Osmanlı’nın I. Dünya Savaşı’na Girmesine Neden Olan Yavuz Zırhlısı’nın Film Gibi Hikayesi
Osmanlı İmparatorluğu’nun 1. Dünya Savaşı’na dahil olmasının perde gerisi Alman savaş gemileri Goben ve Breslau’nun (daha sonra Yavuz Sultan Selim ve Midilli) Çanakkale Boğazı’ndan geçişiyle başladı. Bu olay yalnızca bir devletin tarafsızlığını yitirmesine değil, birebir vakitte tarih sahnesine unutulmaz bir deniz savaşçısının çıkmasına neden oldu: Yavuz Zırhlısı. Gelin bu devasa savaş gemisinin Osmanlı’dan çağdaş Türkiye’ye uzanan çalkantılı öyküsüne yakından bakalım.
10 Ağustos 1914’te Alman Goben ve Breslau gemilerinin Çanakkale Boğazı’ndan geçtiği haberi İstanbul’a ulaştığında Osmanlı hükümeti derin bir krizle karşı karşıya kalmıştı.
Avrupa’da savaş başlamış ve Osmanlı tarafsızlığını ilan etmişti. Fakat milletlerarası hukuka nazaran Alman gemilerinin Osmanlı karasularını 24 saat içinde terk etmesi gerekiyordu.
Bu kritik anda hükümet radikal bir adım atarak gemilerin her ikisini de Alman hükümetinden satın aldığını duyurdu. Böylelikle Breslau, Midilli; Goben ise Yavuz Sultan Selim ismini aldı.
Bu atılım tarafsızlık imgesini muhafazaya yönelik bir diplomatik hareket üzere görünse de gerçekte Osmanlı İmparatorluğu için savaşa giden yolun taşlarını döşemişti. İngiltere’den sipariş edilen ve teslim edilmeyen gemilerin yerini Almanya’dan alınan bu iki gemi almış üzere gösterilmişti. Lakin bu durumun tesirleri ilerleyen günlerde daha da belirginleşecekti.
27 Ekim 1914’te Osmanlı filosu Karadeniz’e açıldı. Yavuz, Sivas Toplu’yu; öteki gemiler ise Kefe, Naurosis ve Odessa limanlarını bombaladı. Bu hücumlar Osmanlı Devleti’nin 1. Dünya Savaşı’na resmen dahil olmasını sağladı. Böylelikle Yavuz Sultan Selim savaşın en kıymetli figürlerinden biri haline geldi.
Yavuz Sultan Selim ve Midilli savaş boyunca pek çok çatışmada rol oynadı. Lakin 20 Ocak 1918’de Çanakkale önlerinde İngiliz donanmasıyla girdikleri bir çatışmada Midilli bir mayına çarparak battı. Yavuz Sultan Selim ise ağır hasar almasına karşın İstanbul’a dönmeyi başardı. Bu olay geminin faal bir savaşçı kimliğinden uzaklaşmasına neden oldu.
Yavuz Ulusal Gayret devrinde de Türk donanmasının bir kesimi olarak hizmet vermeye devam etti. Lakin bu devirde sadece iki kazanı çalışır durumda olan gemi askeri bir güç olmaktan çıkmıştı.
1926 yılında bir Fransız şirketiyle yapılan mutabakat sonucunda gemi onarıldı ve 1930 yılında Türk donanmasına tekrar katıldı. Bu kere ismi kısaltılarak yalnızca “Yavuz” oldu. Artık Türk donanmasının bayrak gemisiydi.
Yunanistan Ege’de donanma gücünün sonlandırılması ve Yavuz’un hizmete alınmaması konusunda ısrarcı olsa da Türkiye bu öneriyi reddetti. Türkiye’ye nazaran Yavuz Karadeniz’de Sovyet donanmasına karşı bir istikrar ögesi olacaktı. Gerçekten 1939’da Karadeniz’in iki büyük gemisi Yavuz ve Sovyetlere ilişkin Pariskaya Kombinatsya idi.
Yavuz 1950 yılında faal misyondan alındı ve 1954’te donanma envanterinden çıkarıldı. NATO üyeliği sonrasında B-70 borda numarasını alsa da artık bir savaş gemisi olmaktan uzaktı. 1963 yılında Türkiye gemiyi Alman hükümetine satmayı teklif etti lakin bu teklif reddedildi. Sonunda 1971 yılında Makine ve Kimya Sanayisi Kurumu’na satılan gemi 1976 yılında büsbütün söküldü.
Yavuz Zırhlısı dünya donanmalarından kalan tek dreadnought olma özelliğiyle bir devrin sembolüydü. Bugün tarihin tozlu sayfalarında Osmanlı devrinde çalkantılı yılların sessiz şahidi olarak anılmaya devam ediyor.
