İnsanlar farklı nedenlerle öteki çocukları evlat edinebiliyor. Pekala hayvanların da kendi yavrusu olmayan bir bebeği sahiplenmesi mümkün mü? Bilim beşerlerine nazaran bu davranışın birçok farklı sebebi var. Kimi vakit evrimsel avantaj sağlıyor, kimi vakit da empati ya da annelik içgüdüsüyle ortaya çıkıyor. Üstelik bu durum sadece birebir çeşitler ortasında değil, farklı çeşitler ortasında da görülebiliyor.
İşte tabiattaki en şaşırtan evlat edinme öyküleri ve mümkün açıklamaları.
Davranışın ardında evrimsel avantaj ve tecrübe kazanma muhtaçlığı olabilir.
Davranış ekolojisi uzmanlarına nazaran bir hayvanın öteki bir yavruyu sahiplenmesi, kendi gelecekteki yavrularının hayatta kalma talihini artırabiliyor. Örneğin hiç doğum yapmamış dişi bireyler, bu formda tecrübe kazanarak ilerideki yavrularına daha yeterli bakabiliyor.
Aynı vakitte küme hayatı süren cinslerde, sahiplenilen yavruya takviye olmak kümenin dayanışmasını da güçlendiriyor. Bu açıdan bakıldığında, “evlat edinme” davranışı yalnızca şefkat değil, evrimsel strateji olarak da bedellendiriliyor.
Dağ gorillerinde anne kaybı yaşayan yavrular, çoklukla kümenin baskın erkekleriyle bağ kuruyor.
Bu durum hem yavruyu müdafaa altına alıyor hem de erkeğin üreme muvaffakiyetini artırıyor. Zira dişiler, yavruya ihtimam gösteren erkekleri daha çok tercih ediyor. Benzeri durum, bonobolarda da gözlendi. Araştırmalar, bonobo dişilerinin farklı kümelerden yavruları sahiplenebildiğini ortaya koydu.
Davranışın, toplumsal bağları güçlendirmek ve ileride dayanak sağlayacak müttefikler kazanmak için yapılabileceği düşünülüyor. Kimi çeşitlerde ise yalnızca bebek merakı ağır basıyor ve kimi vakit olumsuz sonuçlara yol açabiliyor.
Deniz memelilerinde de misal durumlar görülüyor.
İzlanda’da bir katil balinanın, bir pilot balina yavrusunu sahiplendiği gözlemlendi. Diğer bir çalışmada ise bir şişe burunlu yunus, kendi yavrusuyla birlikte bir öteki balina yavrusunu emzirdi. Bu durum anne için büyük bir güç kaybı olsa da yaşanabiliyor.
Araştırmacılar, davranışın “yanlış yönlendirilmiş annelik içgüdüsü” olabileceğini düşünüyor. Fakat birtakım durumlarda evlat edinilen yavru, annenin biyolojik yavrusuyla rekabete giriyor ve bu da trajik sonuçlara yol açabiliyor.
Hayvanlarda evlat edinme davranışı sırf yarar sağlama maksadıyla açıklanamıyor.
Özellikle primatlarda ve toplumsal tiplerde empati ve yavruya karşı duyulan ilgi bu davranışı tetikleyebiliyor. Bebek takıntısı kimi hayvanlarda o kadar ağır olabiliyor ki, bu durum kaçırma olaylarıyla sonuçlanabiliyor. Öte yandan genç ve tecrübesiz anneler de kusurlu seçimler yapabiliyor.
Örneğin birtakım kuş tiplerinde genç dişiler, guguk kuşunun bıraktığı yumurtayı kendi yumurtalarından ayırt edemiyor ve farkında olmadan yavruyu büyütüyor. Yani tabiattaki evlat edinme davranışı kimi vakit içgüdüsel kusur, kimi vakit empati, kimi vakit da toplumsal yarar olarak karşımıza çıkıyor.
