Binbir Gece Masalları’nın Hikayesi! 1001 Gece Masallarının Anlatıcısı Şehrazad ve Sultan Şehriyar Kimdir?

Anonim bir eser olan Binbir Gece Masalları, farklı kültürlerden gelen kıssaların yüzyıllar içerisinde bir ortaya gelmesiyle ortaya çıkmıştır. Tarih boyunca pek çok lisana çevrilen eser, doğudan batıya birçok coğrafyanın izlerini taşır.

Eserin muharriri üzere ortaya çıktığı tarihte bilinmeyen. Lakin dünya genelinde incelenen yazılı kaynaklar, Binbir Gece Masalları’nın birinci olarak 9. yüzyıl civarında ortaya çıktığını gösteriyor. 

Binbir Gece Masalları’nı edebi ve klasik manada inceleyen uzmanlar ise yapıtın kelamlı gelenek olarak daha eski bir köken sahip olduğunu düşünüyor. Tarih boyunca opera, bale, tiyatro, sinema, dizi ve sanatın her koluna ilham kaynağı olan yapıtın birinci tam metin derlemesi ise lakin 14. yüzyılda Mısır’da yapılıyor.

Arap, Fars, Hint ve Mezopotamya kültürünün birleşimi olarak tanım edilen Binbir Gece Masalları, Doğu milletlerinin eski-yeni folklarından birçok ize sahiptir. 

Hint kanyaklı masallar, İran’dan gelen masallar, Harunürreşîd Evresine ilişkin Bağdat menşeli masallar, Fatımîler ve Memlükler zamanında Mısır’da külliyatına eklenen masallar… Alışılmış tarih boyunca külliyatın gezdiği her yerden izler taşıdığını da söylemek mümkün. Mesela Hindistan’dan İran’a gelen masallar ortasında Yunan kültüründen bile izler olduğu çeşitli kaynaklarda yer alıyor. 

1700’lerde ise Avrupa’da birinci çeviri olarak karşımıza çıkıyor. Fransız müellif Antoine Galland tarafından çevirilen birinci metin 1704 ila 1717 yıllarına tarihleniyor. Galland’ın çevirisiyle 18. yüzyılda bir epey ilgi gören eser, vakit içerisinde Almanca’dan İtalyanca’ya birçok lisana çevrilmiş.

Doğu kültürünün eşsiz bir kültür mirası olarak tanım edebileceğimiz Binbir Gece Masalları, bir masal derlemesidir. 

Masallar içinde masal anlatma tekniği ile yazılan 1001 Gece Masalları’nın çerçeve öyküsü: Pers İmparatoru Şehriyar ve anlatıcı Şehrazad etrafında şekilleniyor. Kral Şehriyar, eşi tarafından aldatıldığını öğreniyor. Aldığı bu haber nedeniyle büyük bir öfke ile dolan Şehriyar, bayanlara olan itimadını kaybedip bir de nefrete kapılır. 

İhanetin akabinde her gece bir öbür bayanla evlenmeye karar veren Şehriyar, gecenin sabahında bayanı öldürür. Üç yıl sonra kentte evlenecek genç kız kalmadığı için sıra Şehriyar’a eş bulmakla misyonlu olan vezirin iki kızından birine gelir. Vezirin büyük kızı Şehrazad ise kendini feda ederek bayanları kurtarmak için bir plan yapar. 

Şehrazad, istekli olarak Hükümdarın eşi olur ve düğün gecesi kız kardeşi Dünyazad ile kararlaştırdığı üzere bir öykü anlatmaya başlar. Öykünün en heyecanlı yerinde duran Şehrazad, Şehriyar’ın aklında büyük bir merak uyandırır. Kıssanın kalını dinlemek isteyen kral idamı erteler, erteler ve erteler… Böylelikle 1001 gece boyunca her geceyi heyecanla beklemeye başlar. Kıssaların öğretici ve ibret veren yanlarıyla 1001 gece süren evlilikten üç erkek çocukları olur. Şehrazad’ın kıssaları son bulduğunda ise Şehriyar artık karısını öldürmekten vazgeçer zira bu keskin zekalı bayana aşık olmuştur.

Külliyatta 264 masal, çerçeve masalın etrafında dolanır durur. Binbir Gece Masalları ortasında en bilindikleri ise ‘Alaaddin’in Sihirli Lambası’, ‘Ali Baba ve Kırk Haramiler’, ‘Sinbad’ın Yolculukları’, ‘Büyülü Halı ve Uçan At Masalı’ yer almaktadır.

