Uçak seyahati, tarih boyunca en inançlı ulaşım tekniklerinden biri olarak kabul edildi. Lakin son vakitlerde üst üste yaşanan kazalar, bu algıyı önemli biçimde sarsmış durumda. Washington’da bir yolcu uçağı askeri helikopterle çarpıştı, Philadelphia’da bir tıbbi uçuş patlamayla sonuçlandı, Alaska’da küçük bir uçak yere çakıldı, Toronto’da bir Delta uçağı pistte aykırı döndü… Ve bu yalnızca son birkaç ayda yaşananlar! Pekala, kazaların artışında bir tesadüf mü kelam konusu yoksa işin gerisinde büyük bir sistem sorunu mu var?
Havacılık uzmanları bu krizi yıllardır öngörüyordu!
Amerikan Ulusal Ulaşım Güvenliği Kurulu (NTSB) datalarına nazaran 2025 yılı prestijiyle 119 uçak kazası meydana geldi ve bunların 16’sı vefatla sonuçlandı. Sadece son iki ay içinde yaşanan kazaların sayısı bile yolcuların endişelenmesine yetiyor.
Ancak eski bir Delta hava yolları pilotu, birebir vakitte bir kaza araştırmacısı ve havacılık güvenliği uzmanı olan Shawn Pruchnicki, bu olayların aslında beklenen bir son olduğunu söylüyor. Kendisi NASA ve Federal Havacılık Yönetimi (FAA) tarafından yayınlanan araştırmalara imza atmış bir uzman ve yıllardır havacılık güvenliğinin giderek kötüleştiğini belirtiyor.
En büyük tasalardan biri, hava trafik denetim sistemindeki kriz.
ABD’de ve dünya genelinde hava trafik kontrolörleri giderek azalmış durumda ve mevcut çalışanlar, giderek daha fazla baskı altında çalışıyor. Bir hava trafik kontrolörünün yapacağı küçük bir yanılgı bile yüzlerce insanın hayatına mal olabilir. Lakin sistem, çok ağır iş yükü ve yetersiz işçi nedeniyle büyük ölçüde savunmasız hale gelmiş durumda.
Pruchnicki’nin en büyük endişelerinden biri de uçakların havada yahut pistte birbirine tehlikeli derecede yaklaşmasının giderek daha sık yaşanması. ‘Eğer iki uçak havada birkaç mil uzaklıkla birbirine yaklaşırsa, bu bile önemli bir tasa sebebidir. Lakin artık uçaklar, birkaç yüz metre içinde birbirinin yanından geçiyor. Bu, neredeyse faciaya davetiye çıkarmak manasına geliyor.’ diyor.
Güvenliği tehdit eden en büyük meselelerden biri de pilotların eskisi kadar uygun eğitim almaması.
Geçmişte, pilotların kaptan olmadan evvel çok daha uzun mühlet boyunca eğitim almaları ve deneyim kazanmaları gerekiyordu. Fakat son yıllarda, hava yolu şirketleri tecrübesiz pilotları daha süratli bir biçimde kaptan konumuna getirmeye başladı. Bu da muhtemel bir kriz anında pilotların gereğince süratli ve yanlışsız karar verememesi manasına geliyor.
Pruchnicki, ‘Eskiden bir pilotun kaptan olabilmesi için binlerce saatlik uçuş deneyimi gerekiyordu. Lakin artık hava yolları, süratle pilot yetiştirmeye çalışıyor ve çok daha az tecrübeyle kokpite oturan pilotlarla karşı karşıyayız.’ diyor.
Hava yolu şirketlerinin tecrübesiz pilotları süratle kaptan yapmasının yanı sıra, uçakların bakım süreçlerinin de giderek gevşetildiği belirtiliyor.
Teknik grupların üzerindeki baskının artması, uçak bakımlarının gereğince dikkatli yapılmaması manasına geliyor ve bu da vakitle büyük kazalara sebep olabiliyor.
2025 yılı, uçak kazalarının besbelli biçimde arttığı bir yıl olarak kayıtlara geçti ve uzmanlar, bu eğilimin devam edebileceği konusunda uyarıyor.
Eğer hava trafik denetim sistemleri güçlendirilmez, pilot eğitimleri eski düzeye çıkarılmaz ve teknik güvenlik tedbirleri artırılmazsa, gelecekte çok daha büyük trajedilerle karşı karşıya kalabiliriz.
Bu artan kazalar sizde de bir tasa yarattı mı?
