Dijital çağın en büyük silahlarından biri: Deepfake! Yapay zekâ, artık yalnızca işimizi kolaylaştırmak için değil, tıpkı vakitte gerçekliği bükmek için de kullanılıyor. Pekala, bir gün internetin derinliklerinde hiç söylemediğiniz sözleri söylediğinizi, hiç yapmadığınız şeyleri yaptığınızı gösteren bir görüntünüzle karşılaşsanız ne yapardınız?
Dijital prestij, günümüzde şahısların ve markaların en büyük sermayelerinden biri haline geldi. Toplumsal medya ve dijital platformlar sayesinde bireyler ve şirketler kendilerini geniş kitlelere tanıtma fırsatı buluyor. Lakin bu avantaj tıpkı vakitte büyük bir risk de taşıyor. Bir markanın yıllar içinde inşa ettiği inanç, birkaç saat içinde yayılan geçersiz bir görüntü ya da yanlış bilgiyle yerle bir olabiliyor.
İş dünyasında, dijital prestij müşterilerin kararlarını direkt etkileyen bir faktör haline geldiği üzere bireyler için de meslek fırsatlarını, toplumsal bağlantıları ve toplumdaki güvenilirliği şekillendiriyor. Bu yüzden, dijital dünyada varlığını sürdüren herkesin prestij idaresi konusunda şuurlu olması gerekiyor.
Deepfake nedir ve neden tehlikeli?
Deepfake, ‘derin öğrenme’ (deep learning) ve ‘sahte’ (fake) sözlerinin birleşiminden oluşan bir terim. Kısaca, bir kişinin yüzünü, sesini ve mimiklerini alıp yapay zekâ aracılığıyla öteki bir görüntüye yahut ses kaydına entegre etme teknolojisi. Birinci başlarda eğlencelik olarak kullanılan deepfake’ler, ünlülerin komik görüntülerini yaratmak için suçsuz bir araç üzere görülüyordu. Lakin işler çığırından çıktı! Bugün deepfake teknolojisi, geçersiz haberlerden siyasi manipülasyonlara, ünlülerin ve sıradan insanların prestij suikastlarına kadar birçok karanlık hedef için kullanılıyor.
Bundan birkaç yıl evvel bir skandal yaşandı: Toplumsal medyada yayılan bir görüntü, ünlü bir siyasetçinin bilinmeyen bir konuşmasını gösteriyordu. Görüntü kısa müddette milyonlarca izlenmeye ulaştı, lakin sonradan anlaşıldı ki bu imgeler büsbütün deepfake ile üretilmişti. Gerçek, uydurma bilginin gölgesinde kaldı. İşte burada tehlike başlıyor! Dijital prestij suikastı, bir kişinin ya da markanın toplumdaki güvenilirliğini sarsmayı hedefleyen bir hücum çeşidi. Deepfake teknolojisiyle bu suikast daha evvel hiç olmadığı kadar tehlikeli bir boyuta ulaştı. Zira beşerler duyduklarına değil fakat gördüklerine inanır!
Artık herkes potansiyel bir gaye. Bilhassa:
-
Siyasetçiler ve Kamu Figürleri: Seçim devirlerinde manipülatif içerikler yaymak için kullanılıyor.
-
Ünlüler: Düzmece içeriklerle skandallara sürükleniyorlar.
-
Şirketler ve Markalar: Rekabetin sert olduğu dallarda rakiplerini itibarsızlaştırmak için deepfake içerikler üretiliyor.
-
Bireyler: Kişisel gaye almalar, özel hayatı amaç alan deepfake görüntüler ve ses kayıtlarıyla şantaj teşebbüsleri artıyor.
Modern dünyanın kara lekesi : düzmece videolar
Birçok ülkenin lideri, deepfake kurbanı oldu. 2023 yılında Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski’nin sahte bir görüntüsü internette dolanıma girdi. Görüntüde, Zelenski’nin Ukrayna’nın savaştan çekildiğini açıkladığı görülüyordu. Fakat bu büsbütün deepfake teknolojisiyle üretilmişti ve süratle yalanlandı.
Bir öteki örnek, tanınan sanatçı Taylor Swift’in yüzünün deepfake teknolojisiyle yetişkin içeriklere eklenmesi oldu. Bu çeşit skandallar, deepfake’in sırf siyasi manipülasyon için değil, kişisel istismara da açık bir silah olduğunu kanıtlıyor.
Peki deepfake’i nasıl anlarız?
Sahte görüntüleri tespit etmek her geçen gün zorlaşıyor. Lakin dikkat edilmesi gereken birtakım ipuçları var:
-
Gözlerde doğal olmayan hareketler: Yapay zekâ, göz kırpmaları ve göz hareketlerini tam olarak yakalayamayabiliyor.
-
Dudak senkronizasyonu kusurları: Ses ile ağız hareketlerinin uyuşmadığı durumlar deepfake’in işareti olabilir.
-
Yüz ile boyun ortasında garip geçişler: Işıklandırma yahut cilt dokusu olağandışı görünebilir.
-
Arka plan sesleri ve ayrıntılar: Derin öğrenme modelleri sesi taklit etse de, art plan sesleri çoklukla doğallıktan uzak olabilir.
