Google’da bir şeyler arattığınızda, şimdi birkaç harf yazmışken tam da aramak istediğiniz şeyin önerilmesi garip gelmiyor mu? Pekala ya bir eseri yalnızca düşündüğünüzü sanırken birkaç saat sonra toplumsal medyada o eserin reklamını görmek? Pek çok kişi bunun, aygıtların onları dinlemesiyle ilgili olduğunu düşünüyor ancak işin aslı biraz daha farklı. Gelin işin aslı neymiş birlikte bakalım…
Google ve toplumsal medya platformları, şahsî bir internet tecrübesi sunmayı hedefliyor.
Aramalarınızı, geçmiş gezintilerinizi ve ilgi alanlarınızı tahlil ederek sizinle en alakalı içerikleri sunabiliyorlar. Örneğin, birkaç gün boyunca spor ayakkabılarıyla ilgili aramalar yaptıysanız, büyük ihtimalle birkaç gün sonra toplumsal medya akışınızda spor mağazalarının reklamlarını görmeye başlayacaksınız.
Kimileri için bu ferdileştirme epeyce yararlı ve vakit kazandırıcı olabilirken, bazıları içinse rahatsız edici ve kapalılığa müdahale eden bir durum üzere görünebilir. Pekala, internetin bu kadar ‘özel’ hale gelmesini sağlayan şey tam olarak ne?
Google ve başka reklam sağlayıcıları, sizin hakkınızda bilgi toplamak için pek çok farklı prosedürü kullanıyor.
İşte en yaygın olanları:
- Gizlilik Siyasetlerini Kabul Etmek
Yeni bir uygulama indirirken ya da bir web sitesine kayıt olurken çabucak hepimiz uzun saklılık kontratlarını gözümüz kapalı kabul ediyoruz. Fakat bu kontratlar, çoklukla şahsî datalarınızın nasıl kullanılacağı konusunda platformlara geniş yetkiler tanıyabiliyor. Örneğin, birtakım siyasetler reklamların size özel hale getirilmesi için datalarınızın toplanmasına müsaade veriyor.
- Çerezleri (Cookies) Kabul Etmek
İnternette gezinirken neredeyse her web sitesi, sizden çerezleri kabul etmenizi ister. Çerezler, sitelerin sizi hatırlamasını ve daha şahsileştirilmiş bir tecrübe sunmasını sağlar. Fakat bunun yanında, gezindiğiniz sitelerin izlenmesine de yardımcı olabilir.
Özellikle ‘üçüncü taraf çerezleri’, bir web sitesinde yaptığınız bir aramanın, değişik bir platformda karşınıza reklam olarak çıkmasını sağlar. Örneğin Amazon’da bir telefon modelini arattığınızda, Facebook’ta o modele ilişkin reklamlar görmenizin sebebi budur.
Peki bizi dinliyor olabilirler mi?
Pek çok kişi, telefonlarının ya da bilgisayarlarının kendilerini dinlediğini düşünüyor. Aslında bu hususta direkt bir ispat bulunmamakla birlikte, birtakım uygulamaların mikrofonunuza erişim müsaadesi vermiş olabilirsiniz.
Örneğin akıllı asistanlar (‘Hey Google’ ya da ‘Alexa’ gibi) belli sözleri algılamak için daima olarak etrafını dinler. Bu aygıtlar, konuşmalarınızı büsbütün kaydetmese de yaptığınız sesli komutları tahlil ederek gelecekteki reklamları buna nazaran şekillendirebilir.
Bazı uygulamalar, siz farkında olmadan pozisyon bilgilerinizi kullanabilir.
Özellikle yemek sipariş uygulamaları ya da harita servisleri için pozisyon paylaşmak olağan görünse de bu bilgiler öteki gayelerle da kullanılabilir.
Örneğin pozisyon paylaşımına müsaade verdiğiniz bir uygulama, hangi bölgelerde daha fazla vakit geçirdiğinizi tahlil edebilir. Şayet sık sık bir alışveriş merkezine gidiyorsanız, o bölgede bulunan mağazalara ilişkin reklamları görmeye başlamanız tesadüf değil.
Peki bilgi takibini nasıl sınırlayabilirsiniz?
Çoğu toplumsal medya platformu, hangi bilgilerin kullanıldığını denetim etmenize imkan tanır. Google, Facebook ve Instagram üzere sitelerde ‘Reklam Tercihleri’ kısmından şahsileştirilmiş reklamları kapatabilirsiniz.
Tarayıcınızın ayarlarından üçüncü taraf çerezleri engelleyebilir yahut makul sitelere çerez müsaadesi vermemeyi seçebilirsiniz. Telefonunuzun zımnilik ayarlarından hangi uygulamaların pozisyonunuza erişebildiğini denetim edin ve yalnızca sahiden gerekli olanlara müsaade verin.
Ayrıca aygıtınızın mikrofon erişim ayarlarını denetim ederek gereksiz uygulamalara müsaade vermediğinizden emin olun.
Google ve öteki büyük platformlar, direkt sizi dinlemiyor olsa da internetteki hareketlerinizi tahlil ederek kestirimlerde bulunabiliyor.
Arama geçmişiniz, çerezler, pozisyon bilgileriniz ve başka birçok faktör bir ortaya gelerek sizi en güzel tanıyan algoritmaların oluşturulmasını sağlıyor.
Eğer bu durum sizi rahatsız ediyorsa, kapalılık ayarlarınızı denetim etmek ve çerez kullanımınızı sonlandırmak, ferdî datalarınızı daha uygun muhafazanın en düzgün yollarından biri. Unutmayın, internetin sunduğu şahsileştirilmiş tecrübe bazen hayatı kolaylaştırırken bazen de mahremiyetinizi tehdit edebilir.
