Modern sanat, ellili yıllarda Amerikan toplumunun pratik ve süratli tüketime dönük karakteristik yapısından ötürü giderek yozlaşmış ve tartışmalı noktalara kaymıştır. Tabi bu biçimdeki sanatın sürdürülebilmesi için sorun olan yahut olacak olan sanatta içerik, mana, söz üzere kavramları evvel önemsizleştirilmiş sonra da dışlanarak kritersizlik derecesine getirilmiştir. Böylelikle estetiği, hoşluk beklentileri, yetenek, yaratıcılık üzere kavramları dışlayan bir kelamda sanat imajı oluşturulmuştur. Kısaca bugün çağdaş sanat ismi altında birçok akımın geldiği yer ve hâkim uygulamalar, yapıtı sanata uygun biçimde oluşturmak yerine, sanatı yapıta uygun hale getirmeye çalışmaktan öbür bir şey değildir,
Sanatın bu negatif sonucunu ardında çeşitli etkenler vardır. Fakat en kıymetli sebep, bilhassa ideoloji ve dilbilimsel izahlara dayalı “kavramsal sanat” denilen akım olmuştur, Aslında ismi mantıksız olmakla birlikte “Kavramsal sanat” akımı sanata uygun yanlışsız bir halde başladı. Çok hoş yapıtlar da oluşturuldu. Maalesef, sağlam kriterler ve bir hudut olmadan yalnızca kavram üzere çok geniş kapsamlı bir temele oturttukları için süratle dejenere oldu. Sahiden de birtakım yorumcular ve uygulayıcılar sanatsal özgürlük ismine öylesine kavramsal sanat tarifleri yaptılar ki, pratikte çok trajikomik sonuçlar ortaya çıktı. Kısaca dilbilimsel yapıyı bilen bilmeyen birçok sanat insanı kendi fikir doğrultusunda sanatın kapsamını çok genişletmiştir. Hasebiyle kavramsal sanatın kendi kriterleri de fonksiyonsuz hale gelmiş yahut terk edilmiştir. O kadar ki neredeyse insanın yapabildiği tüm tabir tekniklerini hareketleri, değişiklikleri ve maharetleri sanata dâhil etmenin önünü açmıştır. Ve kaçınılmaz olarak da denetimden çıkmıştır. Buna bir benzetme yaparsak Kavramsal sanat, tıpkı bedendeki sağlıklı hücreler üzere davranan ve denetim edilemeyen kanser hücreleri haline gelmiştir. Ve sanatı hasta etmiştir. Artık bu bahiste kavramsal sanat konusunda çok özel bir ressamla devam edeceğiz, Gaye Ateş’i yorumlayacağız.
Gaye Ateş Hafızası
Gaye Ateş’in tuvallerine adım atanlar, bir ressamın fırçasından çok bir kâşifin pusulasıyla karşılaşır. Onun yapıtları, denizin tuzlu nefesini, paslanmış gemilerin sessiz çığlıklarını ve vaktin tozlu katmanlarında gizli öyküleri bir ortaya getirir. Her bir renk, her bir leke, izleyiciyi bir limanın tanıdık sularından alıp açık denizin meçhul ufuklarına, oradan da kendi ruhunun derinliklerine taşıyan bir seyahatin izlerini taşır. Ateş’in sanatı, bir harita üzere değil, bir hayal üzere açılır; ne başlangıcı aşikardır ne de sonu, yalnızca dalgaların ritminde yankılanan bir kıssanın davetkâr fısıltısı vardır.
Bu tuvaller, yalnızca gözle görülen bir görünüm sunmaz; izleyiciyi kendi hafızasının kıyılarına, unutulmuş anıların gölgelerine çağırır. Ateş’in mavisi, bir renkten öte bir lisandır; kâh fırtınalı bir denizin öfkesi, kâh sakin bir koyun dinginliği, kâh bir ayrılığın buruk acısıdır. Onun gemileri, çeliğin soğuk yüzeyinde bir kalp atışı saklar; pas, yalnızca bir yorgunluk değil, yaşanmışlığın ve direncin sessiz bir müziğidir. Bu eserler, izleyiciyi bir kaptan olmaya değil, bir yolcu olmaya çağırır; dümeni bırakıp dalgaların akışına teslim olmaya, kendi kıssasını yine keşfetmeye.
