2025 yılına adım attığımız bu devirde, teknoloji, bilim ve iktisat dünyasında ihtilal niteliğinde gelişmelere tanıklık ediyoruz. Gelecek, yalnızca ferdi hayatlarımızı değil, global tertibi de yine şekillendiren yeniliklerle kapımızda. Pekala, bu değişime hazır mıyız?
Aşağıda 2025 yılına dair öngörüler, muvaffakiyet kıssaları ve uzman görüşleri ışığında geleceğin nasıl şekillendiğini keşfedeceğiz.
Tardigradlar: İnsan sıhhati için ilham kaynağı
Önce doğal hayattan bir örnek vereyim.
Bilim dünyası, neredeyse yok edilemez mikroskobik canlılar olan tardigradların dayanıklılık düzeneklerinden ilham alıyor. Çok şartlarda hayatta kalma yetenekleri, tıp alanında yeni ufuklar açıyor. Örneğin, organ nakli ve travma durumlarında dokuların korunması konusunda tardigradların gerilim proteinleri ve metabolik duraklama sistemlerinin uygulamalara dönüştürülmesi gündemde.
Tardigradlar her vakit ilgimi çekmiştir. Ve beni yılın birinci gününde sevindiren haber bu oldu. Bu haberin hayatımıza dokunan istikameti, pek çok ömür planımızı değiştirebilir.
2024 yılında Japonya’daki bir araştırma takımı, tardigrad proteinlerinin hücre yenilenmesinde kullanılabileceğini kanıtlayan bir klinik deneme gerçekleştirdi. Bu buluş, bilhassa kanser tedavisi ve radyasyon hasarlarının güzelleştirilmesi üzere alanlarda ihtilal niteliğinde dönüşüm sağlayabilir.
Evet, biyoloji bilimi, insan ömrüne yeni ufuklar açacak. Daha pek çok mikrocanlılardan hoş haberler var. Bunu başka bir yazı konusu. Lakin ben teknolojinin hayatımıza ve iktisada dokunacak taraflarına değineceğim.
Yapay zeka kaç Nobel Mükafatı daha alır?
2024 yılı, yapay zekanın bilimsel muvaffakiyetlerini taçlandırdığı bir yıl oldu. Derin öğrenme ve protein katlanması üzere alanlarda AI ile kazanılan Nobel Mükafatları, teknoloji ile bilimin nasıl iç içe geçtiğini gözler önüne serdi. AlphaFold’un protein yapısını iddia etme başarısı, ilaç geliştirme süreçlerini 10 yıl kadar hızlandırdı.
2025 yılında, OpenAI ve ünlü matematikçi Terence Tao iş birliğiyle matematik alanında yeni teoriler geliştiriliyor. Bu çalışmaların, ekonomik sistemleri ve piyasa dinamiklerini çözümlemeye yönelik yeni modeller oluşturabileceği belirtiliyor. Uzmanlar, AI’ın bir sonraki amacının iktisat ve barış alanındaki mükafatlar olabileceğini düşünüyor.
Kripto para, yeni ana akım mı?
Kripto paralara pek çoğumuz aralıklıdır. Lakin bu yıl olacaklar, kararımızı değiştirebilir. Kripto paralar, spekülatif bir araç olmaktan çıkıp stabil coinlerle ana akım iktisadın bir modülü olma yolunda süratle ilerliyor. 2025 yılında stabil coinler üzerinden yapılan global alışverişlerin yüzde 40 oranında artması bekleniyor. Starbucks üzere zincirler, stabil coin ödemelerini entegre ederek milyonlarca yeni kullanıcıya ulaştı.
Özellikle Asya ve Afrika’da kripto cüzdanların günlük ödeme aracı olarak kullanımı süratle artıyor. Nijerya’da yapılan bir pilot projede, tarım dalındaki küçük çiftçiler eserlerini stabil coinlerle milletlerarası pazarlara sunarak gelirlerini yüzde 20 oranında artırdı. Ekonomistlere nazaran, bu durum bankacılık sistemine erişimi olmayan milyarlarca insan için yeni bir finansal ihtilal olabilir.
Yapay zeka siyaseti tesirler mi?
Amerika, yapay zeka dalgasının tesirlerini en derin hisseden ülkelerden biri. AI takviyeli ekonomik siyasetler, hükümet harcamalarının verimliliğini artırırken, yeni siyasi önderlerin yükselmesine de taban hazırlıyor. 2024 yılının sonunda, AI ile geliştirilen ekonomik modeller sayesinde ABD’nin GSYH büyüme oranı yüzde 3’ü geçti.
