Merkez Bankasının vazife tarifleri ortasına, ülkenin iç ve dış para siyasetlerini yöneten her cins kural dahil edilebilir. Zira Merkez Bankası, ülkedeki ekonomik istikrarı sağlayan ve bunu sağlamak ismine atılması gereken atılımları belirleyerek gerçekleştiren temel kurumdur. Para arzından faiz oranlarına, enflasyon idaresinden ekonomik büyümeye ve güdenlik ömür sarfiyatlarına kadar çabucak her şey Merkez Bankasının aldığı kararlardan direkt etkilenir.
Bu yazımızda, Finans Uzmanı Dr. Hakan Özerol’un paylaştığı bilgilerden yola çıkarak Merkez Bankasının misyon tariflerini inceliyoruz.
Merkez Bankasının tek vazifesi para basmak mı?
Merkez Bankasının misyonu denilince akla birinci evvel para basmak gelir. Zira basılan ve deverana giren para ölçüsünün denetimi Merkez Bankasına aittir. Lakin bu kadar karmaşık bir yapının, yalnızca para basma işiyle ilgilenmesi beklenemez. Hakikaten Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), para basmanın yanı sıra çok daha karmaşık ve kritik vazifeleri de yerine getirir.
Merkez Bankasının çok sayıda iş tarifi bulunur.
Bunlar ortasında başlıcaları sıralayacak olursak, şu vazifelerden bahsedilebilir:
-
Para basmak
-
Ülkenin döviz rezervlerini tutmak
-
Gereken durumlarda döviz alım-satımı yaparak piyasaya müdahale etmek
-
Altın rezervlerini korumak
-
EFT ve Swift süreçlerine aracılık etmek
-
Enflasyon gayelerini belirlemek
-
Ülke para siyasetini yönetmek
Özetle, Merkez Bankası tıpkı anda birçok iş yapar.
Fakat bu falliyetlerin tümü tek bir amaca hizmet eder.
O da fiyat istikrarını sağlamaktır. Fiyat istikrarını sağlamak ise; bireyler, bankalar ve şirketler üzere finansal karar vericilerin, finansal karar alma evresinde, enflasyonu dikkate almaya gerek duymadan hareket etmesini sağlayacak bir enflasyon sürekliliği sağlamaktır. Yani Merkez Bankasının ana amacı, enflasyonu düşürmek ve bu düşük düzeyin sürdürülebilirliğini korumaktır. Hasebiyle başka ek misyonların ve iş tariflerinin tümü bu gayeye hizmet edecek farklı stratejiler barındırır.
Peki neden net bir enflasyon düzeyi yok?
Merkez Bankası, enflasyonu düşürerek piyasa hareketliliğini ve alım gücünü artırmayı maksatlar. Lakin o düzeyin kaç olduğu net halde belirtilmiş değildir. Örneğin; kanunda, enflasyonun %10 üzere kesin bir düzeye indirilmesi gerektiği yazsaydı ve bu amaç gerçekleşseydi, süreç sonunda sayıyı güncelleyerek kanununu değiştirmek gerekirdi. Bunun yerine fiyat istikrarı sağlayarak enflasyonu düşürmeye odaklanmak ve her yıl, mevcut parametreleri kıymetlendirerek yıl sonu için belli bir enflasyon gayesi oluşturmak çok daha kolay uygulanabilir bir formül.
Fiyat istikrarı enflasyon düzeyinin kıymetli olmadığı yüksek bir refah düzeyine işaret eder.
Konuyu çok karmaşıklaştırmadan özetlemek gerekirse; Merkez Bankası bir sürü misyon aracılığıyla ülkedeki fiyat istikrarını sağlamayı maksatlar. Enflasyonu düşürerek bu düşük düzeyde tutmak, daima ve kalıcı ekonomik büyüme gayelerini dayanaklar. Bu sağlıklı ekonomik ortamda döviz kurları, kredi faizleri, minimum fiyatlar ve güç masrafları üzere birey ömrünü direkt etkileyen faktörlerin tümü denetim edilmesi gereken meseleler olmaktan çıkar. Enflasyonun hayatı ve birey kararlarını direkt etkileyerek, kişi üzerinde baskı kurmadığı daha yüksek bir refah düzeyi sağlar.
Dr. Hakan Özerol’un videosunu izlemek için 👇🏻
