Türkiye Öcalan’dan Gelecek Çağrıya Kilitlendi: Dünyadan Barış Süreci ve Silahsızlanma Örnekleri
Terör örgütü PKK’nın lideri Abdullah Öcalan’ın bugün silahsızlanma daveti yapması bekleniyor. Türkiye’de yeni sürecin nasıl olacağı, nasıl devam edeceği merak ediliyor. Öcalan’ın daveti öncesi tartışmalar artarken dünyada silahsızlanma örneklerinin olup olmadığı da merak edilenler ortasında. Günün ana gündemi beklenen silahsızlanma çağrısıyken gelin daima birlikte dünyada silahlı örgütlerin yaşadığı barış süreci ve son evrede gerçekleşen silahsızlanma örneklerine bakalım.
Türkiye yeni bir sürece giriyor. Bugün Abdullah Öcalan’ın PKK’ya silahsızlanma daveti yapması bekleniyor.
Türkiye misal süreci 2013-2015 yıllar ortasında yaşamıştı. Süreç sonuçsuz sonuçlansada yaklaşık 3 sene boyunca Türkiye’de kıymetli olaylar, kıymetli açıklamalar yaşandı.
DEM Parti bugün (27 Şubat 2025) Abdullah Öcalan’la üçüncü defa görüşmek için İmralı’ya gitti. Saat 17.00’da ise Öcalan’ın tarihi davetinin paylaşılması bekleniyor.
Son bilgilere göre DEM Parti İmralı Heyeti, İstanbul Taksim’de bulunan Seçkine World Otel’de açıklama yapacak. Doğu bölgesinde pek çok kentte ise Öcalan’ın tarihi daveti için meydanlara dev ekran kuruldu.
Türkiye, yeni bir sürece adım adım ilerlerken, dünyada yaşanan barış süreçlerine dair önümüzde pek çok örnek bulunuyor.
Peki, dünyada silahlı örgütlerle yapılan barış süreçlerinin örnekleri neler? Daima birlikte birkaç örneği inceleyelim. 👇
Endonezya: 26 yıllık savaş barışla sonlandı.
Endonezya’nın Sumatra kenti Açe bölgesinde bağımsızlık için oluşturulan Özgür Açe Hareketi, (GAM) 1976’dan 2005’e kadar hükümetle savaştı. Bu yıllar ortasında 15 bini aşkın insan öldürüldü.
Örgüt, 2005 yılında Endonezya hükümetiyle barış muahedesi imzaladı. Mutabakatla silahlı kanat dağıtıldı.
Endonezya’da bu barış süreci birinci olarak 2002 yılında başladı lakin bir sene sonra süreç durdu. Hükümet Özgür Açe Hareketi’nin silahsızlanmada başarısız olmakla suçladı. Savaş tekrar başladı.
2004 yılında ülkede yaşanan tsunami felaketi tahlil sürecini tekrardan başlatan olay olarak karşımıza çıktı. Özgür Açe Hareketi bağımsızlık talebinden vazgeçtiğini duyurdu.
Ülkede barış sürecinin yakından takip eden gazetecinin görüşlerine nazaran silahsızlanma müzakerelerin en şiddetli başlığı. Endonezya hükümetinin örgüte ön şartı ise silahsızlanma oldu. Hükümet “Sadece silahları bırakın” davetini yapmadı bunun uygulanabilir olması için yeni tahlil yolları buldu.
O tahlil yolu “Ver parayı, götür ürünü” (Cash and Carry) olarak isimlendirildi.
Uygulamaya nazaran GAM bırakacağı silah sayısı kadar Endonezya hükümeti bölgeden askeri birliklerini çekti.
İki taraf ortasındaki samimi ve istenen barış sonucunda tahlil süreci muvaffakiyete kavuştu. Uzmanlar her iki tarafın bağlantıları sürdürme isteği nedeniyle hiçbir sıkıntı hususun tahlilsiz bırakılmadığını aktarıyor.
El Salvador: Silahsızlanma tartışmalarından evvel ‘tam politik anlaşma’ şartı sunuldu.
El Salvador’da silahlı örgüt Farabundo Marti Ulusal Kurtuluş Cephesi (FLMN) 1980 yılında kuruldu. Beş gerilla örgütün birleşmesiyle kurulan FLMN ile El Salvador hükümeti ortasında savaş 12 yıl sürdü. Hükümet 1990-1992 yılları ortasında FLMN ile barış görüşmesi gerçekleştirmeye başladı.
Silahsızlanma görüşmelerin sonuncu hususunu oluşturdu. Silahsızlanma davetinden evvel ‘tam politik anlaşma’ şartı lisana getirildi.