Gaye Ateş’in fotoğrafları, bir ressamın fırçasından çok bir kâşifin haritasına ya da bir öykü anlatıcısının kalemine benzeri. Onun tuvallerinde, denizin tuzlu kokusu, paslanmış gemilerin sessiz çığlığı ve vaktin tortularından süzülen bir mavi bir ortaya gelir. Bu eserler, izleyiciyi bir limanın inançlı kollarından açık denizin belirsizliğine, oradan da kendi iç dünyasının derinliklerine taşıyan bir seyahate davet eder. Ateş’in sanatı ne bir başlangıç noktası ne de kesin bir varış çizgisi sunar; yalnızca dalgaların ritminde, gemilerin gölgesinde yankılanan bir öykünün izlerini bırakır.
Ateş’in tuvallerinde mavi, sıradan bir renk olmaktan çıkar; adeta bir karakter, bir hafıza, bir ruh halidir. Bu mavi ne bir yaz göğünün sevinci ne de tropik bir denizin berraklığıdır; güya bir hayalin içinden süzülmüş, anıların ve kayıpların gölgesinde yoğunlaşmış bir tondur. Koyu maviler, griye çalan dalgalar ve tuvalin bir köşesinde beklenmedik bir kırmızı ya da sarı leke, izleyiciyi bir hissin, bir anın içine çeker. Bu renk paleti, bir şairin dizelerindeki üzere titizlikle seçilmiş, sessiz lakin derin, dingin lakin huzursuzdur. Ateş’in fırçası, bir fırtınadan evvelki sakinliği andırır; renkler, izleyiciyi yavaşça kendi içindeki unuttuğu hasretlere, dillendirilmemiş sorulara sürükler: “Nereden geldim?”, “Nereye gidiyorum?”, “Nereye aitim?”
Gaye Ateş Gemileri
Onun gemileri, yalnızca birer obje değil, insan ruhunun ve kolektif hafızanın taşıyıcılarıdır. Klasik olarak dişi kimlikle anılan gemiler, Ateş’in sanatında bu sembolizmi hem kucaklar hem de yine şekillendirir. Onun gemileri, bir annenin kucağı üzere kapsayıcı, bir yuvayı andırır; lakin birebir vakitte bir savaşçının zırhı üzere sert, çeliğin soğuk yüzeyinde bir kalp atışı gizler. Çeliğin yükünde bir hafiflik, pasın yorgunluğunda bir direniş bulur izleyici. Pas, yalnızca çürüme değil, vaktin biriktirdiği izlerdir; her leke, her çizik, bir öyküyü, bir yarayı, bir anıyı anlatır. Ateş, bu gemilerle, dişi olanın hem hami hem dönüştürücü gücünü kutlar; geminin gövdesi hem bir sığınak hem bir uğraş alanıdır.
Karaya oturmuş gemiler, Ateş’in yapıtlarının en güçlü imgelerindendir. Bu gemiler, hareketsiz fakat canlı, terk edilmiş fakat bir biçimde dirençlidir. Pas tutmuş gövdeleri, bir mağlubiyet değil, vaktin ve yaşanmışlığın birer nişanesidir. Bu bekleyiş, bir ümitsizlik değil, bir varoluş biçimidir. Ateş, bu imgelerle bize şunu hatırlatır: Hayat, durduğumuz yerlerde bile devam eder; her yara, tıpkı vakitte bir hikayedir. Onun gemileri ne büsbütün kıyıya bağlı ne de ufka hakikat özgürce yol alan varlıklar olarak, bir orta dünyada durur. Bu orta dünya, insanın kendi içindeki bitmemiş seyahatlerinin ne burada ne orada olmanın yansımasıdır.
