleri sayesinde kurtların nasıl köpeklere dönüştüğünü anlamaya biraz daha yaklaşıyoruz lakin kesin cevaplar hala bulunmuş değil.
Ancak bir şey kesin… Köpekler, insanlık tarihinin en eski ve en sadık yol arkadaşlarından biri olarak bizimle birlikte gelişmeye devam etti.
