Eğitim dünyası, fırtınalı bir çağın ortasında yol alıyor. Teknolojinin dokunduğu her alanı değiştirdiği bu devirde, öğrenme süreçleri de esaslı bir dönüşüm geçiriyor. 2025 yılı eğitim trendlerini incelediğimizde, her biri geleceğin toplumlarını şekillendirme potansiyeline sahip yeniliklerle karşılaşıyoruz. Bu trendler, yalnızca öğrenmenin nasıl gerçekleşeceğini değil, bireylerin hayata nasıl bakacağını da tekrar tanımlıyor. Fakat, unutmamak gerek: Eğitim dediğimiz şey sadece bilgi transferi değil, bireyin kendi gerçekliğini anlaması için bir aynadır. İşte bu aynada beliren yeni yansımalar…
Son günlerde eğitim teknolojisinin evrimi üzerine kaleme alınan bir makale dikkatimi çekti; bu makalede, eğitim alanındaki yenilikçi teknolojilerin öğretim sistemlerini esaslı bir biçimde dönüştürme potansiyeline sahip olduğu söz ediliyordu.
Eğitim teknolojisi üzerine yapılan ayrıntılı araştırmalar, sınıflarda sensör teknolojilerinin kullanılmasından akıllı ve etkileşimli tahtaların entegrasyonuna kadar geniş bir perspektif sunuyor. Oyunlaştırma tekniklerinin öğrenci motivasyonunu artırma üzerindeki olumlu tesiri, eğitim tecrübelerini daha cazibeli hale getirirken, holografik tahliller üzere yenilikçi yaklaşımlar da eğitim alanında ihtilal niteliğinde yenilikler vaat ediyor. Bu dinamik süreçleri tahlil etmek, eğitim teknolojisinin gelecekteki rolü hakkında daha derin bir kavrayış geliştirmemizi sağlıyor. Eğitimde yaşanan bu dönüşüm, sadece öğretmenlerin değil, tıpkı vakitte öğrencilerin de öğrenme süreçlerini tekrar şekillendirme fırsatı sunduğunu gözler önüne seriyor.
Bu hususlarda tartıştığım isimlerden biri eğitimde ileri seviye teknolojiler üreten Bilişim Garajı platformunun önderlerinden Zerrin Topal oldu.
Eğitimin ve teknolojinin hayatta neler değiştirebileceği konusuna odaklanan ve bu değişimi yanlışsız yönlendirmek üzere çalışan Zerrin Topal, 16 yaş altı jenerasyonlara yönelik kodlama, 3D tasarım ve robotik yazılım eğitimleriyle 150 binden fazla öğrenciye ulaşan bir platformun başkanı. Yapay zekâ, oyunlaştırma, sanal gerçeklik üzere teknolojileri hizmetleriyle bütünleştirmek; e-ticaret platformları üzerinden global pazara giren; Türkiye ve Avrupa’da ”Gelecek Merakı Atölyeleri” kurarak yalnızca Türkiye’de değil dünyada da bir birincisi gerçekleştiren Zerrin Topal, eğitim teknolojileri konusuna felsefi de bakan bir isim.
Onunla özel bir sohbet gerçekleştirdik ve bu paylaşımların sonucunu size bir liste derlemesi olarak sunmak isterim.
Bir İleri Teknoloji Eğitim Platformu Bilişim Garajı
Bilişim Garajı platformu, öğrencilerin ferdî öğrenme gereksinimlerini, suratlarını ve ilgi alanlarını merkeze alarak özelleştirilmiş eğitimler sunuyor. Bu, öğrencilerin teknolojiyi faal bir halde kullanarak daha tesirli ve verimli bir öğrenme tecrübesi yaşamalarını sağlaması gayesiyle yapıyor. Bilişim Garajı, öğrencilere daha esnek, erişilebilir ve şahsileştirilmiş bir eğitim tecrübesi sunarak öğrenme motivasyonlarını artırma yoluyla önder bir platform. Bilişim Garajı yeni kuşak bir öğrenme platformu ve kendi kurdukları “LMS” sayesinde öğrencilerin kendi suratlarında ilerleyebilmesi ve ilgi alanlarına odaklanabilmesini sağlıyorlar. Garaj aracılığıyla, sınıf içinde etkileşim ise toplumsal bağları güçlendiren ve iş birliği maharetlerini geliştiren öğrenciler, öğrenme motivasyonunu artırmak için oyunlaştırma ögeleri, anlık geri bildirim, proje tabanlı öğrenme ve muvaffakiyetlerin tanınması üzere stratejileri içeriyor. Bilişim Garajı, şahsileştirilmiş öğrenme tecrübelerinden kıymetlendirme sistemlerine kadar birçok alanda dönüşüme öncülük ederken, yapay zekâ bu manada her öğrencinin kişisel gereksinimlerine uygun öğrenme yolları oluşturur. Bu tip eğitim teknolojileri, öğretmenlerin iş yükünü azaltarak daha fazla rehberlik rolü üstlenmelerine imkan tanıyabilir. Bu sayede eğitim stratejileri daha verimli hale gelebilir.
