Bir sanatkarın ruhunun derinliklerine, Anadolu’nun sessiz fakat güçlü öykülerine hakikat bir seyahate çıkıyoruz. Onun yapıtlarında, bayanların alın teri, toprağın rahmeti ve geçmişin izleri bir ortaya geliyor. Kırmızının tutkuyla çarpan yüreği, yeşilin umutla filizlenen kısımları ve ipten örülmüş vücutların sessiz direnişi, bu röportajın kapısını aralıyor. Trabzon’un kırsal dokusundan İstanbul’un çok katmanlı hafızasına uzanan bu sanat serüveni hem köklerinden besleniyor hem de üniversal bir lisan konuşuyor. Ressamın tuvalinde, insan-ı kâmil olma arayışı, çıplaklığın özgürleştirici isyanı ve tabiatın düzgünleştirici gücü birleşiyor. Artık, bu mana arayışının şahidi olmaya, sanatın dönüştürücü gücüne dokunmaya hazırız.
Eserlerinizde Anadolu bayanının emeğini ve gücünü sembolik öğelerle nasıl işliyorsunuz?
Anadolu bayanı, benim sanatımda sadece bir figür değil; belleğin, direnişin ve emeğin taşıyıcısıdır. Un çuvallarından elde ettiğim iplerle oluşturduğum vücutlar, sadece malzeme değil, bu bayanların taşıdığı yükü, geçmişin katmanlarını ve dirençlerini simgeler. Sırtında çocuk taşıyan figür, tarlada eğilen bayan, dokuma motifleri… Bunlar daima Anadolu bayanının sessiz gücünü taşıyan imgeler.
“İnsan-ı kâmil olma yolunda bir çaba” dediğiniz sanat anlayışınız, hangi ferdî tecrübelerden şekilleniyor?
Bu anlayış, içsel bir seyahatin, vücutla zihnin ve ruhun ahengini aramanın bir yansıması. Sanat benim için yalnızca dış dünyaya değil, içe hakikat da bir hafriyat çalışmasıdır. Yaşadığım kırılmalar, tanıklık ettiğim adaletsizlikler, öğretmenlik mesleğinde karşılaştığım öyküler ve ferdî dönüşümlerim bu anlayışı besledi. Fotoğraflarımda yer alan figürlerin göz hizasında olmaları, çerçevenin dışına taşmaları, aslında bu içsel seyahatin izlerini taşır. Gün bittiğinde heybeme koyduklarım vicdani rahatsızlık vermiyorsa, kamil olmaya bir adım daha atmış oluyorum kendi içime gerçek.
Çıplaklık kullanımını yapıtlarınızda bir manifesto üzere görünüyor; bu tercihinizi biraz açar mısınız?
Çıplaklık benim için teşhir değil, arınmadır. Vücudun örtüsüz hâli, sistemin dayattığı rollerden sıyrılmış hâlidir. Bazen travmayı, bazen özgürleşmeyi, bazen de tekrar doğuşu temsil eder. Resmimdeki çıplak figürler, bastırılmış olanların haklı öfkesinin sahnesidir. Onlar bir isyanın, bir çığlığın taşıyıcısıdır. Giyinmek kapatmaktır bu bazen vücudunuzda bazen fikrinizle olur… Çıplak olmak lazım…
Renk paletinizde kırmızı ve yeşilin baskınlığı tesadüf mü, yoksa bir mana taşıyor mu?Kesinlikle şuurlu. Kırmızı; kan, öfke, doğurganlık ve dönüşümü simgelerken, yeşil; tabiat, umut ve düzgünleşme metaforudur. Bu iki renk ortasındaki tansiyon, yapıtlarımın dramatik yapısına da hizmet eder. Bilhassa figürlerin yer aldığı alanlarda bu renkleri, ruhsal yoğunluk yaratmak için seçiyorum. Ayrıyeten, bu iki rengin zıt olmaları sebebiyle, kendi ortalarında barış içinde var olabildiklerini göstermeyi amaçlıyorum.
İstanbul ve Trabzon üzere farklı coğrafyalarda şekillenen sanat seyahatiniz, yapıtlarınıza nasıl yansıyor?
Trabzon’un kırsalında, hayatın bayan emeğiyle nasıl iç içe geçtiğini gözlemledim. İstanbul ise çok katmanlı, tarihi ve politik bir hafızaya sahip. Bu iki coğrafya ortasındaki tansiyon, yapıtlarıma hem doğal hem de toplumsal bir doku olarak yansıyor. Taşra ile metropol ortasında sıkışmış figürlerim bu yüzden hem üniversal hem mahallî. Bayana bakış her coğrafyada farklıdır; fakat Trabzon’da yaşamış olmak, ayakta kalabilmek için beni şahsî olarak daha dirençli kıldı. Bu da fotoğraflarımda bayanın var edici tarafını göstermeme neden oldu. Ezilen bayandan ayakta kalıp hayatı var eden bayanı gösteriyorum… Bu direnci anamın gözlerinden ve onun üzere her formda ayakta kalan çalışkan ve direngen göz yaşlarını yalnızca inekleriyle paylaşan Trabzonlu bayanlardan aldım…Şehirdeki bayanlarla harmanlıyorum… Aslında hepimiz birebiriz demeye çalışıyorum.
