Yirmilik dişiniz çıkarken yaşadığınız o ağrılı günleri hatırlıyor musunuz? Tahminen de hala çıkmadı ya da hiç çıkmayacak. Bazılarımızda bir tane bile görülmezken, kimilerimiz dört bir yandan çene savaşı veriyor. Pekala fakat neden varlar? İnsan bedeninin bu gereksiz üzere görünen dişleri aslında bir vakitler çok işe yarıyordu. Gelin bakalım…
Kaynak 1, Kaynak 2
Yirmilik dişler yani üçüncü azı dişleri, ismini çoklukla 17 ila 21 yaş ortasında çıkmalarından alıyor.
Her yetişkinde toplam 32 kalıcı diş bulunur ve yirmilikler, bu dişlerin en son gelen üyeleridir. Bebeklikte çıkan 20 süt dişi düşer, akabinde 6 yaşında birinci azı dişleri, 12 yaşında ikinci küme gelir. Son olarak da sürpriz konuklar üzere en arttan yirmilik dişler belirir.
Ancak bu dişler, doğduğumuz anda aslında kafatasımızın içinde, şimdi çıkmaya hazır olmayan halde zati vardır. Birtakım beşerler hiç çıkmadan yaşar, bazılarınınkiler gömülü kalır, bazılarında ise birer birer ortaya çıkar.
Atalarımız, çağdaş mutfaklara, pişirme tekniklerine ve blenderlara sahip değildi.
Sert etler, çiğ sebzeler, kabuklu yemişler… Bunların hepsini parçalamak için daha fazla diş gücüne gereksinim vardı. İşte bu yüzden yirmilik dişler, evrimsel olarak ekstra çiğneme kuvveti sağlamak için vardı.
Yani yirmilik dişler, çağdaş hayatta ‘gereksiz’ üzere görünseler de geçmişte insanların hayatta kalmasına yardımcı oluyordu. Fakat vakitle hem yediklerimiz yumuşadı, hem de çene yapımız küçüldü. Beynimiz büyüdükçe kafatasında çeneye ayrılan alan azaldı. Sonuç? Bu dişler çeneye sığmamaya başladı.
Antropologlara nazaran, insanlık yavaş yavaş yirmilik dişlere olan muhtaçlığını kaybediyor.
Gelecekte tıpkı apandis üzere büsbütün fonksiyonsuz ve hatta ortadan kalkmış olabilirler. Lakin şu anki durumda birden fazla beşerde hala en az bir yirmilik diş çıkıyor.
Hatta bir araştırmaya nazaran 25 yaş üstü bireylerin %53’ünde en az bir yirmilik diş çıkmış durumda. Üstelik erkeklerde bayanlara kıyasla daha yaygın görülüyor. Görünürde olmasalar bile, dişler aslında çene kemiğinizin altında sessizce bekliyor olabilir. Röntgenle kolaylıkla tespit edilebiliyorlar.
Günümüzde en yaygın yirmilik diş sorunlarının başında çene darlığı geliyor.
Dişin çıkacak yeri olmadığı için çarpık biçimde çıkabiliyor, öteki dişleri itebiliyor ya da büsbütün gömülü kalıyor. Gömülü yirmilikler, bazen yüzeye çıkanlardan bile daha büyük meselelere yol açabiliyor. Ağrı, enfeksiyon, iltihaplanma, yan dişlerin ziyan görmesi ve çene bozuklukları üzere birçok meseleye davetiye çıkarabiliyorlar.
Doktorlar birden fazla vakit yirmilik dişin gelecekte sorun yaratmasını beklemeden, tedbir hedefiyle dişi çektirmeyi öneriyor. Bilhassa ortodontik tedavi (örneğin tel takma) öncesinde, bu dişlerin sonradan çıkıp diş dizilimini bozmasını engellemek için erken çekim tercih ediliyor.
Genç yaşta yapılan çekimlerde kemik yapısı şimdi tam oturmadığı için düzgünleşme süreci daha kolay oluyor.
Bu yüzden diş doktorları, ergenlik devrinin sonlarında kesinlikle bir kıymetlendirme yapılmasını tavsiye ediyor. Lakin her cerrahi müdahalede olduğu üzere yirmilik diş çekiminde de riskler var. Bu nedenle çekim kararı alınmadan evvel diş doktorunuzla ayrıntılı bir görüşme yapmak değerli. Şayet çekilmezse, bu dişlerin nizamlı biçimde takip edilmesi gerekiyor zira vakitle daha fazla sorun çıkarma ihtimalleri artıyor.
En sağlıklı sonuç için diş doktorunuza müracaatınızı tavsiye ederiz..
