Adolescence ve Ergenliğin Dijital Cellatları

2025’in gri bir sabahı, İngiltere’nin sisli bir kasabasında. Lakabı “Küçük Şeytan” olan, toplumsal medyanın karanlık köşelerinde Andrew Tate’in görüntülerini yalayıp yutan, en sonunda öfkesinden bir sınıf arkadaşını bıçaklayan, uzun ismi Jamie Miller olan ve bizim “o çocuk” olarak bildiğimiz ergen bir delikanlıdır. Kendisi, bir gün vaktin en tanınan “incel” forumlarından birinde, akran zorbalığının doruğunda bir talepte bulunur –ya da bulunmaz, zira talep onunkinden öte, ekranların empozesidir.

Jamie’nin savaşması için, yırtıcı diyarlardan değil, TikTok’un ve Reddit’in derinliklerinden 40 tane azgın “trol” getirilmesini emreder –hayır, emretmez, onlar aslında oradadır. Kaplanlar üzere saldırgan yorumlar, iki hafta değil, iki saniye sonra gelir ve o ana kadar okulun gördüğü en büyük “eğlence” koridorda hazırlanır. Gün geldiğinde tüm sınıf, Jamie’nin “güç gösterisi”ni izlemek için toplanır –ama toplanmaz, zira hepsi aslında telefonlarında, sessiz bir arena kurmuşlardır. “Baba” figürü, meskendeki tahtında oturur –Stephen Graham’ın canlandırdığı o kırılgan adam, öfke ve kaygı ortasında gidip gelen bir heykel gibi– ve yanında dünyanın en keskin bıçağı ile içinde dolu dolu nefret dolu iletiler bulunan 40 bildirim bulunmaktadır. Derken beklenen an gelir, baba Jamie’yi selamlar ve işaretini verir –ya da vermez, zira işaret toplumsal medyadan gelmiştir.

Jamie, büyük bir şaşaa ile –aslında sessiz bir öfkeyle– arenaya, yani okula girer. Birinci zorbalığı, elinde telefon olmaksızın –sadece bir bakışla– alaşağı eder. Kalabalık, kahramanı –ya da kurbanı– çılgınca like’lamaktadır. Baba, yanındaki bildirimlerden birine –bir “sen haklısın” mesajına– Jamie’nin önüne atar. Derken ikinci trol salıverilir. Deneyimli ergen –ya da deneyimsiz kurban– ikinci yorumu da parmaklarıyla kısa müddette siler, lakin silmez, zira silmek yetmez, içini kemirir. Baba beğeni sözüyle başparmağını kaldırır ve loca önündeki –ekran önündeki– Jamie’ye ikinci bildirimi de atar. Üçüncü, beşinci, on ikinci, otuzuncu ve otuz dokuzuncu trol de giderek uzayan uğraşlarla büyük ve –henüz– güçlü ergen tarafından alt edilmiştir. Her yeni gayrette okul koridorundaki çocuklar çıldırmış, like’ları yalnızca sınıfı değil tüm dijital dünyayı inletmiştir. Jamie keselerce “takipçi” kazanmış, son trole geldiğinde heyecan artık dorukların da ötesine çıkmıştır.

Jamie yorgunluktan bitap düşmüştür. Kırkıncı trol salıverildiğinde –o son bıçak darbesiyle– hayvana saldıracak hali kalmayan Jamie savunmaya geçmiştir. Otuz dokuz trolü elleriyle –ya da parmaklarıyla– boğan ergenin karşısına çıkan, sabırsız, korkmuş ve hiddet dolu “kız”, atik bir bakışla –ya da bir sözle– adamı yere düşürmüş, kolundan –kalbinden– koparırcasına ısırdığı kızı metrelerce sürüklemiştir. Tüm arena birden sessizliğe, akabinde tenkit dolu haykırışlara bürünmüştür. Bir ergenle başlayan dünyanın en galiz küfürleri bir anda tüm kalabalığı sarmış, baba bile yerinden sıçrayarak yerde yatan bitap çocuğa haykırır olmuştur: “Ayağa kalk, seni maharetsiz rezil!”

Jamie kalan son gücünü de kullanıp, trolden –kızdan– kurtulmuş, hayvanı –öfkeyi– kolları ortasına sıkıştırarak, gücünü toplamak için vakit kazanmaya çalışmıştır. Bu durumdan tüm kitle nefret etmiştir. Evet, durum çok akıl dışıdır ancak olan şey budur. Psikolog –Erin Doherty’nin canlandırdığı o soğuk gözlü kadın– ortaya girer, bir oda kapısı gerisinde Jamie’yi sorgular, lakin sorgu değil, ayna tutmadır.

Jamie moral bozukluğunun da tesiriyle güçten düşmüş, kullanacak hiç gücü kalmamıştır. Küfürlerin artmasıyla yıkılan Jamie, başparmağıyla “yenilgi işareti” yaparak, yardım istemiştir. Şovun planladığı üzere devam etmemesine hiddetlenen “sistem” –sosyal medya, okul, aile– keskin bıçağı ve son bildirimi bir polise atarak “kelle kes” işareti yapar. Bıçağı alan polis evvel yerde bitkin yatan trolü –öfkeyi– delik deşik eder, akabinde sehpaya çekerek götürdüğü Jamie’nin hayatını bir darbede keser. Tüm kitle yerinden fırlayarak kolay ve aslında aciz celladı –ya da toplumu– elleri morarırcasına alkışlamaya başlar.

