“Beni test etti… Ve ben kendimi gereksiz hissettim.” bu kelamlar, Sam Altman’ın GPT-5’i birinci defa denediğinde hissettikleri… Biz bir araç yaptık lakin artık o bizi şekillendiriyor.
2025 yılı prestijiyle, üretken yapay zekâ (GenAI), artık sadece bir “hype” yani reklam köpüğü değil; uygulama evresine geçen ve iş yapma biçimimizi, öğrenme üslubumuzu, niyet kalıplarımızı ve hatta kişiliklerimizi dönüştüren bir varlık. Bu yeni devrin kapısını aralayacak en kıymetli anahtar ise: GPT-5.
OpenAI CEO’su Sam Altman bir kaç konuşmasında, “Yapay zeka AGI yahut GPT-7 düzeyine çıktığında nakit paraya muhtaçlığımız kalmayacak” anlamına gelen sözleri sadece bir girişimcinin savı değil, birebir vakitte yeni bir çağın ekonomik vizyonunun ilanıydı. Altman’ın Apple efsanesi Jony Ive ile olan iş birliği ise bu dönüşümün sadece yazılım değil, donanımda da devrimsel olacağını gösteriyor. İşte bu sürece hakikat en kıymetli adımlardan biri GPT-5 olacak.
“Satoshi’ rumurlu sızdırma bilgi, GPT-5’in “pasif bir araç değil, etkin bir ‘ajan’ olduğunu argüman ediyor. Bundan bu türlü “ajan” sözüne aşina olalım.
Zekâyı Yine Tanımlayalım
GPT-5, evvelki tüm modellerin — GPT-4, GPT-4.1, GPT-4o, hatta küçük sürümler — yeteneklerini “bütünleşik zekâ” çatısı altında toplamakla kalmayacak; tıpkı vakitte “akıl yürütme” (reasoning) yeteneğini “çoklu mod” (multimodal) kapasiteyle harmanlayacak.
OpenAI CPO’su Kevin Whale’in açıklamasına nazaran, GPT-5 artık yalnızca bir yönlendirme sistemi değil, tam donanımlı bir zekâ ajansı. Asistan da diyebilirsiniz de, bu sizi de yönlendirmeye başlayacağı için ajans, deniyor.
Bu ajans; metni anlayacak, imgeyi yorumlayacak, sesi tahlil edecek ve tüm bunları senkronize formda kullanacak.
Bu, artık bir araç değil, bir dijital karakter, bir yardımcı kişilik manasına geliyor.
Ekransız Ajanlar
OpenAI’nin Jony Ive ile birlikte geliştirdiği “ekransız yapay zekâ cihazı”, yapay zekânın sırf dijitalde değil, fizikî dünyada da bir “beden” kazanması manasına geliyor. Şimdi ismi açıklanmayan bu aygıt, ne cep telefonu ne de dizüstü bilgisayar.
Sam Altman’ın vizyonu net: “Bu aygıt, üçüncü temel aygıt olacak.” Sesli bağlantı, pozisyon hassaslığı, öğrenen casus sistemi ve görsel tanıma ve bağlamsal müdahale özelliklerine sahip olacak.
İlk amaç 2026 sonuna kadar 100 milyon aygıt satışı.
Bu aygıt başarılı olursa, yapay zekâ artık “ekosistem” değil, ekosfer hâline gelecek. İnsan hayatının her katmanına nüfuz eden bir zihin iştiraki.
Teknolojik Evrim mi, Ruhsal İhtilal mi?
GPT-5’in sırf teknik muvaffakiyetleri değil, insan zihni üzerindeki tesirleri de tartışılıyor. Sam Altman’ın bile “gereksiz hissettim” dediği bir zeka düzeyinden kelam ediyoruz. Bu kullanıcıda duygusal bağlılık oluşturuyor, toplumsal izolasyonu artırabiliyor, insan-yapay zekâ hududunu bulanıklaştırıyor…
Aman dikkat!.. ChatGPT ile ağır etkileşime giren yatırımcı Jeff Lewis’in ruhsal kriz yaşaması, bu teknolojinin ruhsal sonlarını da zorladığını gösteriyor. Başka taraftan Psikolog Dr. Elena Marsh ise, ‘2025’te YZ kaynaklı anksiyete olaylarında %40 artış bekliyoruz’ diyor (Journal of Digital Psychology, 2024)
Yeni Rakipler de Yarışta
Yarış artık tek bir at ortasında geçmiyor.
GPT-5, sırf OpenAI için değil, global bir rekabetin odak noktası durumunda. Elon Musk, OpenAI’dan süratli hareket edip Grok 4’ü hizmete soktu ve toplumsal medya entegrasyonu, süratli iterasyon ile avantaj sağlamaya çalışıyor.
Claude uygulaması ile Anthropic, Amazon dayanağı ile yapay zekaya mana derinliği kazandırıyor.
Çinli DeepSeek de -Re ile ucuz, güçlü ve demokratik yapay zekâ ortamı oluşturuyor. Bilhassa DeepSeek üzere Çin merkezli modellerin düşük maliyetli yapısı, “yapay zekânın demokratikleşmesi” tartışmalarını alevlendiriyor.
Ekonomide Dönüşüm
en sarsıcı gerçek ise iktisatla ilgili. Endişemiz neydi? ‘Yapay zeka işimi elimden alacak.’ MIT ekonomisti David Autor, bize asıl tehlikenin bu olmadığını söylüyor. Asıl tehlike, ‘Mad Max’ senaryosu. Yani, kitlesel işsizlik değil, sahip olduğumuz pahalı hünerlerin metalaşması ve bedel kaybetmesi.
