Çocuklara Neden Satılmış Adı Verilir? Kökeni Şamanizme Dayanan Bebek İsimlerinin Şaşırtan Hikayesi
Anne ve baba adaylarının tatlı telaşları, en büyük heyecanlarıdır çocuklarına isim seçmek! Şimdi bebeğin cinsiyeti aşikâr dahi olmadan başlar isim araştırmaları. Anneanne, babaanne, dede ve akrabaların da fikirleri vardır üstelik. Tahminen de bu yüzden zordur isim seçmek… Elbette önünde sonunda isim seçilir, lakin birtakım isimler vardır ki herkesi şaşırtır. Satılmış da onlardan biri. Pekala, ebeveynler çocuklarına neden Satılmış, Satı, Satılgan üzere isimler koyarlar?
Gelin isimlerin Şamanizme dayanan kaynağına birlikte göz atalım
En eski dinlerden biri olan Şamanizm, Türk halklarının kültüründe hâlâ değerli bir yere sahiptir.
‘Kırk çıkarma’ ya da ‘kırk uçurma’ hakkında bir şeyler duymuşsunuzdur kesinlikle. Şamanizm inancında tesirli bir sayı olan 40, yas süreçlerinde de dikkat çeker. Doğumdan mevte pek çok mevzuda 40 gün kıymetli kabul edilir.
Mesela, bebek 40’ıncı günü doldurduğunda kırk kaşık suyla yıkanır. Bir hanede vefat olduğunda 40’ıncı günde anma yapılır. Acının bile 40 günde küllendiği söylenir.
Çocuğa isim koyma da Şamanizm’den kalma gelenekler ortasında görülebilir. Eski geleneklerde yeri olan kimi isimler hâlâ kullanılır.
Özellikle o denli isimler vardır ki kulağa garip gelse de derin manalar içerir. Bunlardan kimileri size de yabancı gelmeyecektir: Satılmış, Satılgan, Satı
Peki, beşerler çocuklarına neden bu isimleri koyuyor?
Çocuklara Neden Satılmış İsmi Verilir?
Çocuğu olmayan ya da çocuğu ölen beşerler, çocuklarına Satılmış ismini koymayı tercih eder. Şaman geleneklerine nazaran, bilhassa de arka arda acı kayıplar yaşayan ve sonunda hayaline kavuşan ebeveynler; çocukların canını aldığına inandıkları kara güçten korumak için harekete geçerler. Üstelik tek tedbir isim de değildir.
İlk adım, çocuğu doğar doğmaz öteki bir konuta götürmektir: Çocuk öbür bir ailede büyütülür!
Kötü ruhlardan ve kara güçlerden bu sayede uzaklaştıklarına inanan ebeveynler, çocuklarını kendi konutları dışında büyütürler.
Daha sonra anne ve baba çocuğu satın alır ve isim belirlenir: Satılmış!
Aile kendi evlatlarını satın aldıktan sonra ismini belirler: Satılmış isminin dışında ‘Satılgan, Satı, Satındı, Satkın, Satıvaldı’ üzere isimler de tercih edilir. Tüm bu gayret, ebeveynlerin jenerasyonlarını kara güçlerden gizleyebilmesi için verilir.
Çocuğun büyütüldüğü konutta de bir ismi vardır tabii! Bu isim ise ekseriyetle bebeğe bakan aileye satın alma için verilen şeyle bağlıdır.
Yine kulağa garip gelen isimler karşımıza çıkabilir, çünkü çocukları kara güçlerden korumak için kıymetli şeylerin isimleri verilmez. Türkoloji Araştırmaları’nda görülen isimler ortasında ‘Kebekbay, Kepekbay… ‘ üzere isimler mevcuttur.
Görüldüğü üzere o devirlerde günümüzdeki para ya da bedelli madenlerin yerini buğday, kepek ve tahıl üzere değerli eserler alır. Aileler bu pahalı eserler karşılığı çocuğu büyütür ve kaygı içindeki aileye bu sayede takviye olur.
“Satın almaktan” türeyen bu garip isimlerin dışında Anadolu’da misal pek çok örnek bulunmaktadır!
Mesela Yaşar ismi, Anadolu’da birinci çocuklarını kaybeden ailelerin ikinci çocuklarına vermeyi tercih ettiği isimlerdendir. Bu sayede bebeğin hayatta kalacağına inanılır.
‘Döndü ve Döne’ üzere isimleri de duymuşsunuzdur. Bu isimler de halk ortasında peş peşe kızı olan ailelerde bir sonraki bebeğin erkek olması gayesiyle tercih edilmektedir.