Ateş’in sanatı, bir limana demir atmayı değil, limanı tekrar hayal etmeyi öğretir. Onun tuvallerinde, seyahat fizikî bir hareketten çok, içsel bir arayıştır. İzleyici, bir kaptan üzere dümeni tutmaya değil, bir yolcu üzere dalgaların ritmine teslim olmaya çağrılır. Bu teslimiyet, zayıflık değil, hayatın belirsizliğini ve değişkenliğini kabullenmenin gücüdür. Vakit ve yer, Ateş’in yapıtlarında akışkandır; bir gemi, tahminen bir Akdeniz limanında, tahminen Karadeniz’in fırtınalı sularında, tahminen de hayal gücünün bilinmeyen bir kıyısında durur. Lakin nerede olursa olsun, o gemi bir kıssa taşır: bir n’aber, bir ayrılık, bir bekleyiş.
(Görsel Kaynağı)
Bitirirken
Gaye Ateş’in fotoğrafları, bir varış noktası vaat etmez; zira onun dünyasında asıl sıkıntı varmak değil, yolda olmaktır. Her tuval, izleyiciyi kendi ruhunun haritasına bakmaya, kendi öyküsünü bulmaya davet eder. Bu eserler, kozmik olduğu kadar derinden kişiseldir; bir ayna üzere, izleyiciye hem tanıdık hem yabancı bir yansıma sunar. Ateş’in sanatı, dalgaların fısıltısında, rüzgârın uğultusunda, paslanmış bir geminin gölgesinde, insanın kendiyle buluşmasının hikayesidir.
Gaye Ateş’in sanatı, bir varış noktası sunmaz; zira onun dünyasında asıl olan, yolda olmanın kendisidir. Her tuval, bir ayna üzere izleyiciye kendi ruhunun haritasını uzatır; tanıdık lakin bir o kadar yabancı, dingin ancak bir o kadar huzursuz. Dalgaların fısıltısında, paslanmış bir geminin gölgesinde, Ateş’in yapıtları bize şunu hatırlatır: Hayat, durduğumuz yerlerde bile devam eder; her yara, bir kıssa, her bekleyiş, bir umuttur. Bu tuvaller, insanın kendiyle buluşmasının, kendi denizinde yol almasının hikayesini anlatır; ne burada ne orada, ancak her vakit yolda.
(Görsel Kaynağı)
Gaye Ateş
-
1977 yılında Erzincan’da doğdu. 2000 yılında girdiği Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Resim- İş Öğretmenliği Kısmı, Heykel Ana Sanat Dalı’ndan 2004 yılında mezun oldu. Tıpkı yıl girdiği Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Fotoğraf Bölümü’nde “ Plastik Sanatlar Eğitimi’ nde Gereç Olarak Bakırın Yeri ve Önemi” bahisli yüksek lisans tezini 2006 yılında tamamladı.
-
2004 Temmuz ayında, Mardin vilayetine bağlı, Midyat Belediyesi tarafından yaptırılan Midyat tarihi ve kültürel tanıtım kitapçığı metin kısımlarını; ve de çocuklar için Midyat ile ilgili bir boyama kitabı hazırladı. Bu çalışmalarına Atölye Zadruga bünyesi içerisinde 2005 yılına kadar devam etti. (Ayrıntılı Bilgi İçin: Cumhuriyet Gazetesi, Oktay Ekinci, “Çed Köşesi- Midyat’tan İstanbul’a Uygarlık Dersi” )
-
2005-2006 yılları arasında, Emir Sencer İlköğretim Okulu İş Eğitimi öğretmenliği vazifesini sürdürdü.
-
2006 yılında asistan olarak başladığı İhtilal Erbil Atölyesi’nde, fotoğraf ve özgün baskı alanlarında ki çalışmalarda beş yıl müddetle bulundu.
-
2011 yılından itibaren İstanbul ‘da ki atölyesinde kendi çalışmalarına devam etmektedir.
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün niyetleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
