Osmanlı’nın iz bıraktığı iki kent: Amasya ve Manisa. Tarihi dokuları, kültürel zenginlikleri ve Osmanlı’nın geleceğini şekillendiren şehzadelerin yetiştiği topraklar… Amasya asırlarca Osmanlı şehzadelerinin birinci durağı olurken, Manisa geleceğin padişahlarının saltanat deneyimi kazandığı bir merkezdi. Pekala bu iki kent neden “Şehzadeler Şehri” unvanını kazandı? Gelin bu tarihi seyahatte şehzadelerin izini birlikte sürelim.
Amasya Osmanlı devrinde şehzadelerin birinci idare tecrübelerini kazandığı değerli sancaklardan biriydi. XIV. yüzyılın sonlarından XVI. yüzyılın sonlarına kadar şehzadeler için bir eğitim merkezi olarak hizmet veren kent Osmanlı hanedanının geleceğini şekillendiren isimlerin yetiştiği bir okul üzereydi.
Çelebi Mehmet, II. Murad ve II. Bayezid üzere kıymetli padişahlar Amasya’da sancakbeyliği yaparak devlet yönetimi deneyimi kazandılar. Bu periyotta Amasya yalnızca bir eğitim merkezi değil, birebir vakitte görkemli bir Osmanlı kentiydi. Mescitler, medreseler, hanlar ve hamamlarla süslenen kent, Osmanlı’nın kültürel ve mimari mirasına değerli katkılarda bulundu.
Şehzadeler burada yalnızca devlet idaresi değil, tıpkı vakitte sanat, bilim ve halkla iç içe yaşamayı öğrendiler.
Bir yerleşim yerinin şehzade sancağı olabilmesi o sancağın uç bölgesi olması, eski Anadolu Beyliklerinden birine başşehirlik yapması ve tarih, kültür, medeniyet ile ticaret merkezi pozisyonunda bulunması üzere özelliklere sahip olması gerekiyor. Amasya XVI. yüzyılın sonlarına kadar Osmanlıların doğu hududunda stratejik bir merkez pozisyonundaydı.
Hem Danişmentlilere merkezlik yapmış hem de Anadolu’nun Türkleştirilme ve İslamlaştırılma faaliyetlerinin yansıdığı merkezlerden birisi olmuştu. Birebir vakitte uzun tarihi geçmişinde medeniyetler kenti olarak her periyodun kültür ve uygar özelliklerini yansıtmasından ötürü hanedana mensup şehzadelerin idari deneyim kazanmaları hedefiyle gönderildikleri sancakların başında yer almıştı.
Ancak XVI. yüzyıldan itibaren İstanbul’a yakın olan şehzade merkezlerinin değerinin artması ve şehzade III. Murad‘ın sancak beyliğinden sonra Amasya şehzade sancağı olma özelliğini yitirerek coğrafik pozisyonu itibariyle vakitle ehemmiyetini kaybetti. Tekrar de geçmişteki ihtişamı ve yetiştirdiği şehzadelerle “Şehzadeler Şehri” unvanını sonuna kadar hak ediyor.
Manisa Osmanlı şehzadelerinin taht yolundaki en kıymetli duraklarından biri olarak öne çıkıyor. 1437-1595 yılları ortasında Manisa Osmanlı şehzadelerinin saltanat deneyimi kazandığı en beğenilen sancaktı.
Burada vazife yapan şehzadeler ortasında Yasal Sultan Süleyman, III. Murad, III. Mehmet ve II. Selim üzere değerli padişahlar bulunuyordu. Hatta bu durum Manisa’nın “şehzadeler ortasında en meşhur sancak” olarak anılmasını sağladı.
Manisa’da sancakbeyliği yapan şehzadeler sırf devlet idaresi deneyimi kazanmakla kalmadı; tıpkı vakitte halkla iç içe yaşamayı, sanatı, sporu ve ilmi derinlemesine öğrendiler. Yasal Sultan Süleyman bu kentte aldığı eğitimle dünya tarihinin en uzun müddet tahtta kalan padişahlarından biri oldu.
Şehzadeler devrinde Manisa bir mimari ve kültürel dönüşüm yaşadı. Kentte mescitler, medreseler, hanlar, köprüler ve hamamlar inşa edildi. II. Murad’ın yaptırdığı Saray-ı Amire bu devrin görkemli izlerinden biriydi. Her ne kadar kimi eserler vakte yenik düşmüş olsa da bugün hala Manisa’nın sokaklarında Osmanlı’nın izlerini sürmek mümkün.
Hem Amasya hem de Manisa şehzadelerin yalnızca idari değil, insani ve entelektüel gelişimlerini tamamladıkları merkezlerdi. Şehzadeler sancaklarda misyon yaparken devlet idaresi, halkla irtibat, bilim, sanat ve spor eğitimleri aldılar.
Musiki dersleri alıp beste yapabilen, başpehlivanlarla güreşen, ilmi eserler yazabilecek kadar bilgiyle donatılan bu genç önderler Osmanlı’nın kudretli padişahları olarak tarihe isimlerini yazdırdılar.
Anneleriyle birlikte sancaklarda bulunmaları şehzadelerin merhamet ve adalet hislerinin gelişmesine büyük katkı sağladı. Halkın meselelerini yakından gözlemleyen bu geleceğin önderleri empati yeteneklerini geliştirerek halkın sevgi ve hürmetini kazandılar.
Amasya ve Manisa bugün hala Osmanlı’nın ihtişamını yansıtan yapıtlarıyla tarih severleri kendine çekiyor. Bu kentlerin sokaklarında dolaşırken yalnızca Osmanlı’nın değil dünya tarihinin de izlerini sürebilirsiniz.
Eğer bu topraklara yolunuz düşerse geçmişin geleceği nasıl şekillendirdiğini kendi gözlerinizle görebilirsiniz.