Dijital dönüşüm, eğitim kesiminde sırf teknolojiyi sınıflara taşımak değil, tıpkı vakitte bir zihniyet değişimini de beraberinde getirmek manasına geliyor. Bu da aklımıza “eğitim 4.0” olgusunu getiriyor. Biraz da bundan kelam edelim.
Eğitim 4.0 Olgusu
Endüstri 4.0, dört bilimsel disiplinden beslenmektedir: Fen bilimleri (Science), Teknoloji (Technology), Mühendislik (Engineering) ve Matematik (Mathematics). Bu dört disiplinin birlikteliğinin kıymeti belirtmek için, baş harflerinden oluşmuş STEM kavramı kullanılmaktadır. STEM’i oluşturan bileşenlerin temelinde ise aşağıdaki bilgiler yer almaktadır. Bu bilgilerin yer aldığı dersler müfredatlara girmediği sürece STEM eğitiminden bahsedemeyiz.
Dolayısıyla toplumları Endüstri 4.0’a hazırlayacak olan eğitim sisteminin temeli STEM’den geçmektedir.
Bu tarif içinde yer alan derslere ne kadar çok yer verilirse Sanayi 4.0’ı yakalamak, ahenk sağlamak ve hayat biçimi haline getirmek de o kadar kolay olur. STEM içinde yer alan disiplinler, ilkokuldan başlayarak, üniversite son sınıfına kadar uygun seviyede öğrencilere sunulabilir.
Endüstri 4.0’ın eğitimdeki makro muhtaçlığı olan STEM’in muvaffakiyetle uygulanabilmesi için birtakım temel teknolojileri de eğitim sistemine dahil etmekte fayda var. Bu teknolojiler mevcut ders programlarına entegre edildiğinde, öğrencilerin öğrenme, tahlil ve yorum yapma yetenekleri çok süratli bir formda geliştirilebilir. Kodlama, elektronik, tasarım, yapay zekâ uygulamaları ve oyunlaştırılmış öğrenme modülleri üzere ögelerle öğrenciler, dijital araçları yalnızca tüketen değil, birebir vakitte üreten bireyler haline geliyorlar. Burada pek çok da teknoloji gündeme geliyor.
Bu teknolojilerden en kıymetli 10 adedini aşağıda sıraladım:
1 – Yapay zekâ:
Geleceğin teknolojilerinin merkezinde elbette yapay zekâ olacaktır. Akıllı aygıtların yaratılmasında temel faktör olan yapay zekâ yazılımları, yaratıcılığın, icatların ve yeni eser geliştirmenin belirleyici ögesi olacaktır. Gelecekte, yapay zekânın kullanılmadığı bir eser ya da hizmet olmayacak üzere görünmekte.
Yapay zekânın eğitimde kullanımı çift taraflı olacaktır; bir yandan yapay zekâyı kullanmayı, uygulamayı, geliştirmeyi, inovasyon yapmayı, üretmeyi öğrenirken bir yandan da bu öğrenme sürecini yeniden yapay zekâ ile çalışan, 3D, 4D, VR, AR üzere araçları ile gerçekleştireceklerdir.
Artık bilgili öğretmene gereksinim kalmayacaktır, çağımızın öğretmeni; bilginin nerede olduğunu bilen, öğrencilerin bu bilgilere ulaşmasını sağlayan, bu bilgileri anlayıp, tahlil etmelerine, bu bilgilerden yola çıkarak yeni fikirler ve eserler üretmelerine öncülük edecek özelliklerde olacaktır.
Bu yeni eğitim sistemini yerleştirebilmek için, yapay zekânın eğitimde kullanılmasına ilkokul düzeyinden başlamalıyız. Elbette bu eğitim süreci, sürekliliği olan ve üniversitede de devam eden bir eğitim sistemi olarak tasarlanmalıdır.
2-Büyük data:
Geleceğin eğitim sistemi içerisinde büyük datanın rolünün son derece kıymetli olacağını rahatlıkla söyleyebiliriz. Muhtaçlık duyacağımız her türlü bilgi büyük bilginin içerisinde yer alacaktır.
