Türkiye’nin Altında Dev Yarık Keşfedildi: Büyük Depremler ve Volkanik Patlamalara Yol Açabilir!
Türkiye’nin güneyinde oluşmaya başlayan devasa yarık büyümeye devam ediyor. Durum böyleyken akıllara gelen ”Devasa yarık, gelecekte bölgeyi okyanus kıyısına çevirebilir mi?” sorusuna Jeofizik uzmanı Prof. Dr. Murat Utkucu’dan cevap geldi.
Milliyet’ten Zeynep Dilara Akyürek’e konuşan Prof. Dr. Murat Utkucu, gelecekte Hatay’ı okyanus kıyısı bile yapabilecek olan yarığın her geçen gün daha da büyüdüğüne dikkat çekti.
Yeni bir okyanus mu doğuyor? soruları başları meşgul ederken, Türkiye’nin güneyinde gerçekleşen büyük değişim tüm süratiyle sürüyor.
Jeofizik uzmanı Prof. Dr. Murat Utkucu, bölgedeki levha hareketlerini ve muhtemel senaryoları Milliyet’ten Zeynep Dilara Akyürek’e değerlendirdi.
Türkiye, Avrasya, Afrika, Arabistan ve Anadolu levhalarının kesişim noktasında yer alıyor.
Bu pozisyon, ülkeyi büyük zelzele riskleri ile karşı karşıya bırakırken, volkanik aktiviteler ve levha hareketleri nedeniyle de büyük jeolojik değişimlere açık hale getiriyor. Son araştırmalar, Türkiye’nin güneydoğusundan İran’ın kuzeybatısına kadar uzanan büyük bir yarığın bulunduğunu gösteriyor. Göttingen Üniversitesi’nden memleketler arası bir araştırma takımı, bu kırılmanın 30 milyon yıl öncesine dayandığını ve vakitle büyüyerek kıymetli jeolojik değişimlere yol açabileceğini duyurdu.
Bilim insanları, Afrika Levhası’nın kademeli olarak ikiye ayrıldığını ve bu süreç sonunda yeni bir okyanusun oluşabileceğini belirtiyor. Daha evvel, Doğu Afrika Yarığı olarak bilinen 56 kilometrelik fay sınırı, kıtanın bölünmesi sürecinin bir modülü olarak görülmüştü.
Şimdi ise misal bir süreç, Türkiye’nin güneyinde yaşanıyor olabilir. İran’a uzanan yeni keşfedilen yarık, vakitle genişleyerek bölgenin deniz düzeyini ve kıyı şeridini değiştirebilir. Uzmanlara nazaran, Akdeniz’in kapanması ve yeni yarığın büyümesi, Türkiye’nin güneyinde yepisyeni bir coğrafik yapıyı ortaya çıkarabilir.
Prof. Dr. Murat Utkucu, Türkiye’nin güneyinde büyük bir değişimin yaşandığına dikkat çekerek, kelamlarına şöyle devam etti:
“Afrika ile Arabistan Yarımadası, 30 milyon yıl evvel riftleşmeyle ayrıldı ve Arap Levhası oluştu. Riftleşme sonrası oluşan okyanusal levha gelişimi devam ediyor. 20 milyon yıl kadar evvel bu çöküntüyü Hint Okyanusu suları doldurdu ve Kızıldeniz oluştu. Afrika ve Arap Levhaları ayrıldıkça Kızıldeniz genişleyerek bir okyanusa dönüşecek.”
“Levhaların hareketleri yaklaşık 200 milyon yıl sürer. Daha sonra bu okyanusal levhalar, manto katmanına dalarak yok olur. Tıpkı canlılar üzere levhalar da doğar, büyür ve ölür.”
Etiyopya Afar Çölü’nde 2005 yılında yaşanan bir yanardağ patlaması, bölgenin tektonik hareketlerle nasıl şekillendiğini gösteren en net örneklerden biri.
Patlama sonrası, Dabbahu Yanardağı’ndan yükselen magma, bölgedeki çatlakları genişletti ve kıtasal ayrılmayı hızlandırdı.
Türkiye’nin de emsal bir jeolojik süreçten geçtiği ve Erciyes, Hasan Dağı, Melendiz üzere volkanların bu süreçle direkt bağlı olabileceği belirtiliyor.
Anadolu Levhası’nın Batı’ya hareketi, Türkiye’deki sarsıntıları ve levha hareketlerini etkileyen en değerli faktörlerden biri. Doğu Anadolu’da Arap Levhası’nın kuzeye ilerlemesi, Türkiye’nin batıya itilmesine neden oluyor.
Türkiye’nin güneyinde gelişen yeni yarık, tıpkı Doğu Afrika’da olduğu üzere, gelecekte büyük zelzeleler ve volkanik patlamalar yaşanmasına yol açabilir.
Uluslararası araştırmalar, Türkiye’nin güneyinde yer alan levha hareketlerinin Akdeniz’in küçülmesine ve bölgenin yeni bir okyanusla şekillenmesine neden olabileceğini gösteriyor.
Irak’taki Zagros Dağları’nda yapılan araştırmalar, Neotetis Okyanusu’nun kapanması sürecinin hala devam ettiğini ve Türkiye’nin güneyinde yeni bir çöküntü alanının oluştuğunu ortaya koydu.
Prof. Dr. Murat Utkucu, bu sürecin yavaş ilerleyeceğini ve milyonlarca yıl alacağını belirterek şunları söyledi:
“Bugünkü Akdeniz, Türkiye’nin güneyinde Neo-Tethys Okyanusu’nun kalan kısmını oluşturuyor. Akdeniz de uzak gelecekte kapanacak. Bu süreç devam ederken levha hareketleri Türkiye’nin güneyini etkileyecek ve bu bölgedeki okyanusal kabuk vakitle değişecek.”
Akdeniz’in kapanması süreci devam edecek ve Türkiye’nin güneyinde yeni levha sonları oluşacak. Anadolu Levhası’nın batıya hareketi, Türkiye’deki zelzele risklerini artırmaya devam edecek. Yeni keşfedilen yarık büyümeye devam ederse, Türkiye’nin güneyi uzun vadede okyanus kıyısına dönüşebilir. Levha hareketleri ve volkanik aktiviteler, bölgedeki jeolojik dinamikleri değiştirebilir.