• Ahlaki Dersler ve Adalet 

• Büyü, Sihir ve Fantastik Unsurlar 

• Aşk ve Romantizm 

Tüm bunların yanında pek çok farklı kaynakta farklı öykülerin yer aldığı 1001 Gece Masalları’nda bayanın keskin zekası ve gücüyle dünyayı nasıl da güzelleştirdiğine şahitlik ediyoruz. 

Hikayelerde dini, ahlaki öğütler, seyahatler, keşifler, cürüm ve ihanet, güldürü ve mizah, cinler, periler, büyü ve sihir, aşk ve romantizm, tacirler ve tüccarlar, hükümdarlar, prensler, şehzadeler yer almaktadır.

Külliyatta 264 masal, çerçeve masalın etrafında dolanır durur. Binbir Gece Masalları ortasında en bilindikleri ise ‘Alaaddin’in Sihirli Lambası’, ‘Ali Baba ve Kırk Haramiler’, ‘Sinbad’ın Yolculukları’, ‘Büyülü Halı ve Uçan At Masalı’ yer almaktadır. 

1001 Gece Masalları’nın Temaları ve Motifleri 

• Ahlaki Dersler ve Adalet 

• Büyü, Sihir ve Fantastik Unsurlar 

• Aşk ve Romantizm 

Tüm bunların yanında pek çok farklı kaynakta farklı kıssaların yer aldığı 1001 Gece Masalları’nda bayanın keskin zekası ve gücüyle dünyayı nasıl da güzelleştirdiğine şahitlik ediyoruz. 

Hikayelerde dini, ahlaki öğütler, seyahatler, keşifler, kabahat ve ihanet, güldürü ve mizah, cinler, periler, büyü ve sihir, aşk ve romantizm, tacirler ve tüccarlar, hükümdarlar, prensler, şehzadeler yer almaktadır.

• Alaaddin’in Sihirli Lambası

• Ali Baba ve Kırk Haramiler

• Sinbad’ın Yedi Yolculuğu

• Büyülü Halı ve Uçan At Masalı

• Tacir ve Cin Hikâyesi

• Balıkçı ve Cin

• Üç Elma Hikâyesi

• Hançerli Bayanın Hikâyesi

• Harun Reşid ve Cafer’in Maceraları

• Zeyneb ve Prens Hikâyesi

• Hikmetli Vezirin Oğlunun Hikâyesi

• Bağdatlı Tacir ile Hırsızlar Hikâyesi

• Cömert Prens Ahmed ile Peri Perihan Hikâyesi

• Saraydan Kovulan Şehzade

• Sultanın Üç Oğlu Hikâyesi

• Kralın Kızı ve Yoksul Adamın Aşkı

• Saraydan Kaçan Prenses ve Çoban Hikâyesi

• Sadık Aşık ile Onu Sınayan Bayan Hikâyesi

• Gizemli Bayan ve Genç Adam Hikâyesi

• Zengin Tacir ve Üç Oğlu

• İstanbul’dan Bağdat’a Giden Tacir

• Dürüst Tacir ve Adaletsiz Tüccar

• Tacir ile Karısı Ortasındaki İhanet Hikâyesi

• Bağdatlı Tacir ve Onun Sadık Hizmetçisi

• Cinler Diyarı ve Kaybolan Adam Hikâyesi

• Denizlerin Efendisi Cin ve Onun Tutsakları

• Küçük Şişedeki Cin Hikâyesi

• Büyücü Bayan ile Prens Hikâyesi

• Aptal Adam ve Kurnaz Karısı

• Bağdatlı Hoca ile Çırakları

• Üç Kafadarın Absürt Maceraları

• İki Kardeşin Mizahi Hikâyesi

• Bahtsız Adamın Baht Hikâyesi

• Üç Elma Cinayeti (Erken Periyot Dedektif Hikâyesi)

• Kadın Casus ve Onun Kapalı Görevi

• Bağdatlı Hırsızın Makul Kaçışı

• Sinbad’ın Yedi Yolculuğu

• Kayıp Adalar ve Zımnî Hazine Hikâyesi

• Gizemli Dağdaki Bilge Adamın Hikâyesi

• Büyülü Deniz ve Lanetli Korsan Gemisi

• Hint Diyarı ve Orada Keşfedilen Sırlar

• Peygamber Süleyman ve Bilge Kararları

• Adaletli Kadı ve Onun Verdiği Kararlar