Akıldışı bir mantıkla planlanan ergenlik, yeniden akıldışı bir mantık ve mantıksız bir trajedi ile sonlanmıştır: Otuz dokuz trolü, büyük bir güç ve yetenekle, yalnızca parmaklarıyla alt eden Jamie, ismi bir bıçak darbesi ile infaz edilmiş ve yenilmiştir. Onu “yenen” ise tahminen de o trollerden bir tekini bile, telefonunu kullansa dahi susturamayacak olan bir ebeveyndir. Toplam otuz dokuz galibiyet, aslında bir tam yenilgi bile olmayan sonuca yenilmiştir.

Burada olan şey, mantıksızlık ve irrasyonelliğin zirvesidir! Ergeni ya da bu jenerasyonu irrasyonel kararlara iten o kadar çok neden bulunabilir ki… Toplumsal medyanın zehri, akran zorbalığının oku, ebeveynlerin ihmali, incel kültürünün fısıltısı, bilgi eksikliği, çok duygusallık, etik noksanlığı, dijital kültürellik ve öbür onlarcasından kelam edebiliriz, emin olun! Meğer o denli mi yapıyoruz? Bugün gençler açıkça kandırılmak istiyor. Gerçeklikten, yüzleşmekten korkuyorlar zira. Bu yüzden daima ekran kültürünün kucağına bırakıyorlar kendilerini. Viral görüntüler, challenge’lar, anonim nefretler ve öbür saçmalıklar. O denli ki onlara palavra söylediklerinde –“sen haklısın, onlar suçlu” dediklerinde– onları daha çok seviyorlar, en çok onları seviyorlar. Gerçekleri hatırlatırsanız sizden uzaklaşıyorlar, bazen sizden nefret bile ediyorlar.

Bu bağlamda ergenlik ne âlâ ne de makûs bir devirdir. Ergenlik her vakit olduğu üzere bir periyottur ve onu düzgün ya da makûs yapan bizim algılarımızdır. Bazen önünüzdeki ekran bir fırsat üzere görünür, bazen bir tuzak. Lakin bu bir çocuğun bakış açısından sonsuz bir labirent, bir ebeveynin bakış açısından bir bardak su, bir psikoloğun gözünden ise nefes aldığı bir yuvadır. Aslolan ne olduğu değil, sizin nasıl gördüğünüzdür. Lakin, algılarımızın bir kısmının yaşantılarımızla –ve toplumsal medyanın akışıyla– belirlendiği gerçeğini düşünürsek, bu jenerasyona birebir cömertlikle özgürlük sunduğumuzu söylemek inandırıcı olmaz.

Ergenlik, berbatlığın gafil avlanmış halidir. Düşmanınıza –akranınıza– yapabileceğiniz en büyük kötülüktür. Güçle –beğeniyle– gösterişin derin uyumsuzluğudur. Ergenlik, muahedeler üstü bir itip kalkmadır. İte kalka büyür, emekler ve koşar. Vilayetle de hayvansal bir isim vermek gerekirse, ergenlik köpekbalığıdır. Yeniden bir hayvandan örnek vereceğim. O, aksi dönmüş kaplumbağayı düz döndürmek yerine, sürüsüne saldırır, karşılık beklemeden…

Deniz düzeyini yükselten bir davranış biçimi olan nefret, en çok ergenin kendisine yardım etmesidir –ya da etmemesidir. Nefret öteki insan için yapılmaz, ergen nefreti kendisi için yapar. Nefret eden mükâfat beklediği an tefecidir. Faizini bekleyen tefeci. Bu saçmalık. Ergenlik tahminen de sistemin sırf birtakım çocuklara bahşettiği bir lanettir.

Öyle ki yalnızca berbatlar kendi kötülüklerinden kuşku duyarlar, onları makûs yapan da budur aslında. Uygunlar kötülük yaptıkları vakit bunu bilirler, berbatlar ise hiç bilmezler. Ömürlerini diğerlerini yaralayarak tüketirler, lakin kendilerini bir türlü yaralayamazlar –ya da tam aykırısı. Ne bileyim biz bu kadar yeterli olmasaydık, bu kadar berbat olur muydu onlar diye sormak gerek nitekim.

‘Tohum olmak, kendi ağacını görememektir.’ Ergenlik yapan çocuk da determinist kalıplardan kurtulursa yaptığı nefretten nefret görür. ‘Bu çocuklara yeterlilik yaramaz.’ sitemini, ‘bu ekran gelmez.’ ümitsizliğine çok benzetiyorum. Nefret yapmak bir yatırım değildir. Nefret yapmayı yatırım, hatta meyyit yatırım zannedenler, meyyit birer yatırımdır. Evvel tohum olmakla ilgili problemimizi halletmemiz lazım. Ve nefreti de yalnız nefret etmek yetmez, nefreti incelikle de yapmak gerekir. Ve en değerlisi kolektif nefret kavramı. Birimizin berbat olması yetersiz, hepimiz berbat olmalıyız.

Oysaki uygun olmaktan uzaklaşan, hırslı, önyargılı bu nesil şu anda kendisini yok etmekle meşgul. Toplumsal medyanın hapishanesinde, akran zorbalığının zincirlerinde, incel fısıltılarının rüzgarında evriliyor –ve biz, izleyen ahmaklar, alkışlıyoruz.