21.yy marifetleri olarak görülen irtibat, işbirliği yapabilme, yaratıcılık, sorun çözme, analitik düşünme ve seçim yapabilme üzere yetkinlikleri kazandırmada mevcut klasik eğitim anlayışının kâfi olmadığı ve olamayacağının görülmesi gereklidir. Zira mevcut eğitim anlayışında yeni bilgi/ler ve deneyim/ler (bunların maalesef birçok çoktan seçmeli sorularla) derste kazanıldığı varsayımı ile hareket etmektedir. Meğer mevcut bu yapı üstte saydığımız marifetlerin kazanılmasında temel olan bilişsel esnekliğin, akışkan ve sürdürülebilir zihin yapısının gelişmesinde kâfi olamamaktadır. Hatta yerine nazaran engellediği bile görülmektedir. Dünün pedagojisiyle bugünün beklentileri yeteri kadar karşılanamamaktadır.
Geleneksel öğrenme ve sınıf anlayışından farklı olarak hibrit öğrenme; online ve offline öğrenmenin bir ortaya geldiği bir biçim olarak öğrenme sürecini öncesi, sırası ve sonrası olmak üzere üç basamağa dayandırmaktadır.
Öncesinde çocuk teknoloji tabanlı web 2.0 ya da 3.0 üzere uygulamalarla temel bilgilere eğlenceli ve kalıcı bir halde ulaşmaktadır. Sırasında, evresinde çocuk evvel ferdî olarak sonra da akranlarıyla birlikte öncesinde öğrendiği temel bilgileri bilişsel alanın kavrama ve üstü kademesine taşıyacak sokratik tartışma, zıt panel, kollegyum, münazara, düşün-eşleş-paylaş… üzere teknikler yardımıyla bilgiyi derinleştirmektedir. Son etap olan sonrasında da çocuk sınıf dışında yapmak üzere sorun odaklı senaryolaştırılmış etkinlikler yardımı ile araştırmaya, incelemeye, soruşturmaya ve tasarlamaya yönlendirilir. Bu hibrit öğrenme modelinde böylelikle çocuk bütünsel ve faal öğrenir.
Öğretmenlerimizin büyük bir çoğunluğu öğrencilerin karşısına geçip müfredata nazaran planladıkları dersleri öğrencilere anlatmaktadırlar. Birtakım öğretmenler öğrenme-öğretme sürecinde öğrenciyi temel alırken birtakım öğretmenler ise maalesef daha çok müfredata yük vermektedirler. Öğrenci temelli ders anlatımını benimseyen öğretmenler derslerini daha tesirli ve değişik kılmak, iştiraki ve başarıyı arttırmak ismine en son teknoloji(ler)den yararlanırken müfredata yük veren öğretmenlerin ortak sonluluğu olarak hususlara odaklandıkları için dersleri en süratli halde sürece eğilimindedirler. Bu hızlanma öğrencilerin anlamalarını, not tutmalarını, uygulama yapmalarını ve manalı öğrenmelerini zorlaştırmakta; öğrencileri dersin özünü anlamaktan uzaklaştırmaktadır. Sonucunda da müfredatı öğrenciye yetiştiren lakin öğrenciyi müfredata bir türlü yetiştiremeyen bir eğitim-öğretim yaşanmakta. Hibrit öğrenme modeli bu sınırlılıkları ortadan kaldıran bir yaklaşım olduğu için eğitim-öğretim sürecinde ufuk açıcı bir açılım sağlayabilmektedir.
Hibrit modeli bu türlü anlatırken bir platformdan da kelam etmek isterim: Bilişim Garajı
İleri eğitim teknolojileri üreten bu mevzuda dünyanın en değerli eğitim platformlarından biri olan Bilişim Garajı her yıl Türkiye’nin 71 vilayetinde, 3000’den fazla eğitim noktasında ve 100.000’den fazla öğrenciye ulaşan bir genişlikte. Online platformunda öğrencilerin 50.000’i aşkın multimedya sayfadan oluşan 200 farklı derse erişebildiği bu platform, hibrit öğrenme konusunda baz alabileceğimiz değerli bir yapı. Kodlama, üç boyutlu tasarım, akıllı aygıt tasarımı/kodlama, web tasarımı, girişimcilik ve görsel sanatlar alanlarındaki dersler kendi içlerinde giriş, orta ve ileri düzey olarak sınıflandırılmış platform adeta bir “gelecek garajı”.
