Zaman Her Şeyi Çözer Diyenler, Canfeda Konağı’na Uğramamış
Bazı geceler vardır, karanlığın içine gömüldüğünü sanırsın fakat aslında tam da o an, bir şeyler filizlenir. Tarık Tufan’ın Gece Açan Çiçekler romanı, işte tam bu türlü bir geceyi anlatıyor. Bir konağın duvarları ortasında sıkışıp kalmış geçmişi, yıllar sonra tekrar yüzeye çıkan sırları ve bir ailenin hiç kapanmayan hesaplarını. Bunu yaparken de okuru geçmişle bugün ortasında ince bir ipin üzerinde yürütüyor. Düşmeden, ancak her adımda biraz daha tökezleyerek.
Olaylar İstanbul’un Vefa semtinde, bir vakitlerin görkemli ancak artık çürümeye yüz tutmuş Canfeda Konağı’nda geçiyor.
Annesinin vefatının akabinde konağın satışı için bir ortaya gelen dört kardeş—Halide, Cihangir, Zeliha ve Nihal—aslında yalnızca bir mülkiyet sıkıntısını halletmek için buluşmuyorlar. Hepsinin orada bir geçmişle yüzleşmesi, birbirlerine itiraf edemedikleri şeyleri açığa çıkarması gerekiyor. Fakat sorun şu ki, herkes geçmişi öbür bir formda hatırlıyor. Anılar, hislerin prizmasından kırılıp apayrı biçimlere bürünüyor. Ve Canfeda Konağı’nın kapıları aralandıkça, bu kardeşlerin içinde sakladıkları tüm kırgınlıklar, hesaplaşmalar ve sırlar da birer birer gün yüzüne çıkıyor.
Romanın en güçlü yanı, yerin adeta yaşayan bir varlık üzere hissedilmesi. Konağın içinde dolaştıkça, yalnızca odaların rutubet kokusunu değil, geçmişin orada hâlâ asılı duran hayaletlerini de hissediyorsun. Burası, yalnızca fizikî manada çürüyen bir bina değil; vaktin ve unutulmuşluk hissinin yükü altında ezilmiş bir sembol. Konağın karanlık köşelerinde, tahminen çocukken oynadıkları ancak artık kimsenin hatırlamak istemediği anılar gizli. Tahminen de bu yüzden, uzun vakittir kilitli tutulan bir odanın açılması, yalnızca fizikî bir yerin keşfi değil; tıpkı vakitte bastırılmış geçmişin de patlaması manasına geliyor.
Ancak roman sadece bugünden ibaret değil. Tarık Tufan, kıssayı bir diğer vakit dilimiyle ustalıkla iç içe geçiriyor: 1900’lerin başlarında, Osmanlı zindanlarında yaşanan bir trajediyle. Bu kısımda Derviş Ali’nin kıssası devreye giriyor. O, devrik Sultan Abdülhamid devrinde zindana atılmış, hayatta kalma çabası veren bir genç. Onun mukadderatı, Osmanlı’nın son saray ressamlarından Fausto Zonaro ile kesiştiğinde, öykü yalnızca ferdî bir hayatta kalma savaşı olmaktan çıkıp, Doğu ile Batı’nın, sanatla siyasetin, özgürlükle teslimiyetin kesiştiği bir noktaya taşınıyor. Derviş Ali’nin yaşadıkları ve Halide’nin konağa hapsolmuş hayatı ortasında kurulan paralellik, romanın tahminen de en etkileyici yanlarından biri. Birbirinden yüzyıl ortayla yaşayan bu iki insan, aslında tıpkı duvarların içine sıkışıp kalmış ruhlar üzere.
Romanın merkezinde, bilhassa Halide’nin kıssası büyük bir yük taşıyor.
Her ailenin bir Halide’si vardır: Kendini feda eden, geride kalan, herkes kendi yolunu çizerken o yolu açık tutmaya çalışan kişi. Halide, çocukluğundan itibaren kardeşlerinin gerisini toplayan, anne figürünün yokluğunu doldurmaya çalışan, lakin bir noktada kendini büsbütün unutmuş biri. Onun öyküsü, yalnızlığı o denli derin bir biçimde işliyor ki, bazen Halide’yi oturtup bir fincan çay uzatmak, “Anlat, içini dök” demek istiyorsun. Tufan, Halide’nin ruh hâlini incelikle işleyerek, onun yalnızlığını sayfaların ortasına sızan bir hüzünle veriyor.
Cihangir, Zeliha ve Nihal ise hayatın öteki yerlere savurduğu, lakin istemeden de olsa bu konağa geri dönmek zorunda kalan başka kardeşler. Hepsinin içinde kendilerine ilişkin bir kaçış öyküsü var. Yıllar boyunca biriktirdikleri kırgınlıklar, söylenmemiş kelamlar, bastırılmış hesaplaşmalar… Konakta geçirdikleri o gece, sadece bir mal paylaşımı değil; birebir vakitte bu hesapların da açıldığı bir mahkeme üzere. Lakin hoş olan şu ki, Tufan bu yüzleşmeleri bir dram gösterisine çevirmiyor. Öfkenin ve hayal kırıklığının akabinde, karakterlerine affetme ve anlaşılma talihi da veriyor. Zira bazen en büyük ceza, geçmişi unutmaya çalışmak değil, onu nitekim anlamaktır.
Tarık Tufan’ın lisanı, tekrar kendine has o melankolik ve içsel sorgulamalarla dolu. Lakin bu sefer, öyküyü daha sinematografik bir atmosferle kuruyor. Betimlemeler o kadar güçlü ki, konağın içindeki o uzun geceyi nitekim yaşıyormuşsun üzere hissediyorsun. Sayfalar ilerledikçe, geçmiş ve bugün ortasındaki çizgi bulanıklaşıyor, kıssalar iç içe geçiyor ve sonuçta sadece bir aile dramı değil, insanın kendi geçmişiyle nasıl hesaplaştığına dair kozmik bir sorgulama çıkıyor ortaya.
Peki bu roman ne anlatıyor? Aile bağları üzerine mi? Evet. Geçmişle yüzleşmek mi? Katiyen. Fakat en çok da şu soruyu sorduruyor: Geçmişi kapatıp gitmek hakikaten mümkün mü? Yoksa bazen, ne kadar uzağa gidersen git, ilişkin olduğun yer ve taşıdığın yükler, seni eninde sonunda geri mi çağırıyor? Gece Açan Çiçekler, sırf bir roman değil, bir yüzleşme. Okuyunca anlıyorsun ki, birtakım yaralar kapanmaz; lakin onlarla yaşamayı öğrenmek de bir çeşit özgürlük.
(Görseller: Tarık Tufan Instagram hesabı)
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