Bir an düşünün. Yıllarınızı verdiğiniz bir uzmanlık… Bir grafik dizayncı, bir avukat, bir mühendis… Artık yapay zeka takviyeli bir asistanla, daha az tecrübeli biri sizin işinizi daha ucuza yapabiliyor. Bu, sizin işinizi kaybetmeniz manasına gelmeyebilir. Lakin emeğinizin karşılığını alamamanız manasına gelebilir. Fiyatların düşmesi, uzmanlığın sıradanlaşması demek.
Ve datalar bu ‘dijital uçurumu’ şimdiden gösteriyor. Yapay zekayı en çok kimler kullanıyor biliyor musunuz? İş hayatının baskısını hisseden Y jenerasyonu. Ve yüksek gelirli çalışanlar. Yani, esasen avantajlı olanlar, bu araçlarla ortayı daha da açıyor. Bu, hepimizi ilgilendiren bir adalet ve eşitlik sorunu..
Çünkü GPT-5: Matematik Olimpiyat düzeyinde çözümleme yapıyor, kod yazma, araştırma, satış tahlili üzere alanlarda uzman seviyede performans sergiliyor ve Turing testini muvaffakiyetle geçiyor.
Yani “insan üzere değil, bazen beşerden daha iyi” karşılıklar veriyor.
Nakitsiz Toplum Düşü Mümkün mü?
Altman’ın girişte bahsettiğim nakitsiz senaryosunun birinci işaretlerini GPT-5’in finansal alandaki potansiyelinde hissedebiliriz:
-
İşlemleri milisaniyede tahlil edip olağandışı davranışları tanımlayabilme.
-
Gelir-gider istikrarı, yatırım stratejileri, vergi optimizasyonu için ferdi tahliller.
-
G7 ülkelerinde düzenleme eksikliği ve ‘risk toleranssızlığı’. Tahlil? Gelişmekte olan ülkeler (Türkiye, Hindistan, Brezilya) direkt YZ tabanlı sistemlere atlayabilir.
-
Dünya Bankası’na nazaran, 2030’da nakit dışı süreçlerin global hissesi %85’e çıkacak. GPT-5 bu süreci hızlandırabilir.
Yeni Bir Aygıta Muhtaçlığımız Var mı?
Bu noktada şu soruları sormak kural:
-
GPT-5 tabanlı aygıt, akıllı telefona alternatif olabilir mi?
-
Yapay zekâ, günlük hayatın yerleşik alışkanlıklarını dönüştürebilir mi?
-
Yeni teknolojiler nitekim gereksinim mı, yoksa statü göstergesi mi?
Yapay zeka artık yalnızca ekranlarımızdaki bir yazılım değil. Derimize dokunmak istiyor.
Apple’ın efsanevi dizayncısı Jony Ive’ın, OpenAI ile birlikte gizemli bir aygıt üzerinde çalıştığını duyduk. Ekransız, sesle çalışan, sezgisel bir yardımcı…
Kulağa olağanüstü geliyor. Lakin unutmayalım, teknoloji mezarlığı, büyük vaatlerle çıkıp kaybolan aygıtlarla dolu. Humane AI Pin… Rabbit R1… Neden başarısız oldular? Zira ‘Uygulama Çağı’nın en acımasız testini geçemediler: Güvenilirlik ve gerçek dünya pahası.
Bir şirket yöneticisi için bugün en büyük sorun, yapay zekanın ‘halüsinasyon’ görmesi, yani yanlış bilgi uydurması. Yatırımının geri dönüşünü kanıtlayamaması. İşte Jony Ive’ın tasarlayacağı o sihirli aygıt, lakin bu iki sorunu çözdüğünde başarılı olabilir. Yalnızca ‘havalı’ olmak artık yetmiyor.
İnsan 2.0
GPT-5 yalnızca bir yazılım güncellemesi değil; insan-YZ etkileşiminin tekrar tanımlandığı bir eşik olup, İnsan 2.0’a hazırlık üzere düşünülebilir.
GPT-5 sırf bir model değil; yeni bir zihin, yeni bir platform ve yeni bir ömür asistanı. Şayet başarılı olursa: “Akıllı telefonun yaptığı dönüşümü, zekâ aygıtı bir defa daha tekrarlayabilir.”
Ama bunun için zekânın dizaynla ahenk içinde olması, kapalılığın temel prensip olması, toplumsal ve etik reflekslerin geliştirilmesi gerekiyor.
Sam Altman ve Jony Ive’ın iş birliği, Apple’ın birinci günlerindeki “garaj ruhunu” tekrar çağırıyor. Ama bu defa ortaya çıkacak olan, yalnızca bir eser değil; bir çağ olabilir.
Peki… Tüm bu gerçekler ışığında, biz nerede duruyoruz? O parlak teknoloji katedralinin kapısında, elimizde bir biletle beklemiyoruz. Biz, o katedralin hem mimarları hem de sakinleriyiz.
Ya Sonrası?
Sorulması gereken soru artık ‘Bir sonraki model ne kadar akıllı olacak?’ değil. Asıl soru şu: ‘Biz bu zekayı, hepimiz için, adil, sağlam ve erişilebilir kılmak için ne yapacağız?’
Bu yeni şafakta, üç rolümüz var: Eleştirel birer kullanıcı olmak. Her parlayan şeye aldanmamak.
Daha adil bir dağılım talep eden vatandaşlar olmak. Ve bu teknolojiyi insanlığın yararına şekillendiren sorumlu yaratıcılar olmak.
Çünkü yapay zekanın en büyük vaadi, daha akıllı makineler yaratmak değil. Daha bilge beşerler olmamıza yardım etmesidir.
Eğer GPT-5 başarılı olursa, yapay zekâ artık dışımızda bir yardımcı değil; içimizde bir ses, yanımızda bir reflekstir. Yeni dünyaya hoşgeldiniz!
Linkedln
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