Büyük Datadan yararlanmak, gereksinim duyduğumuz bilgileri bu bilgiler ortasından bulup, çıkartmakla hudutlu olamaz. Büyük Datadan azamî faydayı elde edebilmek için; gereksinim olan bilgiyi tanımlayıp, üretildiği yerden, raporlandığı yere kadar; tasarlamak, tahlil etmek, incelemek, keşfetmek, birleştirerek yönetmek demektir.
İlkokullardan üniversiteye kadar tüm eğitim kurumlarında, öğrencilere, büyük bilgiyi bu standartlara uygun olarak kullanmaları öğretilmelidir.
Büyük Bilgiyi tesirli kullanabilmek için, eğitim sisteminin ‘Açık Bilim’ ve ‘Açık Veri’ kavramlarını hayata geçirmesi gerekmektedir.
Açık Bilim, kamu kaynakları ile üretilmiş tüm bilimsel araştırmaların, kullanılan usullerin, yayınların, dataların, yazılımların ve donanımların, tüm bilim insanlarının, araştırmacıların, öğrencilerin ve ilgilenen sıradan insanların kullanımına fiyatsız olarak sunulması demektir.
Açık Bilim, iş birliğine dayalı ağlar aracılığıyla paylaşılan ve geliştirilen şeffaf ve erişilebilir bilgidir.
Açık Data kavramının kilit noktası ise paylaşılacak dataların, ‘herhangi bir telif hakkı, patent ya da başka denetim sistemlerine tabi olmamasıdır. Kelam konusu bilgileri kullanmak için rastgele bir kuruma lisans fiyatı ödenmemesi gerekir.
3-Hızlı İnternet
Büyük Bilgi, Endüstri 4.0’ın motoru, internet ise yakıtıdır. Yakıtın bitmesi demek tüm sistemin durması demektir.
Dolayısıyla Endüstri 4.0’a giden seyahatin aksamadan sürdürebilmesi için süratli internete gereksinim vardır.
Eğitim açısından baktığımızda ise hem öğrencilerin hem de eğiticilerin, yüksek süratte internete, sınırsız ve fiyatsız erişimleri bir zorunluluktur.
4-Bulut bilişim:
Geleceğin eğitim sisteminde kitaplar, defterler, kalemler, kara tahtalar olmayacak. Bunların yerini bilgisayarlar, tabletler, telefonlar alacak. Öğrenciler her türlü kitaba internet üzerinden e-kitap olarak ulaşabilecekler. Kitaplarını, defterlerini, her türlü ders gerecini ve ders notlarını elektronik ortamda saklayacaklar. Bu elektronik ortam dediğimiz yer elbette bulut bilişim teknolojilerinin tam kendisidir.
Gelecekte öğrencilerin bu teknolojiyi tesirli kullanabilmeleri için bugünden eğitimlerinin bir kesimi olması gerekmektedir. Bulut bilişim hizmeti de eğitim sisteminin bir modülü olarak, öğrenci ve eğitimcilere fiyatsız olarak sunulmalıdır.
5 – Sanal gerçeklik (VR), artırılmış gerçeklik (AR) hologram:
Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik aygıtlarının, geleceğin eğitim araçlarının en değerlilerinden olacağını söylemek muhakkak abartı olmaz.
VR ve AR teknolojilerini kullanarak, her türlü laboratuvar ortamını sanal gerçeklik ortamında yaratmak mümkündür. Karma Gerçeklik olarak isimlendirilen, hologram teknikleri her türlü objeyi üç boyutlu hale getirip, elinizle istediğiniz üzere dokunup, değiştirebilirsiniz.
Fizik, kimya, biyoloji laboratuvarlarındaki tüm testleri, maliyetsiz ve risksiz olarak uygulayıp, daha süratli öğrenme sağlanabilir. Örneğin; Tıp öğrencilerinin artık kadavra aramasına gerek kalmayacaktır; hologram teknikleri ile her türlü organı üç boyutlu incelemek şimdiden mümkündür.
Mimarlık ve mühendislik fakültelerinde de bu teknolojileri kullanarak, projeleri, üç boyutlu olarak tasarlamak, değişiklik yapmak çok daha kolay ve süratli olacaktır.
6- 3D ve 4D Yazıcılar
Bu yeni aletler gelecekteki üretim biçimlerinin en temel araçları olmaya adaylar. Bu aletler hem üretim süreçlerini hızlandıracak hem de üretim maliyetlerini düşüreceklerdir.
