Bilgisayar toplarken ya da kasanın içini temizlerken anakartın üstünde duran küçük ve yuvarlak bir pil dikkatinizi çekmiş olabilir. Birçok kişi bu pilin ne işe yaradığını bilmez zira bilgisayar aslında elektrikle çalışıyordur, öyleyse neden bir pile daha gereksinim duysun ki?
Aslında bu küçük pilin vazifesi düşündüğünüzden çok daha kıymetli. Her bilgisayarın düzgün çalışması için birtakım temel ayarların korunması gerekir ve işte bu pil, o ayarların unutulmamasını sağlar. Yani bilgisayarınızın saati her açıldığında doğruysa, bu minik dostumuza bir teşekkür borçlusunuz.
Kaynak 1, Kaynak 2
Her şey BIOS ve CMOS’la başlıyor…
Anakart, bilgisayardaki tüm bileşenleri bir ortaya getiren ve çalışmasını sağlayan ana kesimdir. Fakat yalnızca ilişkileri sağlamakla kalmaz; birebir vakitte sistemin açılış ayarlarını, güvenlik bilgilerini ve hatta overclock üzere gelişmiş seçenekleri saklayan BIOS ayarlarını da barındırır.
Bu ayarlar işletim sisteminden bağımsızdır ve sistem kapalıyken bile korunmaları gerekir. İşte bu noktada CMOS devreye girer. CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor), anakart üzerindeki süreksiz bir bellektir ve BIOS ayarlarını güç aldığı sürece saklar.
Peki bu pil olmasaydı ne olurdu?
CMOS’un süreksiz bir hafıza tipi olması, elektrik kesildiğinde tüm ayarların sıfırlanmasına yol açar. Bilgisayarın fişi çekildiğinde ya da elektrik kesintisi olduğunda BIOS ayarlarının kaybolmaması için CMOS’un daima güce gereksinimi vardır.
İşte anakartın üzerindeki bu pil tam da bu yüzden orada duruyor. CMOS’u daima besleyerek sistemin saatini ve ayarlarını koruyor. Böylelikle bilgisayarınızı her açtığınızda tarih-saat ayarlarını yine yapmak zorunda kalmıyorsunuz. Tıpkı vakitte aygıtın daha süratli açılmasını da sağlıyor zira BIOS ayarları tekrar yüklenmek zorunda kalmıyor.
Peki ya bu pil bozulursa neler olur, nasıl değiştirirsiniz?
CMOS pili bozulduğunda bilgisayarınız her açılışta tarihi yanlış gösterebilir, açılış mühleti uzayabilir ya da direkt BIOS kusuru verebilir. Bu üzere durumlarda pilin değiştirilmesi gerekir ki bu süreç epey kolaydır.
Genellikle CR2032 tipi olan bu piller, anakart üzerindeki yuvadan küçük bir tornavida yardımıyla kolaylıkla çıkarılabilir. Pili değiştirirken istikametini yanlışsız takmak da değerlidir, aksi halde sistem pili algılamayabilir. Laptobunuz olsa bile bu pil orada da bulunur zira aygıtın kendi bataryası bittiğinde CMOS’un misyonuna devam edebilmesi gerekir.
Anakartın üzerindeki bu küçük pil, tahminen de bilgisayarın en sessiz ancak en kritik modüllerinden biri. Şayet bozulursa, bilgisayarınız her açıldığında size ‘Ben hiçbir şeyi hatırlamıyorum’ dercesine davranabilir.