Dijital manipülasyonun gölgesinde insan ilişkileri
Peki, bir gün en yakın arkadaşınızın ya da eşinizin, sizin hiç söylemediğiniz sözleri söylediğinize, hiç yapmadığınız şeyleri yaptığınıza dair “kanıtlar” gördüğünü hayal edin. Bağlarınıza ne olurdu?
İnsan münasebetlerinin temel direği itimat. Lakin bir kişinin prestiji, dijital dünyada üretilmiş düzmece bir görüntü ya da yanlış bilgilerle saniyeler içinde yerle bir edilebiliyor. İş hayatında, aile içinde ya da toplumsal etrafta, insanların size olan inancını sarsacak manipülatif içeriklerle karşılaşabiliyorsunuz.
Deepfake teknolojisiyle bir kişinin yüzü, sesi ve hareketleri gerçeğe alışılmamış bir biçimde kurgulanabilir ve bu içeriklerin yayılma suratı, prestijin korunmasını neredeyse imkânsız hale getirebiliyor. Bugün, bir kişi hakkında üretilen yanlış bir bilginin toplumsal medyada yayılması, o kişinin mesleğini, arkadaşlıklarını ve hatta aile içi bağlantılarını bile derinden sarsabiliyor. Artık beşerler gördüklerine kuşkuyla yaklaşmak zorunda, fakat bu kuşku kültürü, doğal bir halde gelişmesi gereken insan münasebetlerini de tehdit ediyor.
Dijital dedikodu: çağdaş vakitlerin linç kültürü
Eskiden dedikodular ağızdan ağıza yayılırdı. Artık ise deepfake’ler, düzmece ekran imgeleri ve yanlış yönlendirilmiş haberler ile dijital dedikodu çağını yaşıyoruz. Bu cins içerikler sırf bireyleri amaç almakla kalmıyor, birebir vakitte arkadaşlıkları, aile bağlarını ve iş iştiraklerini da itibarsızlaştırıyor. Bir kişi hakkında yayılan düzmece bir görüntü, sırf onun toplumdaki imajını zedelemekle kalmaz, tıpkı vakitte onunla ilgisi olan insanları da zan altında bırakıyor.
Bunun en büyük örneklerinden biri, uydurma iletiler ya da imajlar yoluyla insanların dostluklarının bozulması. WhatsApp yahut toplumsal medya üzerinden yayılan geçersiz konuşmalar, insanları birbirine düşürebiliyor. Örneğin bir sevgilinin, aslında hiç yazmadığı iletilerle ihanete uğramış üzere hissettirilmesi yahut bir çalışan hakkında üretilen düzmece bir görüntü ile onun iş yerinde itimat kaybına uğratılması, bu yeni jenerasyon itibarsızlaştırma tekniklerinin en acımasız istikametlerinden biri.
Dijital paranoya: artık kime güvenebiliriz?
Bir kişinin prestiji dijital hücumlarla zedelendiğinde sırf o kişi değil, onun etrafındaki herkes etkilenir. Dijital manipülasyonun yaygınlaşması, insanların birbirine olan itimadını kaybetmesine yol açıyor.
-
Eşler, gördükleri her dijital içeriğe kuşkuyla yaklaşmaya başlıyor.
-
İş iştirakleri, düzmece bilgiler nedeniyle sarsılabiliyor.
-
Arkadaşlıklar, yanlış anlaşılmalar yüzünden kopabiliyor.
Bunun sonucunda beşerler daima olarak kendilerini ispatlamak zorunda hissediyor. Toplumsal medyada bir iftiraya uğrayan bir kişi, ailesine ve dostlarına gerçeği anlatmak için büyük bir çaba vermek zorunda kalıyor. Fakat dijital dünyada süratle yayılan yanlış bilgi, birçok vakit gerçeğin önüne geçiyor.
Çözüm ne?
Dijital dünyanın getirdiği bu güvensizlik dalgasına karşı bilinçlenmek ve tedbirler almak kural. Beşerler, her gördükleri içeriğe inanmadan evvel doğrulama yapmalı ve bilhassa sevdikleri hakkında duydukları haberleri sorgulamalıdır. Deepfake teknolojisinin daha da gelişmesiyle birlikte, artık gördüğümüz ve duyduğumuz her şeyden emin olmamız gerekiyor. Zira insan münasebetleri, fakat inançla ayakta durabilir. Dijital dünyada itibarsızlaştırma eforlarına karşı en büyük kalkanımız, sorgulamak, araştırmak ve gerçek bilgiyi yaymak olacaktır.
Deepfake, eğlencelik bir teknoloji olarak doğdu ancak artık dijital dünyanın en büyük tehditlerinden biri haline geldi. Gerçeğin peşinden gitmek, her duyduğumuza ve gördüğümüze kuşkuyla yaklaşmak, bu kaotik bilgi çağında hayatta kalmanın en büyük anahtarı. Gördüğün her şeye inanma, araştır, sorgula! Zira artık gözlerin bile yanıltılabilir. Gördüğüne çabucak inanma, evvel sor, araştır, doğrula. Zira dijital çağda sadece prestij değil insan alakalarının kendisi de akın altında!
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