Bilişim Garajı hibrit öğrenmenin mantığına uygun olarak algoritma ve yapay zekâyı yalnızca bir araç değil, öğrenme süreçlerinin rehberi olarak pozisyonlandırmış. Bu sayede öğrenciler, daha esnek, dataya dayalı, şahsileştirilmiş ve motive edici bir öğrenme tecrübesi ile yüz yüze geliyor. Tüm araçların kullanıcı dostu ve sezgisel arayüzlere sahip olduğuna dikkat çeken platformun kurucusu, yöneticisi teknoloji lideri Zerrin Topal, eğitim teknolojileri araçlarının farklı aygıt ve sistemlerle sıkıntısız entegre edilebilmesine dikkat ettiklerini belirtiyor. Zerrin Topal buna ek olarak teknolojik araçların uzun vadede kullanılabilir ve güncellenebilir olmasının değerine dikkat çekerken; Bilişim Garajı’nın öğrenme motivasyonunu artırmak için oyunlaştırma ögeleri, anlık geri bildirim, proje tabanlı öğrenme ve muvaffakiyetlerin tanınması üzere stratejileri LMS platformu içerisinde tesirli bir formda kullandıklarının altını çiziyor. Bu da hibrit öğrenmenin tabiatına uygun bir şey doğrusu. Hibrit bir öğrenme platformunun öğrencilerin tecrübelerini ve muhtaçlıklarını anlamak, öğrenme süreçlerinin aktifliğini artırma, içerikleri uygunlaştırma ve öğretim stratejilerini optimize etme açısından hayli değerli olduğunu da belirtelim. Bilişim Garajı LSM’inde yer alan anlık geri bildirim sistemleri sayesinde öğretmenler ve sistem yöneticileri, eksiklikleri süratle tespit edip gerekli müdahaleleri yapabiliyorlar ki, mesela bu imkan yüz yüze ve çevrimiçi eğitimi de birleştiren bir süreç.
Hibrit öğrenme aracılığıyla gelişen öğrenci ve öğretmen okuryazarlığı
Bu ortada hibrit öğrenme hibrit öğrenme konuşurken, hibrit öğrenme modellerinin öğrencilerin ve öğretmenlerin dijital okuryazarlık hünerlerini nasıl etkilediği problemine de bakmak gerekir. Dijital okuryazarlık, günümüz eğitim dünyasında hem öğrenciler hem de öğretmenler için temel bir marifet haline geldi. Bir hibrit öğrenme platformunun dijital okuryazarlığı yalnızca teknolojiyi kullanabilmek değil, teknolojiyi eleştirel bir gözle değerlendirebilmek, inançlı ve etik bir biçimde kullanmak biçiminde de öğretmesi gerekir. Bu olguya öğrenciler açısından bakacak olursak; Dijital eğitim içerikleri ve interaktif platformlar, onların teknolojiye faal bir halde katılmalarını sağlıyor. Kodlama, elektronik, tasarım, yapay zekâ uygulamaları ve oyunlaştırılmış öğrenme modülleri sayesinde öğrenciler, dijital araçları yalnızca tüketen değil, birebir vakitte üreten bireyler haline geliyorlar. Öğrenciler, projeler geliştirerek sorun çözme, eleştirel düşünme ve dijital güvenlik bahislerinde bilinçleniyorlar. Ayrıyeten, online ve Hackidhon yarışları ile öğrencilerin dijital marifetlerini pratikte kullanmaları sağlanmalıdır.
