Borsada süratli yükselen pay senetlerini görünce heyecanlanıyor ve ben de mi alsam sanki diye düşünüyorsanız, dikkat! Yatırım dünyasında bu heyecanın ismi birçok vakit borsa balonu olabiliyor çünkü. Balonun şişip patlamasıyla birlikte büyük kayıplar yaşayanlardan olmak istemiyorsanız yanlışsız stratejilerle hareket etmeniz kaide. Pekala, borsa balonunu nasıl fark edip, risklerden nasıl korunursunuz? Gelin, birlikte bakalım.
Borsa balonu tam olarak ne manaya geliyor?
Borsa balonu temelinde bir varlık yahut pay senedinin piyasa kıymetinin, ekonomik temellerin çok üzerinde şişmesi durumu. Bu çoklukla yatırımcıların çok optimistlikle makul bir varlığa ağır ilgi göstermesiyle başlar. Fiyatlar süratle yükselirken herkes kâr elde etme umuduyla alım yapar ve bu da fiyatların daha da şişmesine neden olur. Ancak balonun gerisinde ekseriyetle gerçekçi bir ekonomik destek bulunmaz ve fiyatlar yapay olarak yükselmiş olur. Bir noktada piyasa, varlığın aslında bu kıymeti hak etmediğini fark eder ve panik satışları başlar. Balon patladığında fiyatlar süratle düşer ve birçok yatırımcı büyük ziyanlarla karşılaşır. Pekala bu durumda neler yapmalı?
Piyasa psikolojisine kapılmayın.
Borsa balonlarının en büyük tetikleyicisi, yatırımcıların sürü psikolojisiyle hareket etmesi aslında. Herkes bir varlığa yatırım yapıyor diye siz de tıpkı yanılgıya düşmeyin! Ani yükselişlere kapılıp heyecanla alım yapmanızın sonu pek düzgün olmayacaktır. Bunun yerine piyasayı sakin bir biçimde tahlil edin ve yatırım yapmadan evvel ayrıntılı araştırma yapın.
Temel tahlilleri yapmadan yatırım yapmayın.
Borsa balonlarını evvelden fark etmek için temel tahlil yapmak koşul. Bir şirketin finansal raporlarını, karlılığını ve borç durumunu incelemek gerekiyor. Yalnızca tanınan olduğu için bir paya yatırım yapmak yerine uzun vadeli potansiyelini değerlendirmeye çalışın. Şayet temel datalar fiyat artışını desteklemiyorsa o payda büyük bir risktir.
Aşırı yüksek fiyat-kazanç oranlarına dikkat edin.
Bir payın fiyat-kazanç oranı (F/K), kıymetinin fazla şişip şişmediğini anlamak için kritik bir gösterge. F/K oranı yüksekse, yatırımcıların paya gereğinden fazla bedel biçmiş olabileceği manası çıkıyor. Balon riski taşıyan paylarda bu oranlar çoklukla harikulâde düzeylere çıkmakta. Yatırım yaparken F/K oranını kesinlikle göz önünde bulundurun ve mantıklı düzeylerde kalmaya itina gösterin.
Uzmanların görüşlerini körü körüne takip etmeyin.
Borsada yatırım yaparken uzman yorumları yararlı olur fakat her vakit doğruyu yansıtacağı biraz kuşkulu. Bilhassa tanınan analistlerin bu pay uçacak üzere abartılı tabirlerine dikkat edin. Bilhassa toplumsal medyada bu biçim badireler çok fazla yaşanıyor. Onların görüşlerini bir rehber olarak alın lakin kendi tahlillerinizi yapmadan karar vermeyin.
Risk dağılımını ihmal etmeyin.
Portföyünüzü tek bir pay yahut dala ağırlaştırmak pek yanlışsız değil. Farklı kesimlere ve varlıklara yatırım yaparak riski dağıtmalısınız. Böylelikle bir alanda yaşanan ani düşüş tüm yatırımlarınızı etkilememiş olur. Borsa balonlarına karşı en güzel korunma usullerinden biri, portföy çeşitlendirmesi yani.
Kısa vadeli kâr hırsına kapılmayın.
Balonların en büyük tuzaklarından biri de kısa müddette büyük yarar vaadi. Ani yükselişlerin cazibesine kapılmanız gün sonunda risk olarak karşınıza çıkar. Yüksek risk içeren ataklar yerine uzun vadeli ve sürdürülebilir yatırımlara odaklanmak çok daha inançlı bir tercih.