Yeni jenerasyon başkanların yapay zeka ile etkileşimli kampanya stratejileri geliştirmesi, siyasetin geleceğini değiştirebilir. AI dayanaklı bir kampanya platformu, seçmen davranışlarını tahlil ederek adayların telaffuzlarını optimize ediyor. Bu tıp teknolojiler, seçim süreçlerini daha şeffaf ve tesirli hale de getirebilir.
AGI’yi gündemimize alma vakti?
Yapay Genel Zeka (AGI), insan düzeyinde düşünme yeteneği olan yapay zeka sistemlerini söz eder. 2025 yılında Google’ın Willow işlemcisi ve OpenAI’ın O3 modeliyle AGI’nin temelleri atıldı. Bu teknolojilerin, tıptan mühendisliğe, sanattan hukuka kadar geniş bir yelpazede ihtilal ve dönüşüme neden olması bekleniyor. Hatta Willow, paralel cihanlara bir nevi pencere açtığı bile tartışma konusu oldu.
Ayrıca, AGI’nin tesirinin sonları konusunda yapay zekanın en kıymetli öncüleri bile iddiada bulunamıyor.
Özellikle eğitim alanında AGI’nin rolü dikkat cazip. Hindistan’da bir eğitim teknolojisi teşebbüsü, AGI takviyeli öğretmen avatarlarıyla milyonlarca çocuğa şahsileştirilmiş eğitim sunmaya başladı. Uzmanlar, AGI’nin öğrenme süreçlerini hızlandırarak insan potansiyelini üst düzeylere çıkaracağını belirtiyor. Bu örnekte bir yeni kavram daha hayatımıza giriyor. Casus ekonomisi…
Avatarlar ve casus ekonomisi
Son devirde, başta Çin merkezli pek çok robot üreticisi ortaya çıktı. Bu şaşırtan değil mi? 2025 yılı, yapay zeka takviyeli avatarların günlük hayata entegre olduğu bir yıl olacak. Gerçek vakitli imajlı görüşmelerde AI avatarları, his tahlilleri ve jest-mimik senkronizasyonlarıyla insan gibisi bir tecrübe sunacak. Bu durum, uzaktan çalışma ve milletlerarası iş birliklerinde ihtilal yaratabilir. Pekala, bu avatarlar, robotlar ile entegre edilince ortaya çıkacak durumu düşünebiliyor musunuz?
Singapur merkezli bir sıhhat teşebbüsü, AI avatarlarını kullanarak hastalara anlık danışmanlık hizmeti sunmaya başladı. Bu teknoloji, bilhassa ruhsal takviye ve sıhhat danışmanlığı alanlarında erişimi artırabilir.
Avatarlar ve yapay zekalı robotlar, üstte tabir ettiğim “ajan ekonomisi”ni ortaya çıkaracak. Kendi yahut kopyalanmış bir avatar yahut yapay zeka ile donatılmış bir robot, yapay zeka uygulamalarının nasıl bir ekonomik dönüşüme sebep olduğunun en somut örneğidir. Parası olan, bir gayrimenkul yerine, bir avatara yahut robota yatırım yaparak onun çalışmasından gelir elde edebilir. Parası olan bir yerine bin tane robot alırsa, nasıl bir iktisat oluşacağını iddia edin!
Avatarlar ve ajans iktisadı, bu yıl konuşacağımız değerli olaylardan yalnızca biridir.
Değişime hazır mıyız?
2025 yılı, insanlık için yeni bir çağın başlangıcını temsil ediyor. Bilim, teknoloji ve iktisat dünyasındaki bu süratli değişim, bireylerin ve toplumların adaptasyon kabiliyetini test ediyor. Yapay zekadan tardigradların ilham verdiği tıbbi tahlillere, kripto paraların günlük hayatımıza entegrasyonundan AGI’nin ortaya çıkışına kadar her alanda dönüşüm yaşanıyor.
Geleceği kucaklamanın yolu, değişime açık olmak ve bu yenilikleri hayatımıza entegre etmektir. İktisatta, teknolojide ve insanlık kıymetlerinde daha güçlü bir yarın için hazır mısınız?
Kaynaklar:
1. OppenAI ve Terence Tao iş birliği raporu, 2024.
2. Japonya’daki tardigrad araştırma raporu, Nature Communications, 2024.
3. Dünya Ekonomik Forumu, AI ve AGI’nin tesirleri, 2024.
4. Stabil coinlerin ekonomik tesirleri, IMF Raporu, 2024.
Linkedln
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar külliyen muharrirlerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