Gelecek projelerinizde hangi temaları keşfetmeyi planlıyorsunuz?
“İple örülmüş beden” projemle başladığım metaforik hafıza araştırmasına devam edeceğim. Kozaya sarılı figürler, ipten dağlar üzerinde yürüyen bayanlar ve dönüşüm sürecindeki bedenler… Ayrıyeten göç, toplumsal hafıza ve mitolojiyle çağdaş bayan vücudunun kesiştiği anlatıları daha derinlemesine işlemeyi düşünüyorum. Ayrıyeten tezim de çalıştığım benlik, görme olgusu, portreler üzerinde çalışıyorum… Derdim var ve bu kederlerim insan ve tabiat ile ilgili. Bu kapsamda, çalışmalarım aracılığıyla tarihe bir not düşmeyi ve tanıklık etmeyi amaçlıyorum. Unutturmamak için sanatın geleceğe köprü olma imkânlarını kullanacağım.
Eserlerinizi sergilerle dijital platformda buluşturdunuz; bu iki ortam ortasında nasıl bir istikrar kuruyorsunuz?
Fiziksel stantlarda yerle kurduğum bağlantı çok kıymetli. Lakin dijital platformlar da yapıtlarımın kıssasını daha geniş bir kitleyle buluşturma imkânı sunuyor. Bilhassa Instagram’da kullandığım ayrıntılı öykü anlatımıyla, yalnızca görsel değil, düşünsel bir bağ da kurmaya çalışıyorum. Bu nedenle fizikî ve dijital varlığımı birbirini tamamlayan alanlar olarak görüyorum. Ancak anladığım ve gördüğüm dijitalde bakılıp geçilen ve takipçi sayısı arttıran işler magazinsel çalışmalar dikkat çekiyor ve ferdî olarak kurduğunuz bağlantılar, paranızın olması sizi çok âlâ bir sanatçı yapıyor… Ne anlattığınızın bir kıymeti olmuyor. Birebir durum sanat ortamlarında da geçerli… Bir farkla bazen bir izleyici tablonun önünde uzun kalıp sorular sorabiliyor. İki dünya da sanatla ilgilenmiyor paranız ve etrafa endeksli dünyalar… Ve bu dünyalarda birileri sizi sanatçı yapıyor, çok satan yapıyor…Sanatla ilgilenenler de görünmüyor …
Sosyal medya paylaşımlarınızda sıkça görülen sembolik nesneler (bohça, ip gibi) takipçilerinizden nasıl reaksiyonlar alıyor?
Çok güçlü geri dönüşler alıyorum. İp, bohça, kumaş kesimleri üzere semboller izleyicide şahsî çağrışımlar yaratıyor. Çocukluğunu hatırlayan, kaybettiklerini hatırlayan ya da kendi öyküsünü bulup yazan takipçiler oluyor. Sanatın kolektif belleği harekete geçirmesi açısından bu semboller çok fonksiyonel.
Sanat seyahatinizi belgelemek için öyküleri kullanıyorsunuz; bu prosedürü neden tercih ediyorsunuz?
Çünkü sanat benim için yalnızca sonuç değil, süreçtir. Öyküler, yalnızca yapıtın değil, o yapıtın ortaya çıkışındaki ruh hâlinin, yerin, niyetin izlerini taşır. Takipçilerimle bu süreci paylaşmak, onları yalnızca izleyici değil, şahit hâline getiriyor. Böylelikle sanat daha şahsî, daha geçirgen ve daha insani bir hâl alıyor. Kıssası olmayan bir şey yok dünyada, soyut fotoğrafta ise kıssa var… Zira insanın mana arayışıyla bağıntılıdır. Çocuklara öyküleştirerek öğretisiniz diğer türlü öğrenemez… Kıssa bağ kurdurur. Birlikte olmayı sağlar. Toplumlar da tüm bu kıssalar mitler üzerine kurulmuştur. Öğretmen olarak deneyimlediğim bir durumdur bu; öykünüz yoksa üretemezsiniz.
Ve son söz
Ressamın dünyasına adım atmak, bir ırmağın yatağında akmak üzereydi hem sakin hem coşkulu hem derin hem berrak. Onun sanatında, Anadolu bayanının emeği, kırmızının öfkeli çığlığı ve yeşilin şefkatli kucağıyla can buldu. Çıplak figürler, zincirlerinden kurtulmuş bir ruhun özgürlük müziğini söyledi. Trabzon’un toprağıyla İstanbul’un nabzı ortasında köprüler kuran bu eserler, bize hem kendimizi hem de insanlığın ortak kıssasını hatırlattı. Sanatkarın her bir fırça darbesi, ipi, sembolü, bir çağın yükünü ve umudunu taşıyor. Bu buluşma, içimizde yeni bir pencere açtı; dünyaya, bayana, sanata öteki bir gözle bakmayı öğretti.
Röportaj için teşekkür ederim @foleyayse_ayseayyildiz
Yaşasın sanat!
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