Öğretmenler ve hibrit öğrenme
Öğretmenler açısından değerlendirdiğimizde; Dijital okuryazarlık, öğretmenlerimizin dijital araçları sınıf ortamına nasıl entegre edeceklerini ve teknolojiyi pedagojik gayelerle nasıl kullanacaklarını bilmelerini gerektirir. Bu nedenle öğretmenlere sistemli olarak dijital okuryazarlık eğitimleri sunmak gerekir. Öğretmenlerin, dijital araçlarla ders içerikleri oluşturabilmeleri, öğrenme idare sistemlerini faal kullanabilmeleri ve öğrencilere dijital etik konusunda rehberlik edebilmeleri için kapsamlı programlara gereksinim var. Bir de malum çağımızın en kıymetli problemlerinden biri çocuklarımızın yanlışsız ve kâfi teknoloji okur-yazarlık hünerine sahip olmamaları ve bu nedene bağlı olarak ortaya çıkan bilişsel ve duyuşsal bozukluklardır. Hibrit öğrenmede beraberinde aktif bir halde teknolojiyi amaçsal ve şuurlu kullanma mahareti kazandırdığı için çocukların boş vakitlerinde bilgisayar, tablet ya da telefon üzere araçlar vasıtasıyla çeşitli yapılandırılmış oyunlar oynayarak ya da öteki toplumsal medya platformlarında hedefsiz gezinerek vaktini pasif bir formda harcamasına da mani olabilmektedir. Şuurlu teknoloji kullanım marifetini direkt kazandırmada ve dolaylı olarak da çocukların teknoloji okur-yazarlık maharetlerini geliştirmede yarar sağlamaktadır.
Hibrit eğitimde inançlı ve etik dijital kullanımı da kritiktir.
Öğrenciler ve öğretmenler, siber güvenlik, dijital ayak izi ve çevrim içi etik kurallar konusunda bilinçlendirilmelidir. İnançlı dijital ortamlar oluşturmak ve bu ortamları sürdürülebilir kılmak büyük bir öncelik olmalıdır.
Hibrit eğitim modelinde yaratıcılık ve üretkenlik bir ideoloji olarak ele alınmalıdır. Öğrenciler, dijital araçları kullanarak kendi projelerini oluşturması, dijital kıssa anlatımı, animasyon ve görsel tasarım üzere araçlarla yaratıcılıklarını geliştirmeleri faal bir öğrenmeye işaret eder. Öğretmenler de ders gereçlerini dijital araçlarla zenginleştirerek daha tesirli bir öğrenme tecrübesi sunmalıdırlar ki süreç ekosistemin etrafları tarafından tamamlayıcı olsun.
Hibrit eğitim modelinde oluşturulan dijital kütüphane sayesinde öğrenci bir halde okula gelemediği için kaçırdığı derslere ilişkin aktiflikleri sonradan yaparak eksiğini tamamlayabilmektedir.
Bu yalnızca okula gelemeyenler için bir imkan olmamakla birlikte tıpkı vakitte okula gelse de anlayamayan ya da eksik anlayanlar için de bir sınırsız tekrar bahtı yaratmaktadır. Bu tarafıyla Hibrit eğitim modeli sürdürülebilir bir eğitim-öğretim idaresi anlayışı sunabilmektedir.
Sonuç olarak, dijital okuryazarlığı yalnızca teknik bir marifet olarak görmüyor; eleştirel düşünme, güvenlik, etik ve üretkenlik boyutlarını kapsayan çok istikametli bir yetkinlik olarak ele almak gerekir.
Hem öğretmenler hem de öğrenciler, dijital dünyada şuurlu, inançlı ve tesirli bir halde hareket edebilen bireyler olarak yetişiyor. Bu dönüşüm, yalnızca sınıf içinde değil, hayatın her alanında kendini gösteriyor. Hibrit eğitim modelinde öğrenci takibi web 2.0 ve 3.0 araçları ile sınıf dışından da yapılabilmektedir. Bu sayede öğretmenler öğrencilerin neyi, ne kadar ve nasıl yaptığını, hatta ne kadar müddette ilerlediğini, hangi etapta takıldığını görebilmektedir. Öğrenci kontrolü açısından ortaya çıkan bu üstünlük sayesinde hibrit model, öğretmenin sınıf idaresi denetimini sağlamada, 360 derece kontrol yapabilmesinde aktif bir rol oynamaktadır. Bu modeli daha çok konuşmalı, daha geliştirmeli, daha çok uygulamalıyız.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen müelliflerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
