Herkesin listesinde o çok sevdiği lakin tam olarak neden sevdiğini açıklayamadığı müzikler vardır. Kimileri klasikleşir ancak kimileri ise birkaç haftada unutulur. Pekala bir müzik beyni nasıl keyifli ediyor bu türlü?
Bilim insanları, kulağa karmaşık lakin beyin için çözülmesi eğlenceli olan müziklerin bizi en çok etkileyenler olduğunu söylüyor. İşin içinde biraz matematik, biraz da zihinsel tatmin var.
Beethoven – Symphony No. 3. Bu yapıtı buraya koyalım. Zira bu araştırmanın bir kesimi.
Karmaşık üzere görünen fakat çözülebilen şeyler mi? Beyin bunu seviyor!
Çoook ayrıntılı ve hayli farklı enstrümanların kullanıldığı bir müzik kulağa ağır gelebilir lakin beyin için çözülebilir” bir yapıdadır. Zorlayıcı gözükebilir ancak imkansız değildir. İşte beyin tam bu noktada keyif alıyor: Bir şeyi çözdüğünü hissettiği anda ödül üzere bir haz yaşıyor.
Müzik bize keyif veriyorsa neden pop müzik çabuk bayatlıyor?
Çünkü beyin o kadar süratli çözüyor ki ikinci dinleyişte artık hiçbir gizem kalmıyor. Kylie Minogue’un “I Should Be So Lucky” isimli müziği bilimsel çalışmada beynin fazla uğraşmadan sıkıldığı örneklerden biri olmuş. Ne kadar kolay, o kadar kısa ömürlü demek.
Mevzubahis müzik burada: Kylie Minogue – I Should Be So Lucky
Bu durumu bir müzik sıkıştırma programı ile açıklamış bilim insanları.
Beynin yaptığı şey aslında bir çeşit sıkıştırma süreci. Gereksiz tekrarları atıyor ve örüntüleri fark edip hafızaya kaydediyor. Araştırmacılar bunu anlamak için ses evraklarını sıkıştıran programları kullanmış. Daha çok sıkışabilen müzikler beynin de daha çok keyif aldığı müzikler olmuş.
Çünkü beynimiz her vakit zoru sever.
Tıpkı çözmesi sıkıntı fakat zevkli bir bulmaca üzere beyin de biraz uğraştığı şeyden daha çok keyif alıyor. Çok kolay şeyler sıkıyor ve çok karışık olanlar ise bıktırıyor. Tam kararında bir zorluk, beyni istekli tutuyor.
Bazen beynimiz sıkılıp bu örüntülere mana vermeyi bırakabiliyor.
Örneğin beyaz gürültü üzere sesler %86 oranında sıkıştırılamıyor, zira içinde örüntü yok. Yani beyin için hiçbir mana söz etmiyor. Ne tahlil var ne ödül. Sonuç yalnızca can sorunu oluyor.
Klasik müzik bu yüzden mi hala dorukta?
Evet. Beethoven’in 3. Senfonisi üzere eserler %40’a kadar sıkıştırılabiliyor. Bu, içinde bol bol örüntü olduğu lakin beynin bunları uğraşarak ayıkladığı manasına geliyor. Hem zihin çalışıyor hem de tatmin oluyor. Artık içeriğin en başına yerleştirdiğimiz yapıta göz atabilirsiniz!
