Eskiden kanser denildiğinde akla daha çok ileri yaşlar gelirdi. Fakat son yıllarda bu tablo değişmeye başladı. Bilhassa 50 yaş altındaki şahıslarda kanser hadiselerinde dikkat cazip bir artış kelam konusu. Pekala bu durumun altında yatan sebep ne?
Detaylar 👇
Kaynak: https://www.health.org.uk/features-an…
Kanser, bedendeki hücrelerin denetimsiz bir formda çoğalması ve yayılmasıyla ortaya çıkan, yüzlerce farklı çeşidi olan önemli bir hastalıktır.
Normalde hücreler belli bir sistem içinde bölünür ve ölürken, kanserde bu istikrar bozulur; hücreler olağandışı biçimde büyüyerek tümörler oluşturabilir yahut bedenin başka bölgelerine yayılabilir. Genetik faktörler, hayat stili ve çevresel etkenler kanser riskini etkilerken, uzun müddettir bu hastalık daha çok ileri yaşlarla anılmıştır. Lakin artık tablo değişiyor: Kanser giderek daha genç yaşlarda, 50 yaş altı yetişkinlerde de kendini göstermeye başladı.
Dünya genelinde yapılan geniş kapsamlı bir araştırma da bunu doğruluyor.
1990’dan 2019’a, 14–49 yaş ortasındaki bireylerde görülen 29 farklı kanser cinsinin oranı neredeyse yüzde 80 artmış durumda. Yalnızca 2019 yılında 3,3 milyon genç yetişkin kanser tanısı aldı.
İngiltere’de son 25 yılda 25–49 yaş kümesindeki insidans yüzde 22 arttı. ABD ve Avustralya üzere öteki yüksek gelirli ülkelerde de emsal bir yükseliş var. Bu araştırmaların en çarpıcı kısmı ise, bu artışın bilhassa 1990’lardan sonra sürat kazanmış olması.
Peki bu ani yükselişin arkasındaki sebep ne olabilir? Uzmanların üzerinde durduğu iki büyük ihtimal var.
İlki, çağdaş hayat stili. Daha fazla fast-food, daha az hareket, artan obezite oranları, alkol ve sigara tüketimi… Tüm bunlar kanser riskini genç yaşlara çekiyor. Bilhassa sindirim sistemiyle ilgili kanserlerdeki artış, beslenme alışkanlıklarının hissesini gözler önüne seriyor. Bayanlarda çocuk sahibi olma yaşının yükselmesi ve emzirme müddetlerinin kısalması da risk faktörleri ortasında sayılıyor.
İkinci ihtimal ise çevresel faktörler. Günlük hayatımızda maruz kaldığımız mikroplastikler.
Tıpta ‘sonsuz kimyasallar’ olarak bilinen mikroplastiklerin, bağırsak mikrobiyomu üzerindeki tesirleri bilim dünyasının yakın takibinde. Bu unsurların bedende iltihaplanmayı tetikleyerek kansere yer hazırlayabileceği düşünülüyor. Şimdi kesin deliller olmasa da bu teoriler giderek daha fazla ciddiye alınıyor.
Tüm bu gelişmeler, sıhhat bölümünün geleceği açısından da kıymetli sorular doğuruyor.
Erken teşhis metotları nasıl geliştirilmeli? Yapay zeka üzere teknolojiler büyük bilgiyle birleştirilip genç yetişkinlerde kanserin ipuçlarını yakalayabilir mi? Devletler, önleyici sıhhat stratejilerini güncelleyerek yeni kuşakları nasıl koruyabilir?
Bir gerçek var ki, kanser artık yalnızca yaşlılığın değil, gençliğin de gündeminde. Bu yüzden hem sıhhat sistemlerinin kapasitesi hem de siyasetlerin öncelikleri yine şekillenmek zorunda. Zira önümüzdeki yıllarda kanserle çaba, hiç olmadığı kadar genç bir yüzle karşımıza çıkacak.
