Ekonomik Güç Kaymaları: 21. Yüzyılda Asya’nın Yükselişi ve Batı’nın Finansal Geleceği Nasıl Olacak?
Eskiden dünya iktisadı denince akla daima Amerika, Avrupa, büyük finans merkezleri, Wall Street, Londra Borsası falan gelirdi. Lakin artık o periyot kapanıyor gibi! Zira Asya, sessiz sedasız lakin inanılmaz bir süratle dünya iktisadının tepesine hakikat tırmanıyor. Pekala, bu güç kayması ne manaya geliyor? Batı bu değişime ayak uydurabilecek mi, yoksa eski ihtişamını kaybedip sahneden çekilmek zorunda mı kalacak?
Haydi, gelin dünya ekonomisindeki büyük dönüşümü birlikte inceleyelim!
Eskiden dünya iktisadının merkezi Amerika ve Avrupa’ydı, lakin artık Asya “Ben de varım!” diyerek sahneye çıktı ve bayağı da güçlü geldi.
Çin, üretim kapasitesiyle dünyayı kasıp kavururken, Hindistan yazılım ve teknoloji alanında ismini altın harflerle yazdırıyor. Güney Kore desen, teknoloji ve araba bölümünde adeta bir dünya devi olmuş durumda. Yetmezmiş üzere Endonezya, Vietnam ve Tayland üzere ülkeler de süratle yükseliyor ve küresel ticarette kıymetli oyuncular haline geliyor.
Hadi artık birkaç çarpıcı sayı verelim.
Şu an Çin, dünya iktisadının yaklaşık %18’ini elinde tutuyor ve 2030’larda ABD’yi geçip en büyük iktisat olması bekleniyor. Hindistan desen, genç nüfusuyla adeta bir ekonomik bomba gibi! 2050 yılına kadar Hindistan’ın ABD’yi geride bırakarak dünyanın en büyük ikinci iktisadı olacağı öngörülmekte. Latife üzere lakin gerçek! Avrupa ise yaşlanan nüfusuyla ve sakin iktisadıyla bu değişimi uzaktan izlemek zorunda kalabilir.
Bir de Çin’in dev projelerine bakalım.
Mesela, Jenerasyon ve Yol Teşebbüsü diye bir şey var ki, dünyanın en büyük altyapı projelerinden biri! Çin, Asya’dan Avrupa’ya kadar üstün gelişmiş ticaret yolları kuruyor ve global ticaretin iplerini eline alıyor. Yani Çin artık yalnızca üretim değil, lojistik, finans ve teknoloji alanlarında da büyük bir oyuncu.
Bir de işin teknoloji boyutu var.
TikTok, Alibaba, Tencent üzere markalar yalnızca Çin’i değil, tüm dünyayı kasıp kavuruyor. Bilhassa yapay zeka ve dijital para bahislerinde Amerika ile baş başa yarışıyorlar.
Gelelim Batı’ya…
Batı yıllardır ekonomik liderliği kimseye kaptırmadı lakin son yıllarda durum biraz değişti. ABD hâlâ dünyanın en büyük iktisadı lakin borç düzeyi aldı başını gitti, üretim maliyetleri arttı, teknoloji savaşları başladı… Avrupa desen, Almanya, Fransa üzere ülkeler bile Asya’nın suratına yetişmekte zorlanıyor.
Özellikle Amerika’nın Çin ile yaşadığı ticaret savaşları, global ekonomiyi değişik bir yere sürüklüyor.
Huawei üzere dev Çinli firmalara ambargo koymak, TikTok’u yasaklamaya çalışmak falan… Bunlar aslında Batı’nın, Asya’nın yükselişine nasıl karşı koymaya çalıştığının bir göstergesi.
Ama Batı büsbütün güç kaybediyor diyemeyiz.
Amerika hâlâ finansın merkezi ve doları tahtından indirmek o kadar kolay değil. Ayrıyeten teknoloji alanında, bilhassa yapay zeka, yeşil güç ve uzay teknolojileri konusunda hâlâ büyük yatırımlar yapıyorlar. Tesla’nın elektrikli araç ihtilali, SpaceX’in uzay yarışındaki başarısı, Apple’ın dünya çapındaki hâkimiyeti… Bunlar Batı’nın en büyük kozları. Fakat kâfi olacak mı? İşte asıl problem bu!
Bir de şu var: Global finans sistemi hala Batı’nın elinde!
Londra, New York üzere finans merkezleri hala yatırımcıların gözdesi. Lakin Çin ve başka Asya ülkeleri, kendi finansal sistemlerini güçlendirmek için büyük adımlar atıyor. Dijital yuan üzere projeler, Batı’nın finansal gücünü bile tehdit etmeye başladı.
Peki, Türkiye bu işin neresinde?
Türkiye, bu değişen dünya iktisadında çok stratejik bir noktada! Hem Avrupa ile bağları güçlü hem de Asya ile olan ilgilerini son yıllarda giderek artırıyor. Çin’in Nesil ve Yol Teşebbüsü Türkiye için büyük fırsatlar sunuyor. Şayet Türkiye, bu projeden güzel yararlanırsa, Doğu ile Batı ortasında ticaretin ana merkezi olabilir.
Yani, dünya artık eski dünya değil.
Özetle, 21. yüzyılın başından beri ekonomik güç Batı’dan Doğu’ya gerçek kayıyor ve bu süreç sürat kesmeden devam ediyor. Asya ülkeleri, inovasyon, üretim ve finansal sistemler açısından Batı’ya önemli bir rakip oldu. Amerika ve Avrupa bu değişime adapte olamazsa, ekonomik üstünlüklerini kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilirler.
Ama unutmayalım ki, dünya iktisadı bir satranç tahtası gibi…
Herkes bir atılım yapıyor ve istikrarlar daima değişiyor. Batı pes edecek mi, yoksa bu değişime ayak uydurup liderliği elinde tutmaya devam mı edecek? Bunu vakit gösterecek!
Şimdi size soralım: Sizce geleceğin ekonomik üstün gücü kim olacak? Çin mi, Hindistan mı, yoksa Batı tekrar ipleri eline mi alacak?
