Siz de vakit zaman tam derin uykudayken zelzeleyle uyanıyor musunuz? Güya yalnızca gece oluyormuş üzere geliyor olabilir. Gündüz vakti pek bir şey hissetmiyoruz ancak gece olunca çabucak fark ediyoruz değil mi? O sessizlikte bir sarsıntı tüm dikkatimizi çekiyor. Merak etmeyin, bu durumu yaşayan tek kişi siz değilsiniz; bilim insanları da bu hissin gerisindeki nedeni merak edip araştırmış.
Gelin bakalım…
Peki nitekim gece saatlerinde daha çok sarsıntı mi oluyor?
Amerika Jeoloji Araştırmaları Kurumu’ndan (USGS) Susan Hough’a nazaran, şimdiye kadar sarsıntılarla günün saatleri ortasında rastgele bir temas bulunamadı. Yani sabaha karşı, öğle ya da gece olmasının rastgele bir önceliği yok. Bilgiler, sarsıntıların günün her saatine eşit halde dağılabildiğini gösteriyor. Hatta 100 yıllık kayıtlar üzerinden yapılan tahlillerde de bariz bir saat yoğunluğu bulunmuyor. Ufak bir sabah 6 sarkması görülüyor fakat uzmanlara nazaran bu durum istatistiksel bir tesadüf olabilir.
O vakit biz neden daima gece oluyormuş üzere hissediyoruz?
Asıl sorun burada başlıyor. Zira olayın kendisinden çok, bizim onu ne vakit fark ettiğimiz değerli. Hough’un aktardığına nazaran, zelzelesi hissetme ihtimalimiz o an ne yaptığımıza bağlı. Örneğin araç kullanıyorsanız ya da dışarıdaysanız sarsıntıyı fark etmeyebilirsiniz. Hatta ünlü bir örnek bile var: 1933’te Long Beach’te meydana gelen 6.4 büyüklüğündeki bir zelzele sırasında Albert Einstein ve bir sismolog arkadaşı Caltech yerleşkesinde yürüyordu ve zelzelesi hiç fark etmediler. Hatta tam o anda sarsıntı üzerine konuşuyorlardı. Yani önemli bir sarsıntı bile bazen fark edilmeyebiliyor.
Gece fark etmemizin asıl nedeni: Sessizlik ve hareketsizlik
Gece saatlerinde etraf daha sessiz, trafik yok, dikkatimizi dağıtan şeyler çok daha az. Üstelik uyku halindeyken bedenimiz daha hassas hale geliyor. Gündüz vaktiyse yürürken, konuşurken, ekrana bakarken ya da otomobil kullanırken minik sarsıntılar kolaylıkla gözden kaçabiliyor. Bu yüzden gece olan bir zelzele daha akılda kalıcı oluyor. Lakin bu onların daha çok gece yaşandığı manasına gelmiyor. Hatta birtakım büyük sarsıntılar öğlenden sonra ya da akşam erken saatlerde meydana geldi.
Yani kısaca, şayet size daima gece sarsıntı oluyormuş üzere geliyorsa, bu büsbütün sizin hissettiğiniz anlara bağlı olabilir. Yoksa yer kabuğunun geceyle özel bir kederi yok.
