Bazen köpeğinizi ismiyle çağırdığınızda anında heyecanla koşup gelirken, kedinize tıpkı şeyi söylediğinizde yalnızca bir göz kırpmasıyla karşılık alırsınız. Bu da aklınıza ister istemez şu soruyu getirir: İsimlerini nitekim biliyorlar mı yoksa yalnızca ses tonumuza mı reaksiyon veriyorlar? Evcil hayvan sahiplerinin aklını kurcalayan bu soruya artık bilimsel bir karşılığımız var. Üstelik sonuçlar, sandığınızdan çok daha karmaşık ve ilginç!
İşte ayrıntılar…
Kaynak 1, Kaynak 2
Köpekler, beşerlerle binlerce yıldır birlikte yaşayan ve hisleri, sözleri ve hatta isimlerini tanıma konusunda epey gelişmiş canlılar.
Yapılan bir araştırma, köpeklerin farklı cinsteki sözleri nasıl algıladığını inceledi. Araştırmacılar köpeklere bildikleri komutları (örneğin “otur” ya da “gel”) söylediler, sonra bu sözlere benzeyen lakin anlamsız diğer sözler (örneğin “otur” yerine “oturç”) kullandılar ve akabinde da büsbütün alakasız sesler söylediler.
Sonuç? Köpekler, manalı sözler ile büsbütün alakasız sözleri süratle ayırt edebildiler ancak bildikleri söze benzeyen anlamsız sesleri bazen gerçek komut zannettikleri gözlendi. Bu da bize köpeklerin yalnızca sesi değil, sözün bellekteki karşılığını da işleyebildiğini gösterdi.
Ayrıca köpekler sadece sözlere değil, ses tonuna ve vücut lisanına de epey hassas.
Bu da onların yalnızca isimlerini değil tıpkı vakitte size ilişkin sesleri, tonlamaları ve hisleri da tanıdığı manasına geliyor. Hatta birden fazla köpek, takma isimlerine bile birebir heyecanla reaksiyon verebiliyor zira o sesin kendilerine ilişkin olduğunu öğreniyorlar.
Kediler konusunda işler biraz daha karışık.
Evet, kediler de isimlerini tanıyor lakin işin püf noktası şu: Reaksiyon verip vermemek büsbütün onların keyfine bağlı. Veteriner uzmanlara nazaran, kediler isimlerini ses tonuyla ve olumlu tecrübelerle bağdaştırarak öğreniyor.
Yani bir kedi, ismiyle birlikte ödül maması, sevgi ya da oyun alıyorsa o kelimeyi kendi ismi olarak kodluyor. Lakin şayet ismini duymak genelde kafese girmek, veteriner ziyareti ya da banyoyla sonuçlanıyorsa, o vakit ismini tanısa bile görmezden gelmeyi tercih edebiliyor.
Yani kediniz sizi duymamazlıktan geliyorsa, aslında duymadığı değil duymak istemediği manasına geliyor. Ne palavra söyleyelim tam da onlara yakışır bir hareket! 😹
2013’te yapılan bir çalışmada, kedilere dört farklı kişinin sesi dinletildi.
Bunlardan biri kedinin sahibi, başkaları yabancıydı. Sonuçlar netti: Kediler sahiplerinin sesini ayırt etti ve ona gerçek yönelerek ilgi gösterdi. Yani kediler sırf sözleri değil, kimin konuştuğunu da tanıyabiliyorlar.
Özellikle meskende sık vakit geçirdikleri şahıslarla kurdukları bağ, onların ses tonunu ve konuşma stilini başkalarından ayırmalarını sağlıyor. Ayrıyeten ses tonumuz da kedilerin reaksiyonunda epeyce tesirli. Yüksek, sevecen bir ses tonu genelde olumlu bir reaksiyon alırken, tehditkar yahut gerilimli bir tonlama onları uzaklaştırabiliyor.
Köpekler isimlerini duyar duymaz reaksiyon verip koşarak gelirken kediler evvel tahlil eder, sonra karar verir.
İkisi ortasındaki fark, yalnızca kişilik farkı değil; fizyolojik ve toplumsal evrimlerinin de bir sonucu. Köpekler beşerlerle çalışmaya ve iş birliğine daha yatkın canlılar olarak evrimleşmişken, kediler her vakit daha bağımsız ve seçici olmuşlardır.
Kediler bir sefer de şaşırtın be!
