Doğada birtakım canlılar için uzuv yenilemek adeta bir ikinci talih üzere. Deniz yıldızları bir kolunu kaybettiğinde tüm bedenini tekrar oluşturabiliyor. Yassı solucanlar, neredeyse büsbütün yok edilse bile kendini baştan yaratabiliyor. Pekala ya beşerler? Biz neden kayıp uzuvlarımızı tıpkı bu hayvanlar üzere yenileyemiyoruz? Bilim insanlarından dinleyelim.
Kaynak 1, Kaynak 2
Bu hususta tabiatın şampiyonları ortasında aksolotl, yassı solucan (Planarian) ve deniz yıldızları üzere canlılar bulunuyor. Her biri, farklı yollar kullanarak kaybettikleri uzuvları yerine getirebiliyor.
Yassı solucanlar, bedenlerinde daima etkin halde bekleyen kök hücreler sayesinde neredeyse büsbütün yine oluşabilir. Başlarını kaybetseler bile tekrar bir baş oluşturabilirler!
Aksolotllar kaybettiği uzuvlarını ‘blastema’ ismi verilen bir yapı oluşturarak geri kazanır. Yapı, eski hücreleri embriyonik hücrelere dönüştürür ve kaybolan organları tekrar oluşturur.
Deniz yıldızları ise bir kolunu kaybettiğinde tüm bedeni yine oluşturabilir. Bu inanılmaz yetenek, onların hayatta kalma talihini artırır.
Peki ya beşerler neden yapamıyor? Sorunun yanıtı hala tam olarak bilinmiyor fakat birkaç teori öne sürülüyor.
Bazı bilim beşerlerine nazaran, insan bağışıklık sistemi yenilenme yeteneğinin önüne geçiyor.
Bunun nedeni, kök hücrelerin ve yenilenme süreçlerinin tümör oluşumuyla benzeri düzeneklere sahip olması olabilir.
Evrim sırasında bedenimiz, yenilenme yerine enfeksiyonları önlemek için güçlü bir bağışıklık sistemi geliştirmiş olabilir.
Bu durum, tümör riskini azaltmış ancak uzuv yenileme yeteneğimizi elimizden almış olabilir.
Gelecekte bu yeteneği kazanabilir miyiz? Birtakım bilim insanları, insanlarda da uzuv yenileme yeteneğinin bir gün mümkün olabileceğine inanıyor.
Çünkü prenatal (doğum öncesi) gelişimde, beşerler uzuv büyümesini sağlayan genlere aslında sahip.
Bu genler, deniz yıldızlarında ve yassı solucanlarda bulunan genlerle benzerlik gösteriyor.
Ancak yeteneğin beşerler için mümkün olması, bilim beşerlerine nazaran çok uzak bir gelecekte gerçekleşebilir. Tahminen biz göremeyiz fakat torunlarımız görebilir!
