Kedilerin nasıl evcilleştiğini hiç düşündünüz mü? O denli ya, bir sabah uyanıp beşerlerle yaşamaya karar vermediler. Üstelik bu evcilleşme süreci, köpekler üzere insanların yönlendirmesiyle de gelişmedi. Bilim insanları, kedilerin aslında bir değil, iki sefer evcilleştirildiğini ortaya koydu. Üstelik bu durum, evcilleşme kavramını tekrar düşündürecek kadar sıra dışı ayrıntılar barındırıyor.
Kaynak 1, Kaynak 2
Kedilerin evcilleşme süreci, sandığımızdan çok daha erken periyotlara dayanıyor olabilir.
Yaklaşık 5300 yıl evvel Çin’in ortasında, Quanhucun isimli küçük bir tarım köyünde keşfedilen sekiz kedi kemiği bu mevzuda kıymetli ipuçları taşıyor. Arkeologlar, bu kemiklerin bulunduğu bölgede tarım yapıldığını ve kedilerin de bu ortamda yaşadığını tespit etti. Bu kemiklerdeki karbon ve azot izotopları, kedilerin küçük hayvanlarla beslendiğini ve bu hayvanların da çiftlik eserleriyle yani tahılla beslendiğini gösterdi. Yani kediler direkt insan eliyle beslenmese bile, onların kurduğu ekosistemde faal birer avcı olarak yer alıyordu.
Peki bu Quanhucun kedileri günümüz mesken kedilerinin atası olan Yakın Doğu yabani kedilerine mi aitti?
İşte araştırmacıları şaşırtan kısım da tam olarak burada başlıyor. Gelişmiş kemik tahlil metotlarıyla yapılan ölçümler sonucunda, bu kemiklerin Yakın Doğu tipine değil, pars kedisi ismi verilen lokal bir tipten geldiği anlaşıldı.
Çin’de beşerler, o periyodun çevresel şartlarına uygun olarak bölgesel bir yabani çeşidi evcilleştirmeye başlamıştı. Yani evcilleşme yalnızca Orta Doğu’da değil, Çin’de de bağımsız bir halde gelişmiş olabilir.
Peki bu kediler sahiden evcilleşmiş miydi?
Bu sorunun cevabı biraz karmaşık lakin birtakım işaretler nitekim de evcilleşme yolunda ilerlediklerini gösteriyor. Örneğin kemiklerin ilişkin olduğu kedilerin, yabani pars kedilerine nazaran daha küçük yapılı olması, evcilleşmenin tipik bir göstergesi olarak kabul ediliyor.
Ayrıca kemiklerin ortasında, bütün halde gömülmüş bir kediye de rastlandı ki bu da o kedinin özel bir formda gözetildiğini, tahminen de bir konut hayvanı olarak görülmeye başladığını düşündürüyor. Uzmanlar, kedilerin direkt insanlara yarar sağladığı için bu bağlantıyı sürdürebildiğini söylüyor. Bilhassa gece faal olmaları, gündüz avlanan köpeklerle rekabet etmeden kemirgenleri avlamalarına imkan tanıyordu.
Tarım varsa, evcil kedi neden olmasın?
Araştırmacılar bu durumun, tarımın yaygınlaştığı her yerde kedilerin evcilleştirilmesinin neredeyse kaçınılmaz olduğunu düşünüyor. Zira tarım demek, çokça tahıl demek; tahıl da fareleri çekiyor. Fareler ise kediler için doğal bir ziyafet. Beşerler da bu fareleri uzak tutmak için kedileri beğenilen görmeye, hatta beslemeye başlıyor.
Bu doğal iş birliği, vakitle bir mesken arkadaşlığına evrilmiş olabilir. Yani evcil kedi fikri; insanın tabiatla olan ilgisinden değil, farenin bu münasebete dahil olmasından doğmuş üzere görünüyor.
