Yapay Zekaya Sorduk: Metaverse İleride Bir Gün Gerçek Hayatın Yerini Alabilir mi?
Teknoloji gündeminin başında yer alan bir şey ile sizlerleyiz. Metaverse! Hayatın her alanına girerek iktisatta, ferdî durumlarda, türel alanlarda ve eğitimde dönüşümlere neden olur. Pekala, bu dönüşümler sonlu mı yoksa metaverse büsbütün hayatımızı büsbütün ele geçirebilir mi? Gelin, yapay zeka bu soruyu nasıl yanıtlamış bakalım!
1. Teknolojinin hudutlarını ne kadar zorlayabileceğimize bakmalıyız.
İlk olarak metaverse’ün ne olduğuna bakmamız gerekiyor. Yapay zeka dayanağı sayesinde fizikî dünyaya çok yakın bir tecrübe elde etmenize fayda. Nasıl mı? Sanal gerçeklik gözlükleri, beyin-bilgisayar orta yüzleri ile!
Geldikleri noktaya baktığımızda şaşırıyoruz. Ama yapay zeka kusursuz çalışma için hala teknik eksiklerin olduğunu söylüyor. Güç tüketimi, irtibat seviyesi ve eşit erişim… Bunlara ve nicelerine baktığımız vakit teknolojinin tam olarak kâfi olmadığını görüyorum. Ama geliştirdikçe niçin olmasın?
2. Diyelim ki teknolojinin hudutlarını zorladı, gerçeklik algımızı nasıl değiştirir?
İnsan beyni neyi ‘gerçek’ olarak algılar? Deneyimleyerek elde ettiği bilgileri gerçek olarak görür. Bu yüzden sanal ortamlarda yaşanan tecrübeler hem duygusal hem de bilişsel olarak bizi etkileyebilir. Bu yüzden gerçek ile sanal ortasındaki farkı anlamakta zorlanmaya başlayabiliriz.
Gerçeğin tarifi böylelikle değişmeye başlar. Bu da beraberinde toplumsal evrimi getirmez mi?
3. E ancak ekonomik hayat var. Sanallaşabilir mi?
Yapay zeka bizlere diyor ki, metaverse şimdiden dijital iktisat ile iç içe! Sanal gayrimenkuller, sanal kıyafetler, NFT, kripto para tabanlı ticaret… Bu trendler devam ederse klasik ekonomik yapılar da değişim geçirmeye başlar. Tabi bu değişim beraberinde birçok süreci getirecektir. Yeni türel, vergi ve mülkiyet sıkıntıları ortaya çıkacaktır. Yani değişilik olursa gerçek hayatın ekonomik yapısında önemli tesirler olacaktır!
4. Artık biraz ferdi tesirlerine bakalım! Toplumsal bağlantıları ve ferdî kimlik açısından tesirleri neler?
Metaverse’te beşerler hem fizikî görünümlerini hem cinsiyetlerini hem de isimlerini değiştirebiliyor! Toplumsal münasebetler artık yüz yüze değil, sanal ortamda gerçekleşiyor. Bu ortamda seçtikleri kimliklerle beşerler daha özgür hissetmeye başlar.
Fakat yapay zeka bu durum riskli olduğunu da belirtiyor… Gerçek ve sanal olmak üzere iki kimliğin olması karmaşaya neden olabilir. Bu yüzden ruhsal olarak olumsuz tesirler beraberinde gelebilir!
5. En değerli şeylerden birine geldik! Eğitim alanını inceleyelim.
Metaverse, eğitim alanında ihtilal yaratacak bir güce sahip! Öğrenciler sanal sınıflarda daha canlı bir formda ders işleyebilir hale gelebilir. Tarih dersinde bir savaş ortamını, coğrafya dersinde haritaları, hatta biyoloji dersinde insan bedenini canlı hale getirerek öğrenmeyi kolay hale getirebilir.
Fakat yapay zeka yeniden bizi uyarıyor. Öğretmen-öğrenci ortasındaki etkileşimi olumsuz olarak etkileyebileceğini söylüyor. Pedagolojik istikrarın korunması gerekir!
6. Pekala, birtakım etik problemler oluşmaz mı?
Metaverse’te kabahat kavramını tam olarak açıklamak mümkün değil. Fizikî hayattaki kadar net bir tanımlama yok. Sanal mülkiyet meseleleri, dijital baskılar, avatarlar ortası çoka kaçan tartışmalar… Tüm bunlar için yeni yasalar ve etik kuralların oluşturulması gerekir. Hangi ülkenin hukuk sistemi kabul edilecek ve kim sorumlu olacak üzere bir sürü sorular içeriyor! Yani gerçek hayatta yer edinmek istiyor ise hukuksal bir temelinin olması gerekir.
7. O vakit Metaverse ile gerçek hayata olan gereksinim azalır mı?
Bizler metaverse’te her muhtaçlığımızı karşılayabiliyorsan o vakit neden gerçek dünyaya muhtaçlığımız olsun? Dışarı çıkma, yüz yüze sohbetler, fizikî aktiviteler güzelce azalır. Ancak insan biyolojisi hala gerçek hayata bağlı olur. Neden mi? Yemek yemeye, dokunmaya ve hareket etmeye gereksinimimiz var. Bunların gerçekleşmesi için de fizikî dünya olmalı! Birtakım şeylerin sanal dünyada alternatifi olsa da büsbütün yerine geçme üzere bir durumdan bahsedemeyiz
8. Kişisele bakmıştık. Artık biraz toplumsal olarak nereye yerleşebilir ona bakalım.
Artık kültürel olarak farklılıklar eriyebilir. Pahalar, lisanlar, gelenekler… Hepsi metaverse’ün içinde kaybolabilir. Lakin bunun yanında kültürel birikimlerin transferi daha kolay olur. Toplumsal hafızanın güçlenmesi için tesirli bir yol diyebiliriz. Yeniden de ortada fizikî tecrübe olmayacağı için gerçek kültürel etkileşimlerin yerini tutabilir mi bilemiyoruz. Bir müzeyi sanalda gezmek ne kadar tesirli olabilir?