Hükümet, silahsızlanma kademesinden evvel genel af çıkardı. Affın çabucak akabinde barış mutabakatı imzalandı. Barış mutabakatında yer alan kimi sözler şöyleydi:
“Ulusal Sivil Polis Teşkilatı’nın oluşumu, askeri istihbarat servislerinin feshedilmesi, milis organlarının lağvedilmesi, yargı sisteminde değişiklik, seçim sisteminde değişiklik, FLMN’nin bir siyasi parti haline gelmesi.”
Barış mutabakatının kabul edilmesinin akabinde sıra silahlara geldi. Silahsızlanma davetiyle birlikte silahlar imha edildi.
Barış mutabakatında yer aldığı gibi FLMN siyasi partiye dönüştü. Böylelikle savaş sona erdi.
Kuzey İrlanda: Barış muahedesiyle gelen silahsızlanma adımı.
Kuzey İrlanda’nın Birleşik Krallık’tan bağımsızlığını savunmak maksadıyla kurulan İrlanda Cumhuriyet Ordusu (IRA), 1969 yılında kuruldu. Örgüt bağımsızlığın fakat silahlı uğraş ile mümkün olduğunu savunuyordu.
Silahsızlanma bu çatışmanın en büyük problemlerinden biriydi. Devrin İngiltere Başbakanı Margaret Thatcher, IRA’yla görüşülmesi için silahların bırakılması davetini yaptı.
1990 yılın gelindiğinde ‘Demir Leydi’nin yerine koltuğa John Major oturdu. IRA ile görüşme daveti yaptı ve IRA 1994’te ateşkes ilan etti. IRA kendisiyle görüşülmemesi üzerine ateşkesi sonlandırdığını duyurdu.
1997 yılında Tony Blair’in İngiltere başbakanı olması IRA ile barış sürecini başlatan gelişmelerden biriydi. Blair, bir ön şart olmaksızın IRA ile görüştü, barış süreci başladı.
1998 yılında Kuzey İrlanda Anlaşması’nın imzalanmasıyla IRA silah bırakmayı kabul etti. İngiltere ise buna karşılık olarak IRA mahkumlarını hür bıraktı, askerlerinin kıymetli çoğunluğunu geri çekti.
Barış mutabakatının akabinde süratlice başlayan silahsızlanma adımlar tahlili muvaffakiyete kavuşturdu.
İspanya: Halk sokaklara indi, ‘Basta Ya’ (Artık Yeter) sloganlarıyla barış sağlattı.
İspanya’nın Bask bölgesinde bağımsızlık gayesiyle kurulan ETA’nın barış süreci halkın dahil olmasıyla başladı. ETA’nın silahları bırakması üstte bahsettiğimiz örgüt ve hükümet ortasındaki müzakerele hiç benzemiyor.
İspanya’da Franco diktatörülüğü 1978’de sona erdi. Demokratikleşme sürecinin başlamasıyla diktatörlük bıkan halk sokağa çıktı ve ‘Basta Ya’ (Artık Yeter) kelamlarıyla ETA’ya davet yaptı.
Eylem kitlesel bir harekete dönüşünce ETA için silahları bırakma süreci başlamış oldu.
2006’da ateşkes yapan ETA, 2917’de silahları bıraktığını söyleyerek ateşkes ilan etti.
Örgüt 29 Ekim 2011’de silahlı gayrete son verdiğini duyurdu.
Kolombiya: Yarım asır süren çatışmalar, halk oylaması ve barış muahedesi.
2016 yılında kalıcı mutabakatla silahları bıraktı.
Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC), 1960’lı yıllarda Kolombiya Komünist Partisi’nin askeri kanadı olarak kuruldu. Datalara nazaran 2001 yılında FARC’ın 16 bin mensubu bulunuyordu. Lakin hükümet bilgilerine nazaran 2008’de bu sayı 7 bine kadar indi.
Örgüt ile barış müzakereleri 1998 yılında başladı fakat başarısız oldu. Müzakereler sonucunda FARC daha güçlendi. Akabinde yaklaşık 4 sene mühlet barış süreci yine başladı. 2016 yılında FARC ve Kolombiya hükümeti barış muahedesi imzaladı. Muahede halk oylamasına sunuldu. Yüzde 49.8 barış mutabakatına evet derken yüzde 50.2 ‘hayır’ cevabını verdi. Böylelikle mutabakat halk oylamasıyla reddedildi.
Ancak barış süreci sona ermedi. Hükümet ve FARC mutabakatta farklılıklar yaparak meclis onayına sundu. Altı ayda 13 bini aşkın FARC üyesi silah bıraktı. FARC meşru bir siyasi parti olarak Kolombiya siyasetinde yerini almıştır.
