Evcil Hayvanlarımız Bizimle Birlikte TV İzlerken Gerçekten Bir Şeyler Anlıyor mu?
Evcil hayvanınızla birlikte televizyon izlediğinizde onun da ekrana dikkat kesildiğini fark ettiğiniz anlar oldu mu? Bilhassa balık belgesellerinde gözlerini kırpmadan bakan kediniz ya da kimi sahnelerde huzursuzlanan köpeğiniz sizi de ‘Acaba hakikaten izliyor mu?’ diye düşündürmüş olabilir.
Ekrandaki imgelere odaklanmaları bazen çok net olsa da bu davranışın ardında ne yattığını anlamak o kadar da kolay değil. Zira bizlerle tıpkı dünyayı paylaşsalar da ekranı bizimle birebir formda algılamıyorlar. Yani şirin dostlarımızın ekran başındaki reaksiyonları, sandığımızdan çok daha karmaşık olabilir.
Kaynak 1, Kaynak 2
Hayvanların ekranla etkileşimi aslında yeni değil.
1940’larda B.F. Skinner, güvercinleri dokunmatik bir ekran aracılığıyla yönlendirmeyi başarmıştı. O günden bu yana, köpekler, kediler, papağanlar üzere farklı cinslerin ekran karşısında farklı davranışlar sergilediği görülüyor. Örneğin, Northeastern Üniversitesi’nden Rebecca Kleinberger, yaptığı çalışmalarda papağanların görüntü aramalar yapabildiğini ve tablet oyunları oynayabildiğini gösterdi.
Ancak ekranla etkileşim her vakit şuurlu ya da bizim anladığımız manada olmuyor. Zira ekran teknolojisi beşerler için geliştirildiği için imajlar hayvanlara tıpkı halde yansımıyor.
Renkler, sesler ve hareketler: Onlar için ne tabir ediyor?
Hayvanlar ekrandaki hareketi algılayabiliyor fakat bu onların sahnedeki animasyon karakteri tanıdığı manasına gelmiyor. Kedinizin öbür bir kediye reaksiyon veriyor üzere görünmesi, aslında yalnızca hareketlere ya da gerçek hayvan seslerine verdiği bir cevap olabilir.
Öte yandan ‘Severance’ üzere dizilerdeki tiz ve karmaşık ses efektlerinin birtakım köpeklerde rahatsızlık yarattığı da gözlemlenmiş. Her hayvanın reaksiyonu farklı olsa da ses ve hareketin ekran üzerindeki tesiri onların dikkatini çekmede kıymetli rol oynuyor.
Peki bu durum evcil hayvanlar için ziyanlı mı yoksa yararlı mı?
Şu an için bilimsel açıdan bu soruya net bir karşılık verilemiyor. Ne yazık ki evcil hayvanların ekran izleme davranışlarının sıhhat açısından olumlu ya da olumsuz tesirleriyle ilgili gereğince araştırma yok. Fakat Kleinberger, ekran karşısında hayvanların gösterdiği ilginin birçok vakit toplumsal etkileşim isteğinden ya da sahibinin ekrana odaklanmasından kaynaklanabileceğini belirtiyor.
Özellikle toplumsal yapıya sahip hayvanlar, ekrandaki öbür bir hayvanı taklit edebiliyor ya da aynalama davranışları gösterebiliyor. Yani siz belgesel izlerken yanınızdaki kedinizin de gözlerini kısıp pür dikkat bakması tesadüf olmayabilir.
Kısacası evcil hayvanlar ekran karşısında hakikaten bir şeyler hissediyor olabilir lakin ne olduğunu anlamak için şimdi kâfi bilgiye sahip değiliz.
Renkler, sesler, hareketler ve en değerlisi bizim ilgimiz, onların reaksiyonlarını şekillendiren temel etkenler ortasında. Bu da demek oluyor ki ekran başında geçirdiğimiz vakti onlar da bizimle birlikte bir biçimde yaşıyor olabilir.
Ancak tekrar de ekran karşısındaki dostlarımızın verdiği reaksiyonları dikkatle gözlemlemek ve gerilime girip girmediklerini anlamak bizim sorumluluğumuz. Onlar için en güzelini bizden öteki kim bilebilir ki?
