Halka arz nitekim kazandırıyor mu? Halka arz için neler yapmalı? Nelere dikkat edilmeli? Tüm bu soruları yatırım ve finans alanında müellif olan Dr. Hakan Özerol’a sorduk, o da yanıtladı. Karşılıkları keşfedelim!
Öncelikle halka arzın tarifine bakalım!
Bir şirketin paylarının yatırımcılara sunularak borsada süreç görmeye başlamasıdır. Şirket sermaye artırırken, yatırımcılar da şirkete ortak olur. Yani arz edilen şirketin paylarıdır.
Her şirket halka arz edilmemektedir.
Halka arz süreci, makul kurallar ve kontroller çerçevesinde gerçekleşir. Türkiye’de Sermaye Piyasası Kurulu halka arz için şirketlerin belli kriterleri karşılamasını koşul koşar. Bunlar ortasında muhakkak bir sermaye büyüklüğüne sahip olmak, bağımsız kontrolden geçmiş finansal raporlar sunmak ve birtakım durumlarda kâr etmiş olmak üzere kurallar yer alır. Yani her şirket halka arz edilemez ve süreci tamamlayanlar da her vakit uygun bir yatırım fırsatı sunmayabilir.
Peki halka arz fiyatı nasıl belirlenir?
Şirketin kıymeti, farklı metotlarla hesaplanır. Ekseriyetle şirketin varlıkları, kârlılığı, bölümdeki pozisyonu ve gelecekteki büyüme potansiyeli kıymetlendirilerek bir fiyat belirlenir. Halka arz fiyatı ekseriyetle bu hesaplanan bedelin altında bir düzeyde belirlenir. Bunun sebebi yatırımcıları teşvik etmek ve paylara olan ilgiyi artırmaktır. Lakin fiyat belirlenirken şirket sahiplerinin paylarını ederinin çok altında bir fiyattan satmayacaklarını unutmamak gerekir.
Halka arzdan pay satın almak, o şirkete ortak olmak manasına gelir.
Yatırımcılar, bir hisseyi aldıklarında yalnızca kısa vadeli karları değil, uzun vadede şirketin nasıl performans göstereceğini de göz önünde bulundurmalıdır. Şayet bir şirketin gelecekte büyüme potansiyeli varsa, halka arzdan sonra kısa vadeli fiyat hareketlerinden bağımsız olarak uzun vadede de paha kazanabilir.
Halka arz edilen paylar her vakit garanti çıkar getirmez.
Son yıllarda birçok halka arz edilen pay senedi kısa müddette yükseliş gösterse de bu durum her vakit tekrar edecek diye bir kural yoktur.
Halka arz edilen bir şirketin payı başlangıçta ilgi görse bile ilerleyen devirde piyasa şartları, şirketin performansı ve ekonomik durum üzere faktörlere bağlı olarak düşüş yaşayabilir.
Halka arz sonrası yükseliş beklentisiyle yapılan yatırımlar, bilinçsiz biçimde gerçekleştiğinde ziyan getirebilir.
Borsada her halka arz edilen şirketin payları yükselmez.
Bazı paylar birinci günlerden itibaren yatırımcısına kazandırırken, kimileri beklenen getiriyi sağlamayabilir. Halka arz edilen şirketlerin finansal durumu, kesim dinamikleri ve piyasa şartları büyük ehemmiyet taşır. Bir şirketin halka arzı büyük ilgi görse bile bu ilginin sürdürülebilir olup olmadığına dikkat edilmelidir.
Birçok yatırımcı, halka arzdan aldığı payları daha yüksek fiyata satabileceğini düşünerek alım yapar. Lakin bu strateji, her vakit işe yaramaz.
Eğer yatırımcılar yalnızca fiyatların artacağına güvenerek pay alıyor ve bu payları daha yüksek fiyata satabilecek bir ‘daha büyük aptal’ bulacaklarını düşünüyorlarsa, bu durum büyük risk taşır. Zira piyasada her vakit daha yüksek fiyata alıcı bulunmayabilir ve fiyatlar süratle düşebilir.
Halka arz edilen şirketlerin yalnızca tanınan olmalarına bakarak yatırım yapmak yanlış bir yaklaşımdır.
Şirketin bilançosu, kârlılığı, borç durumu ve faaliyet gösterdiği dal ayrıntılıca incelenmelidir. Şirketin gelecekte büyüme potansiyeli olup olmadığı, piyasa içerisindeki pozisyonu ve rekabet gücü tahlil edilmeden yapılan yatırımlar büyük riskler taşıyabilir.
Halka arz devirlerinde yatırımcılar ortasında bir “kaçırma korkusu” (FOMO – Fear of Missing Out) oluşabilir.
Büyük bir kitle halka arza katıldığında yatırımcılar da bu hareketin bir kesimi olmak isteyebilir. Lakin bu psikolojiyle yapılan yatırımlar, birden fazla vakit bilinçsizce gerçekleşir ve fiyat yükseldikten sonra düşüşe geçtiğinde ziyan edilebilir. Yalnızca öbürleri alıyor diye bir paya yatırım yapmak yerine, şirketin potansiyeli değerlendirilmelidir.
Halka arzlar yatırımcılar için kıymetli fırsatlar sunabilir, lakin her halka arz kazandıracak diye bir garanti yoktur.
Yatırım yaparken şirketin kıymetini, finansal durumunu ve piyasa şartlarını tahlil etmek gerekir. Yalnızca fiyatların yükseleceğine inanarak yatırım yapmak yerine, şirketin uzun vadeli büyüme potansiyelini pahalandırmak daha sağlıklı bir strateji olacaktır.
Dr. Hasan Özerol’un videosunu izlemek için 👇🏻
