Yılın bu vakitlerinde Türkiye’deki milyonlarca öğrenci için vakit, hayatın akışından kopar. Çocukların yaşaması gereken hür oyun, tabiatla temas, duygusal tecrübe ve ferdi keşif üzere gelişimsel gereksinimleri; yerini tek bir merkeze, tek bir soruya bırakır: “Kaç net yaptın?” Bir ülkenin sokaklarının çocuk sesinden arınması, toplumsal bir ihtar sinyalidir. O sesin yerini test kitaplarının yaprak hışırtısı, nefes almaya çalışan zihinlerin içsel baskısı ve gözlerden kaçmayan bir tasa almıştır. Gündelik lisanda “çalışkanlık” olarak tanımlanan bu durum, birden fazla vakit gelişimin tek boyuta indirgenmiş hali olarak karşımıza çıkar. Meğer çocukluk, bir imtihana değil, hayata sığmalıdır.
Başarının Tarifi: Sayılarla Ölçülen Bir İnsanlık mı?
Eğitim sistemimizin başarıyı imtihan puanı üzerinden tanımlaması, insanın çok katmanlı tabiatına yapılan bir indirgemedir. Akademik muvaffakiyet elbette değerlidir, lakin bireyin düşünsel, duygusal, toplumsal ve ahlaki gelişimi ile harmanlanmadıkça, ömürde karşılık bulmayan bir yapaylığa dönüşür. Bugün eğitim topluluğunun konuşmadığı lakin öğrencilerin içlerinde taşıdığı büyük bir boşluk var: Kendilerini sadece ölçüldükleri alan kadar kıymetli hissetmeleri. Bu, uzun vadede özgüveni zedelenmiş, daima kıyaslanan ve kendi potansiyelini tanıyamamış bireylerin yetişmesine sebep oluyor. Halbuki muvaffakiyet, sadece bilgi değil; yorumlama, bağlantı kurma, empati geliştirme ve hayatla bağ kurabilme hüneridir. Eğitimde başarıyı yalnızca yanlışsız karşılıklar üzerinden tanımlamak, ömrü sadece imtihan kâğıdına sıkıştırmak olur.
Sınav Başarısı ile Ömür Başarısı Tıpkı Şey Değildir
Uzun yıllardır yapılan araştırmalar, imtihanlarda yüksek muvaffakiyet gösteren öğrencilerin her vakit ömürde tıpkı başarıyı yakalayamadığını gösteriyor. Harvard Üniversitesi’nin yürüttüğü uzun erimli bir araştırmaya nazaran, çocukların ilerleyen yaşlarda hayat doyumları, akademik başarılarından çok toplumsal maharetleri ve duygusal zekâlarıyla bağlantılıdır. Buna karşın biz hâlâ öğrencileri test kitaplarıyla baş başa bırakıyor, küme çalışmalarından, tabiatla etkileşimden, sanatsal ya da sportif etkinliklerden uzaklaştırıyoruz. Bu durumda çocuğun zihni gelişse bile ruhu eksik büyüyor. Sonuç: Güzel notlarla mezun olan lakin hayatta nerede duracağını bilemeyen bir gençlik.
Kaygı, Başarıyı Gölgeliyor
YKS ve LGS devirlerinde öğrenciler sadece imtihan sorularıyla değil, tıpkı vakitte duygusal olarak baş etmekte zorlandıkları bir gerilimle yüzleşiyorlar. Gün geçtikçe artan imtihan tasası, uykusuzluk, baş ağrısı, dikkat dağınıklığı, yeme bozuklukları ve hatta depresyon belirtileri; imtihana hazırlanan çocuklarda görülmeye başlandı. Bu, yalnızca ferdi bir zorluk değil, tıpkı vakitte sistemsel bir sorun. Eğitimin hedefi, sırf bilgi aktarmak değil, ruhsal olarak sağlıklı bireyler yetiştirmektir. Şayet bir sistem çocukların ruh sıhhatini tehlikeye atıyorsa, o sistemin muvaffakiyetinden değil, başarısızlığından kelam etmek gerekir.
Alternatif Muvaffakiyet Biçimleri Mümkün: Herkesin Parladığı Alan Farklıdır
Eğitimde alternatif muvaffakiyet tarifleri geliştirmek artık bir lüks değil, zorunluluktur. Kimi çocuklar sayılarla, kimileri sözlerle, kimileri ise renklerle düşünebilir. Kimisi kod yazarak, kimisi keman çalarak kendini söz eder. Her çocuğun parladığı bir alan vardır ve eğitim sisteminin misyonu, bu alanı keşfetmesine alan açmaktır. Finlandiya, Kanada, Hollanda üzere ülkelerde artık yalnızca akademik muvaffakiyete değil; problem çözme, iş birliği, yaratıcı düşünme, toplumsal girişimcilik üzere hünerlere dayalı değerlendirmeler yapılıyor. Pekala biz neden hâlâ çocuklarımızı tek bir kalıba sokmaya devam ediyoruz?
Eğitim Bir Koşu Yarışı Değil, Derin Bir Yolculuktur
Toplum olarak en büyük yanılgımız, eğitimi bir koşu yarışına çevirmiş olmamız. Meğer eğitim, herkesin farklı bir süratte yürüdüğü, kimi vakit tökezlediği, kimi vakit soluklandığı; lakin sonunda kendini tanıdığı bir seyahattir. Bu seyahatte tek bir rotadan gitmek zarurî değildir. Farklı öğrenme biçimlerine, çoklu zekâ kuramlarına, ferdi ilgi alanlarına açık olmayan bir sistem, yalnızca akademik değil, insani olarak da eksiktir. Zira gerçek eğitim, çocuğu kendi içsel potansiyeline yaklaştıran, onu yalnızca bilgiyle değil, öyküyle, manayla, hisle donatan bir süreçtir.
Rasyonel ve Duygusal: Muharririn Notu
Bu yazı, imtihan muvaffakiyetlerinin gölgesinde kaybolan çocuklukları hatırlatmak için yazıldı. Zira çocukluk, sayılarla tabir edilemeyecek kadar varlıklı, karmaşık ve kıymetlidir. Eğitimciler olarak sorumluluğumuz; çocukları geleceğe hazırlamak değil, onların bugünkü varoluşlarını da kutsamaktır. Rasyonel aklın yol göstericiliği değerlidir, evet. Ancak eğitimin asıl derinliği, çocukların iç dünyasına duyulan duygusal hürmetle tamamlanır. Bugün, çocuklara ne öğrettiğimizden çok, onları ne kadar anladığımızı sorgulamak zorundayız.
Belki de asıl sorun şu:Çocuklarımız büyümeye çalışıyor, pekala biz onların büyümesine hakikaten alan bırakıyor muyuz?
X
Bu makalede öne sürülen fikir ve yaklaşımlar büsbütün müelliflerinin özgün fikirleridir ve Onedio’nun editöryal siyasetini yansıtmayabilir. ©Onedio