3D ve 4D yazıcıların gelecekte eğitim sistemi içindeki rolleri çok büyük olacaktır. Öğrencilere bir laboratuvar uygulama alanı doğurup, projelerini hayata geçirme, tasarladıkları eserlerin prototiplerini üretme fırsatı verecektir.
Bu yazıcıların eğitimde kullanılması ile birlikte üniversiteler, yeni ürün yaratma, geliştirme ve inovasyon konusunda üretim dünyasının müracaat merkezi haline geleceklerdir.
7-Oyunlaştırma:
Öğrenmenin ve öğretmenin en kolay yolu oyun oynamaktır. Çocukların doğumunda okul çağına kadar öğrendikleri her şey ebeveynlerinin oynadığı/oynattığı oyunlar sayesindedir. Lakin nedense okullarda oyunla öğretim yok denecek kadar azdır. Oyunla eğitim, her yaştaki, her düzeydeki eğitimde çok başarılı olarak kullanabilecek bir tekniktir.
Bu öğrenme/öğretme tekniği, şirketlerde, üst seviye yöneticiler için dahi uygulanmaktadır.
8-Otonom araçları kullanabilme:
Otonom araçlar binlerce çeşittir ve yakın gelecekte işlerimizin büyük çoğunluğunu otonom araçlarla gidereceğiz. Birinci akla gelen otonom araçlar şunlardır: Robotlar, Dronlar, İnsansız Kara, Deniz ve Hava Araçlarıdır.
Yakın gelecekte, sanayi, ticaret, hizmet kesimlerinde ve toplumsal hayatımızda bu otonom araçları çok kullanacağız. Dronlar, kargo teslimatından tutun da savaşlarda kullanılacak silahlara kadar pek çok eser ve hizmette kullanılacaktır.
Otonom otomobiller karada gidiyor. Lakin havada uçan taksi ve otobüsler hazırlar, gerekli yasal düzenlemeleri bekliyorlar.
Deniz üstü ve altında yüzen gemi ve denizaltılar da kullanılmaya başlandı.
Robotlar ise hem hizmet ve üretim alanında hem de toplumsal hayatımıza vazgeçilmez dostlarımız olacaklar.
Bu teknolojileri tanımadan üniversiteden mezun olacak gençlerimizin yakın gelecekteki işi ve toplumsal hayatına adapte olmaları epeyce güç olacaktır. Münasebetiyle, bu teknolojilerin ilkokuldan üniversiteye kadar, eğitimin her düzeyinde öğretilmesi çok faydalı olacaktır.
9-Blockchain
Bu yeni uygulama her geçen gün süratle yayılıyor. Bu sistemin en değerli özelliği hack’lenemiyor olmasıdır. Kullanım alanının kripto paralarla hudutlu olmadığını da belirtmeliyim.
Yakın bir gelecekte, bankacılık, noterlik, dış ticaret süreçleri, türel kontratlar üzere pek çok hizmet Blockchain uygulamaları üzerinden verilecektir. Örneklerden de anlaşılacağı üzere bu uygulama pek çok meslek kısmını ve hizmetini ilgilendirmektedir. Hasebiyle yeni kuşağın bu hizmetleri bilerek yetiştirilmesi çok büyük ehemmiyet arz etmektedir.
Bu uygulama, eğitim süreçlerinde de bir eğitim aracı olarak kullanılabilir. Her türlü ders gerecinin (kitap, makale, eğitim videosu), imtihanların, öğrencilerin transkriptlerinin, diplomalarının bu uygulamalar üzerinde yer alması pek çok açıdan faydalı olacaktır.
10-Siber Güvenlik
Dijitalleşen dünyada güvenlik sorunu, bir yandan tüm bireyleri ilgilendirirken bir yandan da özel ve kamu kuruluşlarını, hatta devlet ve askeri yapıyı da çok yakından ilgilendirmektedir. Gerek öğrencilerin gerekse toplumun tüm bireylerinin siber güvenlik konusunda eğitilmeleri çok büyük kıymet taşımaktadır.
Banka hesaplarından, kapı kilitlerine kadar her şeyin dijital tahlillerle yürütüldüğü bir dünyaya yanlışsız süratle yol almaktayız. Her türlü yazılımın hacklenebildiği bir dünyada bireylerin ferdî güvenliklerini sağlayabilmeleri son derece değerlidir. Siber güvenlik konusunun kurumlar ve devletler açısından ehemmiyetini belirtmeye gerek bile duymuyorum.
Dolayısıyla Siber Güvenlik eğitiminin de ilkokullardan başlamak üzere her kademede ders müfredatında kendine yer bulması gerektiğine inanmaktayım.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
