Okyanuslar, gezegenimizin can damarı. Yalnızca su kaynağımız değil tıpkı vakitte iklimin düzenleyicisi, oksijen üreticisi ve en büyük ekosistem. Pekala ya bir gün her şey değişirse? Şayet dünyadaki tüm okyanuslar bir anda donsaydı, ne olurdu? Evvel balıkçılık ve deniz nakliyeciliği çökerdi, sonra global iktisat sarsılırdı ve en berbatı, hayatta kalmamız için gereken oksijen azalırdı. İşte, buzdan bir dünyada insanlığın karşılaşacağı kabus üzere senaryolar…
Kaynak 1, Kaynak 2
Dünyanın en büyük su kütleleri olan okyanuslar, bugüne kadar hiçbir vakit büsbütün donmadı.
cdn.oceanservice.noaa.gov
Bunun en büyük sebebi, suyun donmasını engelleyen birkaç kritik faktörün varlığıdır. Okyanus suları, yüksek tuz konsantrasyonu nedeniyle tatlı suya kıyasla daha düşük bir sıcaklıkta donar.
Ayrıca dünyanın %71’ini kaplayan devasa okyanusların hacmi, onları bir anda donduracak kadar büyük bir sıcaklık düşüşünü neredeyse imkansız hale getirir. Bir öbür kıymetli faktör ise yer kabuğunun okyanus tabanında ince olmasıdır. Yerin derinliklerinden gelen jeotermal ısı, suyun donmasını maniler ve okyanusları sıvı halde meblağ.
Ancak şayet bu gözetici faktörler bir formda ortadan kalkarsa, okyanuslar süratle buz tutmaya başlar.
Güneş ışığının azalması, atmosferin sıcaklığının dramatik biçimde düşmesi ve okyanus akıntılarının durması, dünyanın süratle bir buz çağına sürüklenmesine neden olabilir. Bu türlü bir senaryoda dünya, tarihindeki en büyük ekolojik yıkımlardan biriyle karşı karşıya kalırdı. Okyanusların donmasıyla birlikte gezegenin yüzeyi dev bir aynaya dönüşürdü.
Kar ve buz, güneş ışığını büyük ölçüde yansıtan yüzeylere sahiptir. Bu da gezegenin daha fazla soğumasına neden olur ve dünya, kendini soğuk hava döngüsüne hapseder. Daha fazla buz, daha fazla ışık yansıtma manasına gelir ve bu da gezegenin daha da soğumasına neden olur. Okyanuslar artık ısıyı depolayamadığı için gezegenin genel sıcaklığı süratle düşer ve dünya, yaşanamaz hale gelmeye başlar.
Okyanuslar, su döngüsünün en değerli modülüdür.
Buharlaşma yoluyla suyu atmosfere taşıyarak bulutların oluşmasını ve yağmurun yağmasını sağlarlar. Fakat okyanuslar donduğunda buharlaşma sona erer ve atmosferde su döngüsü büsbütün kesilir. Bu, bulutların oluşamaması ve münasebetiyle yağmurun durması manasına gelir.
Yağışlar olmadığı için dünya çölleşmeye başlar ve tarım süratle çöküşe sürüklenir. Kıtlıklar artar, içilebilir su kaynakları süratle tükenir ve insanlık için yaşamak giderek zorlaşır.
Okyanuslar, dünya üzerindeki ömrün büyük bir kısmına mesken sahipliği yapar.
Dünyadaki biyolojik çeşitliliğin %80’i okyanuslarda bulunur. Lakin su yüzeyi büsbütün buzla kaplandığında güneş ışığı denizlerin altına ulaşamaz. Bu da deniz ekosistemlerinin temel taşlarından biri olan planktonların ölmesine neden olur.
Planktonlar, deniz ekosisteminin en altındaki canlılar oldukları için onların yok olması, besin zincirinin büsbütün çökmesine yol açar. Balıklar, deniz memelileri ve mercan resifleri süratle yok olur, okyanuslar steril bir su kütlesine dönüşür.
Ancak bu yalnızca deniz ömrü için bir felaket olmaz.
Okyanuslar birebir vakitte dünyadaki oksijenin büyük bir kısmını üretir. Fitoplanktonlar, deniz yosunları ve bakteriler fotosentez yaparak atmosferdeki oksijenin %50 ila %85’ini sağlar. Şayet okyanuslar donarsa, bu organizmalar yok olur ve oksijen üretimi durma noktasına gelir. Beşerler ve kara hayvanları için teneffüs giderek zorlaşır ve atmosferdeki oksijen ölçüsü süratle azalır.
Günümüzde dünya ticaretinin %80’i deniz yolları üzerinden gerçekleşiyor. Okyanuslar donduğunda, ticaret gemileri hareket edemez ve milletlerarası ticaret büsbütün durur. Petrol, doğalgaz ve besin unsurlarının taşınamaması global bir ekonomik krize neden olur. Petrol fiyatları süratle yükselir, güç kıtlığı yaşanır ve birçok ülke ekonomik çöküşün eşiğine gelir.
Dünya tarihinde birçok buz çağı yaşanmış olsa da bugüne kadar okyanusların büsbütün donduğu bir devir yaşanmadı.
Ancak bilim insanları 650 milyon yıl evvel dünyanın neredeyse büsbütün buzla kaplandığını düşünüyor. Bu periyoda ‘Kartopu Dünya’ deniyor ve gezegenin büyük bir kısmı buzla kaplıydı. Lakin derin denizlerdeki hidrotermal bacalar sayesinde kimi bakteriler hayatta kalmayı başardı. Şayet bu türlü bir senaryo tekrar yaşanırsa, dünyada hayatta kalan çok az canlı olurdu ve insanlık için ömür büyük ölçüde sona ererdi.
